نویسنده: شکران احمدی
جلوه‌گاه «خُلق عظیم»
بخش ششم و پایانی
نمونۀ کامل و سرمشق همگان
سیره نگار معروف استاد بزرگ حضرت علامه سید سلیمان ندوی رحمه‌الله در کتاب خود «الرسالة المحمدية» توضیح داده است که چگونه حضرت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم سرمشق تمامی طبقات بشر و قدوه و پیشوای افراد گوناگون در هر شرایط و هر زمان است؟ چنان که می‌فرماید:
«حیات و زندگانی رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم اعمال گوناگونی را در بردارد، به‌طوری‌که بهترین نمونه و عالی‌ترین روش برای زندگی انسان‌ها در هر مرحله‌ای است؛ زیرا جامع و در برگیرندۀ اخلاق عالیه، عادات حسنه و احساسات و عواطف پاکیزه و انگیزه‌های مهم و استوار می‌باشد.
اگر شما توانگر و ثروتمند هستید، به رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم اقتدا کنید. آن هنگام که وی با کالای تجارت در میان حجاز و شام حرکت می‌کرد و آن هنگام که صاحب خزانه‌های بحرین گردید.
اگر شما محتاج و مفلس هستید، برای‌تان زندگی وی بهترین سرمشق است؛ آن‌گاه که در شعب ابوطالب در محاصره بود و آن‌گاه که از وطن خود به مدینه هجرت کرد و هیچ چیزی از کالای دنیا با خود همراه نداشت.
اگر شما پادشاه و فرمانروا هستید، به سنن و اعمال حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم اقتدا کنید؛ آن هنگام که او فرمانروای سرزمین عرب گردید و حکام عرب و فرزانگان آن دیار، به اطاعتش گردن نهادند. اگر شما رعیت و ناتوان هستید، باز هم سیره و زندگانی حضرت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم بهترین سرمشق‌تان است؛ آن هنگام که او در قلمرو نظام مشرکانه در مکه به‌سر می‌برد. و اگر شما فاتح و پیروز شده‌اید، به زندگی او بنگرید آن وقت که بر دشمنان در بدر و حنین و مکه، فتح و ظفر یافت. و اگر شما خدای‌ناکرده شکست خورده‌اید از او درس بگیرید، آن‌گاه که در روز احد میان اصحاب شهید و یاران مجروح خود قرار داشت.
اگر شما معلم و آموزگار هستید به او بنگرید، آن هنگام که در شبستان مسجد نبوی مشغول تعلیم اصحابش است. و اگر شما شاگرد و دانشجو هستید؛ نشستن مودبانۀ او را در حضور «الروح الأمين» (جبرئیل) تصور فرمایید.
اگر شما سخنران، ناصح و مرشد دل‌سوزی هستید، به‌سوی او گوش فرا دهید، آن هنگام که بر منبر چوبین مسجد نبوی نشسته مردم را موعظه می‌کند. و اگر می‌خواهید صدای حق را بلند کنید و امر بالمعروف نمایید. اما هیچ همکار و مددگاری ندارید، پس به وی بنگرید که در مکه، ناتوان و ضعیف است و همکار و مددگاری ندارد که او را کمک نماید، اما با وجود این، به‌سوی حق آشکارا فرا می‌خواند. اگر دشمن خود را شکست داده‌اید و او را مغلوب نموده‌اید و حق به‌دست‌تان غلبه یافته و باطل سرنگون و زبون شده و به هدف‌تان رسیده‌اید، در چنین موقعیتی، نمونۀ‌تان محمد رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم است، آن هنگام که وارد مکه شد و آن را فتح کرد.
اگر می‌خواهی کارهایت را منظم کنی و به دارایی‌ات رسیدگی نمایی، به رسول معظم بنگر، آن زمان‌که صاحب اراضی «بنی نضیر»، «خبیر» و «فدک» شد؛ ببین که چگونه تدبیر نمود و مسئولیت آن را به افراد شایسته و کاردان تفویض کرد.
اگر یتیم هستی، به جگرگوشۀ آمنه و عبدالله بنگر، که هر دو از دنیا رحلت کرده‌اند و فرزندشان خردسال و یتیم است. اگر کم سن و سال هستی، آن کودک با عظمت را نگاه کن، آن هنگام که مادر رضاعی مهربانش «حلیمه سعدیه» او را پرورش می‌دهد. اگر جوان و تنومند هستی، سیره و زندگانی شبان مکه را به دقت بخوان و درس بگیر.
