نویسنده: مهاجر عزیزی
نگاه تحلیلی بر حکم پوشش چهره (بخش چهاردهم)
پوشش چهره از دیدگاه ائمّه و فقهای مذاهب اربعه
پوشش چهره یکی از عمده‌ترین موضوعاتی است که علماء و فقهای اسلامی پیرامون آن به بحث پرداخته‌اند. در این زمینه، برداشت‌های متفاوت فقهی و تفسیری ارائه شده است. در این نوشته، با استناد به منابع کتاب‌خانه‌ای و سایر منابع معتبر، ضمن بررسی نقاط اختلافی، اقوال و استدلالات مطرح‌شده را بررسی می‌کنیم.
۱. آیا چهره و دو دست عورت است؟
نخست، باید این مسئله را روشن ساخت که آیا چهره و دو دست، از جملۀ عورت محسوب می‌شوند یا خیر؟ در این‌باره، علماء به دو دسته تقسیم شده‌اند:
-
دستۀ اول: عده‌ای از علماء و فقها بر این باورند که چهره و دو دست عورت است و آشکار کردن آن‌ها جز در برابر زنان مسلمان و محارم، جایز نیست. این گروه به حدیث پیامبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌وسلم استناد می‌کنند که فرمود: «المرأة عورة»؛[1] (زن به‌طور کامل عورت است).
-
دستۀ دوم: برخی از اهل علم معتقدند که چهره و دو دست زن عورت نیست؛ اما به دلیل خوف فتنه و با توجه به شرایط زمان و مکان، پوشاندن آن‌ها را واجب می‌دانند.[2]
۲. اتفاق و اجماع علماء در این موضوع
الف. نظر ائمۀ چهارگانۀ مذاهب اهل سنت: ائمۀ مذاهب اربعه و فقهای پیرو آن‌ها بر این اتفاق دارند که چهره و دو دست از جملۀ عورت نیست؛[3] اما به دلیل فتنه و فساد، پوشش آن‌ها را لازم و واجب می‌دانند. علامه مفتی محمد شفیع عثمانی رحمه‌الله می‌گوید: «همه اتفاق دارند بر این‌که اگر نگاه کردن به صورت و کف دست خوف فتنه به‌دنبال داشته باشد، دیدن آن جایز نیست و آشکار کردن آن برای زن نیز ممنوع است.»[4]
ب. نظر دربارۀ زینت در چهره و دست‌ها: علماء هم‌چنین متفق‌اند که اگر در چهره و دست‌ها، زینتی مانند سرمه در چشم‌ها یا طلا و حنا در دست‌ها وجود داشته باشد، پوشاندن آن‌ها واجب است.
اما اگر زینت وجود نداشته باشد و خوف فتنه نیز مطرح نباشد، اختلاف نظر پدیدار می‌شود:
-
گروهی پوشاندن چهره و دست‌ها را واجب می‌دانند؛
-
گروه دیگر این کار را مستحب می‌شمارند.
