چشم‌وهم‌چشمی مسأله‌ای بسیار رایج و اساسی در میان بانوان امروزی است که به هیچ وجه از آن دست برنمی‌دارند و آن را به منزله‌ی یک رقابت تلقی میکنند و هرگز نمی‌خواهند از کسی که با او در رقابت هستند عقب بمانند! چشم‌وهم‌چشمی به این معناست که فرد با دیدن زندگی دیگران احساس حقارت کند و بر آن شود که به هر قیمتی شده، امکاناتی را که دیگران دارند به دست آورد. این پدیده یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند زندگی مشترک را به سمت تنش، سردی و ناسازگاری سوق دهد، امروزه بانوان تنها در کمین نشسته‌اند تا ببینند دیگران چه چیزی برای خود و خانه‌شان تهیه میکنند تا بتوانند از آنها پیشی بگیرند.
اگر همسایه یا یکی از خویشاوندان‌شان لباس یا کفش جدیدی بخرد، این زن که در فکر چشم‌وهم‌چشمی است باید همان وسایل را تهیه کند، بدون توجه به قیمت گران آن و بی‌اعتنایی به چگونگی تأمین مالی آن!! تنها چیز مهم و ارزشمند برای او خرید آن وسایل است تا از همسایه عقب نماند، و کمتر به فکر زحمت شوهرش است که چگونه می‌تواند چنین مبلغ هنگفتی را تنها به خاطر چشم‌وهم‌چشمی همسرش پرداخت کند! برخی از زنان حتی با عروس خود نیز به رقابت می‌پردازند و مدام در انتظارند تا ببینند چه چیز جدیدی در خانه پسرشان میآید تا بلافاصله آن را برای خودشان تهیه کنند، واقعاً رفتار برخی از بانوان جامعه جای تأسف دارد!!
از مهم‌ترین تأثیرات این پدیده در جامعه می‌توان به گسترش اسراف، اختلاف میان زوجین و سرد شدن فضای گرم خانواده‌ها اشاره کرد. پرهیز از چشم‌وهم‌چشمی، یکی از راهکارهای داشتن زندگی خوشبخت و موفق است. هر چه جامعه از چشم‌وهم‌چشمی دورتر باشد و مردم بر اساس درآمد خود خرج کنند و به زندگی کسانی که کمتر دارند نیز توجه نمایند، می‌توانند زندگی خوشبخت‌تری داشته باشند. کسی که دائماً به دنبال زرق و برق زندگی دیگران است، از حالت قناعت و بی‌نیازی دور میشود و همیشه احساس نیاز و کمبود را در خود حس میکند. روشن است که احساس کمبود، فرد را نسبت به زندگی خود بی‌علاقه میکند و بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های مثبت همسر و زندگی خویش، همواره به زندگی دیگران حسرت می‌خورد!! این حسرت نه تنها خود شخص بلکه زندگی مشترک را نیز دچار تزلزل میسازد.
فردی که بهرههای مادی زندگی دیگران را الگوی خود قرار میدهد، پس از احساس نیاز و کمبود، درصدد جبران آن بر میآید. در این مسیر هم خود را به زحمت و سختی میاندازد و هم باعث میشود که همسرش به تلاش فوق طاقت دست زند و از راه حلال یا حرام مقصود همسر خود را تأمین کند. این امر علاوه بر سلب آرامش همسران، آنها را وادار میسازد که به هر صورت ممکن خواسته خود را تحقق بخشند و به فسادانگیز بودن آن نیندیشد.
بخدا قسم اگر زنهای امروزی بجای چشم و همچشمی در اسباب و وسایل دنیوی اگر در مورد مسائل دینی با هم چشم و همچشمی میکردند، دیگر هیچ زن بیحجاب و بینمازی در جامعه یافت نمیشد، اما جای حسرت و افسوس فراوان است که امروزه تمام کارهای خانمها بر عکس شده است و بجای اینکه در مورد مسائل نماز، روزه، زکات، صدقه، تلاوت و غیره با هم رقابت داشته باشند، در مورد مسائل دار فانی با هم رقابت دارند و با یکدیگر چشم و همچشمی میکنند که این کارشان گناه میباشد و پیامدهایی غیر از خالی کردن جیب شوهران و حسد کردن با زنهای دیگر ندارد. خیری که ندارد هیچ بلکه خودشان را گرفتار گناه و عذاب میکنند. پس بهترین راه تو به است که از این کارشان باز بیایند.