اگر بازرگان و حامل کالای تجارت هستی، طرز عمل سردار آن کاروان را ملاحظه کن که رهسپار بُصری شده است.
اگر قاضی و داور هستی، به آن داور بنگر که صبح‌هنگام راهی کعبه شده تا حجرالاسود را سر جای آن قرار دهد، درحالی‌که سرداران مکه عزم جنگ و اختلاف نموده‌اند. باز مجدداً نگاهت را به‌سوی او بینداز و ببین که چگونه در صحن مسجد مدینه میان مردم به عدل و داد قضاوت می‌نماید. فقیر و محتاج و غنی و ثروتمند، نزد وی برابرند.
اگر شوهر هستی، سیره پاک و زندگی با عفاف شوهر خدیجه و عائشه را مطالعه کن. اگر پدر فرزندان هستی، ببین که پدر فاطمه الزهرا رضی‌الله‌عنها و پدر بزرگ حسن و حسین رضی‌الله‌عنهما چگونه با آن‌ها رفتار می‌نماید.
به هر حال هر کسی باشی و دارای هر موقعیتی هستی و در هر حالی‌که شب و روز را سپری می‌کنی، بدان که سیره و زندگانی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم بهترین راهنما و سرمشق زندگی‌ات است که تاریکی‌های زندگی را با نور فروزان خود روشن می‌کند و کدورت‌های حیات را برطرف می‌سازد. نا بسامانی‌هایت را سامان می‌بخشد و انحرافات را اصلاح و كجی‌ها را راست می‌نماید.
به راستی که سیرۀ طیبه و جامع رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم ملاک حسن اخلاق و بنیاد آموزش‌ها برای همۀ ملل جهان و همۀ طبقات بشر در تمام مراحل و شرایط گوناگون زندگی است.
آری سیرۀ محمدی چراغ فروزانی برای جویندگان نور و روش موفقیت‌آمیزی برای طالبان هدایت و راهنمایی‌هایش، پناه‌گاه هر جویندۀ رشد و سعادت است.»[1]
بخش قبلی | پایان
منابع
-
قرآن کریم.
-
ابو داود، سلیمان بن الاشعث السجستانی، سنن ابی داود، بیروت، لبنان، المکتبة العصرية، صیدا.
-
البخاری، ابو عبدالله، بن اسماعیل، الجامع الصحیح للبخاری، دار ابن کثیر، دمشق، الطبعة الخامسة. ۱۴۱۴ه.
-
البخاری، محمد بن اسماعیل، الادب المفرد، دار البشائر الاسلامية، القاهرة ، مصر، ۱۴۰۹ ه.ق.
-
بن حنبل، احمد بن حنبل، مسند أحمد، دار الحدیث، القاهرة ، مصر، الطبعة الأولی، ۱۴۲۶ ه.ق.
-
البیهقی، احمد بن الحسین، شعب الإیمان، دارالکتب العلمية، بیروت، لبنان، ۱۴۲۱ ه.ق.
-
الترمذی، ابو عیسی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، دار الرسالة العالمية، الطبعة الأولی، ۱۴۳۰ ه.ق.
-
الخطیب التبریزی، محمد بن عبدالله، مشکاة المصابیح، المکتب الاسلامی، بیروت، لبنان، ۱۹۸۵م.
-
الطبرانی، ابوالقاسم، سلیمان بن احمد، المعجم الأوسط، دار الحرمین، القاهرة، ۱۴۱۵ ه.ق.
-
القزوینی، محمد بن یزید بن ماجه، سنن ابن ماجه، دار الرسالة العالمية، الطبعة الأولی، ۱۴۳۰ ه.ق.
-
القشيري، أبو الحسين مسلم بن الحجاج النيسابوري (۱۳۳ هـ). صحيح مسلم، لبنان بيروت، دار الجيل.
-
الندوي، السید سلیمان الحسینی، الرسالة المحمدية، دار ابن کثیر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۳ ه.ق.
-
النسائی، احمد بن شعیب، سنن النسائی، دار الرسالة العالمية، الطبعة الأولی، ۱۴۳۹ ه.ق.
-
الیحصبی، القاضی، عیاض بن موسی، الشفاء بتعریف حقوق المصطفی، دار الفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۰۹ ه.ق.
