نویسنده: محمد عاصم اسماعیل‌زهی
حکمت و فلسفۀ قصاص و آثار آن
بخش سوم
محافظت نفس و حفظ جان از نظر اسلام
کرامت انسان
الله سبحان به انسان کرامت بخشیده و او را خود آفریده و به وی جان داده و فرشتگان را به سجده و تعظیم وی دستور داده است و آنچه را که در میان آسمان‌ها و طبقات زمین است مسخر و رام او کرده است و او را در روی زمین جانشین خویش ساخته تا راز طبیعت را بفهمد و نیروها و استعدادهای خاصی را به وی داده است تا در کرۀ زمین سیادت کند تا به آخرین حد کمال مادی و ارتقاء روحی خویش برسد و ممکن نیست که این اهداف خویش را تحقق بخشد و به نهایت درجۀ خواسته‌های خود برسد؛ مگر اینکه همۀ عناصر و مواد پیشرفت و ترقی و رشد و نمو را داشته باشد و به حقوق کاملۀ خود برسد و نخستین حقوقی که اسلام برای انسان تضمین کرده است، عبارت‌اند از:
حق حیات و زندگی و حق تملک، حق حفظ ناموس، حق حریت و آزادی، حق مساوات و برابری، حق آموزش.
این حقوق برای هر انسانی قطع نظر از رنگ و دین و نژاد و میهن و موقعیت و مرکزیت اجتماعی، واجب و ضروری است و لازمۀ انسانیتِ انسان است. الله متعال می‌فرماید: “وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً”. «ما بنی آدم را گرامی داشتیم (به وی نطق و بیان و تمییز و خِرد و دانش و قامت نیکو و تسلط بر زمین و بهره‌گیری از آن را دادیم) و آنان را در خشکی و دریا بر مرکب‌های رهوار حمل کردیم و اسباب معاش و معاد با سیر در طلب آن‌ها را برای‌شان آسان ساختیم و از انواع روزی‌های پاکیزه آنان را روزی دادیم و آنان را بر بسیاری از خلق خود برتری بخشیدیم».[1]
پیامبر صلیاللهعلیهوسلم در خطبۀ حجة‌الوداع در آخرین حج خويش فرمود: “أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا، فِي شَهْرِكُمْ هَذَا فِي بَلَدِكُمْ هَذَا… أَلا هَلْ بَلَّغْتُ، اللهمَّ فَاشْهَدْ” «ای مردم بی‌گمان تعرض به خون شما و جان شما و اموال شما بر شما حرام است همانگونه که هرگونه تعرض به هر چیزی در این روزتان، روز عرفه، در این ماهتان، (ماه ذی‌الحجه) و در این شهرتان، (شهر مکه)، بر شما حرام است….. هان! ای مردم آیا من پیام الله را رساندم و ابلاغ کردم؟ خداوندا! تو گواه باش که من پیام ترا رسانیدم».[2]
وهمچنین می‌فرمایند: «كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ، دَمُهُ وَ مَالَهُ، وَعِرضُهُ…». «هر نوع تعرض به جان و مال و ناموس مسلمان بر مسلمان حرام است…».[3]
ادامه دارد…
[1]. سورۀ إسراء، آیه: ۷۰.
[2]. المتقي‌الهندي، علي بن حسام‌الدين، كنزالعمال، ج۵، ص۲۱۵،كتاب الحج والعمرة وفيه ثلاثة أبواب، أحكام ذكرت في حجة‌الوداع من الإكمال، الناشر: مؤسسة الرسالة – بيروت ۱۹۸۹م.
[3]. البيهقي، أبوبكر أحمد بن الحسين، السنن الكبرى وفي ذيله الجوهر النقي،ج۶، ص۹۲،كتاب الغصب، باب تحريم الغصب وأخذ أموال الناس بغير حق قال الله تعالى، رقم الحدیث: ۱۱۸۲۷، الطبعة الأولى: ۱۳۴۴ هـ، الناشر: مجلس دائرة المعارف النظامية الكائنة في الهند ببلدة حيدر آباد.
By محمد فاتح