بانوان گرامی! برای حفظ خود از آسیب چشم‌وهم‌چشمی، یکی از شیوه‌های کارآمد آن است که ارتباطمان را با کسانی که دلبستهٔ دنیا و زرق و برق آن هستند به حداقل برسانیم و از این رهگذر، بستر چشم‌وهم‌چشمی را از بین ببریم. خداوند متعال پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) را از آن بر حذر داشته که به نعمتهای زودگذر مادی دیگران چشم دوخته و فرموده است: «وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى؛ و به سوی آنچه که گروهی را از آن بهره‌مند ساخته‌ایم، چشم مدوز که زیبایی‌های زندگی دنیاست تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگار تو بهتر و پایدارتر است.» یعنی: آنچه که خداوند متعال برایت از روزی دنیا و ثواب و پاداش آخرت مقدر و میسر میکند، به هر حال بهتر از چیزهایی است که در دنیا به کفار داده است. از نظر اسلام، برای در امان ماندن از آفت چشم و همچشمی، زن و شوهر باید به زندگی افراد پایینتر از خود چشم دوزند و به دیدار آنها بروند. این رفتار علاوه بر پیشگیری از چشم و همچشمی، روحیهٔ والای شکر و رضایت از زندگی را در میان آنان ایجاد و تقویت میکند: خداوند نعمتهای خود را بر اساس حکمت و به منظور آزمایش به بندگان ارزانی میدارد؛ ولی برخی افراد سادهاندیش بدون در نظر گرفتن اهداف خداوند در این نعمتها، تنها به ظاهر آن توجه میکنند و آرزوی کسب زرق و برقهای زندگی دنیا را در سر میپرورانند.
لذا باید به آنچه خداوند متعال از مال دنیا به انسان داده است همواره سپاسگزار باشد و به جای حسرت خوردن شیوهٔ قناعت را در پیش گیرد، تا از این بلای منفور و زشت در امان بماند.
پرهیز از اسراف
اسراف به معنای زیاده‌روی و تجاوز از حد میباشد که می‌تواند هم از نظر کمیت و هم کیفیت صورت گیرد. از نظر کمیت، اسراف زمانی است که مال در جایی که شایسته نیست صرف شود و از نظر کیفیت، زمانی است که مال در جای شایسته صرف شود اما بیش از حد نیاز. استفاده بهینه از نعمتهای الهی تأکید ویژه‌ای در قرآن و احادیث دارد.
متأسفانه در جامعهٔ امروزی، به دلیل عواملی چون فرهنگ مصرف نادرست، تبلیغات گسترده، افزایش مصرف‌گرایی، رسوم نادرست و چشم‌وهم‌چشمی خانواده‌ها، سرمایه‌های زیادی به هدر می‌رود. در این میان، بانوان گاهی در معرض اسراف قرار می‌گیرند و به بهانه‌های مختلف، اعمالی را انجام می‌دهند که با آموزه‌های دینی مغایرت دارد. این اسراف می‌تواند در مراسمات عروسی، خرید لباس، وسایل منزل، لوازم آرایشی و موارد دیگر باشد.
هزینه‌های بالا در مراسم عقد و عروسی، که گاهی برای چشم‌وهم‌چشمی صورت می‌گیرد، می‌تواند باعث شود برخی افراد به دلیل هزینه زیاد، از ازدواج باز بمانند. اسلام، که دین شادی و ازدواج را ترویج میکند، با اسراف، تبذیر و گناه مخالف است. امروزه، بسیاری از عروسی‌ها تحت تأثیر فرهنگ‌های غلط و ترویج زندگی به سبک غربی قرار گرفته‌اند.
وجود ماهواره‌ها و تبلیغات غلط، مدهای جدیدی را وارد بازار کرده و فرصتی برای اسراف برخی بانوان فراهم آورده است. باید بدانیم که اسلام دین اعتدال است و اعتدال را در تمام جوانب زندگی تأیید میکند.
نتیجه‌گیری این است که اسراف و تبذیر در زندگی از نظر دین اسلام حرام و ناپسند است. ما به‌عنوان پیروان اسلام باید به دستورات دینی عمل کرده، از اسراف دوری کنیم و اعتدال را رعایت نماییم. امیدواریم که روزی فرا رسد که همه اعمال بر اساس اعتدال انجام شود.
By محمد فاتح