گروه دوم که در قبال فرزندان وخصوصا جوان و پاسداری از جوانیش مسئولیت دارند، والدین هستند. اگرچه مسئولیت آنان در قبال فرزندان، قبل از ازدواج شروع می‌شود آنجا که برای ازدواج و انتخاب شریک زندگی باید فردی را انتخاب کنند که صالح و با تقوا باشد و در زندگی زناشویی خود متعهد و به تربیت فرزندان اهمیت دهد. اما مسئولیت مهم و عملی والدین از وقتی شروع می‌شود که فرزندشان به بلوغ جسمی و فکری می‌رسد و یا به تعبیری وقتی فرزندشان پا به دوره نوجوانی و جوانی می‌گذارد.
تربیت فرزند یکی از عوامل مهم است، که قرآن مجید و پیامبر اسلام بدان بسیار تاکید می‌کند. پدر و مادر در این رابطه نقشی کلیدی و اساسی دارند که علاوه بر تربیت و رشد جسمی فرزندان، به تربیت روحی و فکر آنان نیز توجه ویژه مبذول دارند و از همان خردسالی برای تربیت روحی آنان برنامه‌ریزی نمایند که از اخلاق و مبادی دین مبین خودشان آگاهی یابند.
خداوند می‌فرماید:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ…» (سوره التحریم: آیه ۶). ( ای مومنان! خود و فرزندان تان را از آتشی که افروزنده آن، انسان‌ها و سنگ‌ها هستند، برهانید.) این آیه را در قسمت مربوط به مسئولیت خود جوان آوردیم و اینجا نسبت به والدین هم صدق می‌کند، زیرا آنان هم به عنوان مخاطب مؤمن در مدلول آیه داخل هستند و مسئول پاسداری از خانواده‌اند که یک فرد جوان(پسر و دختر) جزوی از این خانواده‌اند.
تاثیر تربیت پدر و مادر در فرزندان تا آن پایه است که در حدیث مشهور نبوی آمده است:روى البخاري ومسلم عن أبي هريرة، رضي الله عنه، قال: قال النبي صلى الله عليه وسلم: (ما من مولود إلا يولد على الفطرة، فأبواه يهودانه أو ينصرانه، أو يمجسانه، كما تنتج البهيمة بهيمة جمعاء، هل تحسون فيها من جدعاء)، ثم يقول أبو هريرة رضي الله عنه: {فطرت الله التي فطر الناس عليها} [الروم:30].
ترجمه: هيچ مولودى به دنيا نمىآيد مگر بر فطرت، و اين پدر و مادر كودك هستند كه او را يهودى و یا نصرانى و یا مجوسى مىكنند، هم چنان كه نتاج و بچه هر حيوانى كامل است، آيا هيچ نقص در آنها مىبينيد؟ سپس ابو هريره رضی الله عنه گفت: اگر خواستيد در اين باره بخوانيد:” فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها .. این سرشتى است كه خداوند مردمان را برآن سرشته است.
پس جایی که تربیت خانوادگی، ایمان و عقیده را دگرگون سازد چگونه ممکن است در اخلاق اثر نگذارد؟
نقش مادر در تربیت اخلاقی فرزند بر همگان روشن است، مادر الگوی رفتاری و اخلاقی برای فرزند است. هر کار ریز و درشتی که انجام دهد در منش و نحوه رفتار او با دیگران تأثیر می‌گذارد. مادر با رفتار الگویی خود انسان می‌پروراند، فرزند را از عالم ناپاکی‌ها،حسدها، کینه‌ها و رذایل اخلاقی دور می‌سازد و در دلش مهر و صفا و خیر اندیشی نسبت به هم‌نوعان پدید می‌آورد. مادر، سرچشمه فضیلت‌ها و خوبی هاست، او در محیط خانه می‌تواند درس تقوا و خداترسی به فرزند دهد و از کودکی ضعیف و ناتوان، شخصیت بزرگ علمی و اخلاقی بسازد و تحویل جامعه دهد.
زحماتی که پدر متقبل می شود، از یک سو وظیفه دینی و از سوی دیگر وظیفه اخلاقی است. از نظر دینی فرزندان بر گردن پدر حقوقی دارند که در منابع دینی مفصل بیان شده است. از نظر اخلاقی نیز فرزندان در حقیقت همانند مهمان هایی هستند که به دعوت پدر و مادر بر سر این سفره که همان خانواده است حاضر شده‌اند. حالا که حضور پیدا کرده‌اند، پدر بیش از همه وظیفه دارد از این مهمانان بخوبی و به وجه شایسته و نیک پذیرایی کند.
خانواده و مشخصا والدین پایه‌گذار بخش مهمی از سرنوشت انسان است و در تعیین سبک و خط مشی زندگی آینده یعنی اخلاق، سلامت و درعملکرد فرزندان نقش بزرگی را به عهده دارد. هیچ دولتی نمی‌تواند جایگزین خانواده شود و در تربیت سالم فرزندان نقش بسزایی را به عهده گیرد. ممکن است تصور شود که دولت با تاسیس پرورشگاه ها و سازمانهای تربیتی استخدام پرستاران، مدد کاران و مربیان تخصصی می‌تواند تربیت فرزندان را عهده‌دار شود. اما در تعیین نیازهای معنوی و عاطفی آنان ناتوان خواهد بود. فرزند نیاز به محبت دارد و هیچ سازمان نمی‌تواند این نیازها را برآورده کند.
خلاصه عمل تربيتى والدین، به منزله پاسدارى از فطرت توحيدى فرزندان و مخصوصاً فرزندان جوان است. اين پاسدارى يك وظيفه بزرگ تربيتى و اخلاقى است كه عمل به آن مهمترين كاركرد خانواده است.
گذشته از این، جوانان همچون توپ بازی می‌مانند، اگر برای تربیت آنان از کودکی فکری نشود و در جوانی به آنها به حد کافی توجه نگردد، نتایج کارهای نیک و بد آنان به پدر و مادر برمی‌گردد.
چه بسا وقتی والدین از کردار زشت فرزندان به ستوه درمی‌آیند، آرزو می‌کنند ای کاش فرزند نداشتیم ولی به این موضوع فکر نمی‌کنند که آنان هم کوتاهی کرده‌اند و حق فرزندانشان را ادا نکرده‌اند.
آنچه مسلم است این است که والدین و فرزندان بر همدیگر حقوق متقابل دارند، و هریک اگر تقصیر و کوتاهی از خود نشان دهد حتما در ضرر آن شریک خواهد بود و فرجام آن را خواهد دید و به همان نسبت از خیر و فرجام خیرش بهره‌مند خواهد شد.
By محمد فاتح