انتشار اسلام وتعامل آن با غیر مسلمانان از نگاه خاورشناسان (بخش اول)
خلاصه:
با توجه به اینکه دستیابی به حق و نجات از کژفهمی و انحرافات خواسته هر انسانی است، برای رسیدن به این آرزو رعایت اصولی الزامی است که مهم‌ترین آنها ایجاد زمینه‌ای مناسب برای پرورش روحیه حق‌طلبی است. انسان آنگاه می‌تواند به حق پی ببرد که بدون هیچ تعصب و پیش‌داوری با افکار و اندیشه‌های مختلف روبه‌رو شود و دلایل هر کدام را مورد بررسی قرار دهد تا بهترین آنها را شناخته و بپذیرد. مسلماً اگر فردی با ذهنیت خاصی با مطلبی روبه‌رو شود، نمی‌تواند درستی و نادرستی آن را تشخیص دهد.
از این‌رو بزرگان دین و مسلمانان با تأسی از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) و یاران او باید با مخاطبان خود به گونه‌ای سخن بگویند که آنان عقاید و آموزه‌های اسلام را بهتر بشناسند تا زمینه هدایت آنان فراهم گردد. خشونت و پرخاش چیزی نیست که فطرت و عقل انسان آن را بپذیرد و هر انسان سالمی از آن فراری است. یک مسلمان و مبلغ دین اسلام باید به گونه‌ای با پیروان ادیان دیگر برخورد کند که روحیه حق‌طلبی آنان را تحریک کند.
لذا یکی از مسائل مهم اجتماعی در دین اسلام، تعامل با غیر مسلمانان است. با توجه به اینکه اسلام دین اندیشه‌ورزی و عقلانیت است، تعامل با غیر مسلمانان در آن مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. چون اسلام دارای منطق آزاداندیشی است و از این‌رو در تعامل با غیر مسلمانان، مسیر عقلانیت و رعایت کرامت انسانی را توصیه نموده است.
مقدمه:
دین اسلام، با توجه به اینکه دین رحمت و انسان‌دوستی است، در تعامل با غیرمسلمانان و هر انسان دیگری بر تعامل منطقی و معقول تأکید می‌ورزد و مسلمانان را از هرگونه تقابل و ضدیت با پیروان ادیان دیگر بازمی‌دارد؛ زیرا با این‌گونه تعامل، پیروان ادیان دیگر به ارزش دین اسلام پی می‌برند.
اما خشونت، تقابل و ضدیت در تعامل با غیرمسلمانان باعث ایجاد تنفر در میان پیروان ادیان نسبت به اسلام می‌شود و این چیزی است که با روح دین اسلام سازگاری ندارد. از این‌رو، قرآن کریم فرموده است: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ»؛ «(به معبود) کسانى که غیر خدا را مى‌خوانند دشنام ندهید، مبادا آنها (نیز) از روی (ظلم و) جهل، خدا را دشنام دهند.»[1]
بنابراین، مسلمانان باید با پیروی از دستورات خداوند رفتار شایسته‌ای با کفار و غیرمسلمانان داشته باشند و دین اسلام را به‌گونه‌ای زیبا و عقل‌پسند نشان دهند تا دیگران را به خود جذب کنند. رفتار خشونت‌آمیز و تقابلی، علاوه بر اینکه نقض غرض برای اسلام محسوب می‌شود، باعث ایجاد تنفر در اذهان دیگران نسبت به دین اسلام می‌گردد.
پیامبر اسلام (صلی الله علیه وسلم) و یاران جان‌برکف ایشان، با توجه به تأثیر مثبت و مفید رفتار نیکو و معقول در تعامل با غیرمسلمانان، با پیروان سایر ادیان دارای سیره و منش رفق و مدارا بوده‌اند. رفق و مدارا در هرگونه روابط و تعامل انسانی، چه در رابطه و تعامل دو فرد، چه در روابط خانوادگی و چه در روابط و مناسبات یک مجتمع بزرگ انسانی، مهم‌ترین قاعده در سازماندهی و تنظیم درست روابط و تعامل‌هاست و این امر به‌صورت یک اصل اجتماعی در زندگی پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) و یاران ایشان مشهود است.
By محمد فاتح
