نویسنده: عبدالحمید نوروزی
شروط قبولیت حج
شرط اول: خلوص نیت: خداوند در حدیث قدسی می‌فرماید: «أَنَا أَغْنَى الشُرَكَاءِ عَنِ الشِّرْكِ مَنْ عَمِلَ عَمَلاً أَشْرَكَ فِيهِ مَعِي غَيْرِى تَرَكْتُهُ وَشِرْكَهُ»؛[1] «من از کسانی‌که برایم شریک قائل می‌شوند، بی‌نیازم؛ هر کس عملی انجام دهد و با من کسی دیگر را شریک قرار دهد، او و شرکش را ترک خواهم کرد.»
خداوند از بنده‌اش عملی را که در نیت آن کسی را شریک قرار داده، قبول نمی‌کند و هم‌چنین به‌جاآوردن حج باید برای رضایت پروردگار باشد نه شهرت طلبی و… .
شرط دوم: پیروی کردن از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم: به هر عبادتی که از سوی خداوند متعال مأموریم، رسول‌‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم طریقۀ اداکردن آن را بیان کرده است؛ چنانکه وقتی مناسک حج را ادا می‌کرد، می‌فرمود: «خُذُوا عَنِّي مَنَاسِكَكُمْ» از من مناسک و اعمال حج خود را بیاموزید و از اعمال اضافی در دین برحذر باشید؛ چنانکه فرمودند: «مَنْ عَمِلَ عَمَلاً لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدُّ»؛ هر کس عملی انجام دهد که امر و فرمان ما بر آن نیست ،آن عبادت مردود است. یعنی هر عبادتی که بر آیین خدا و رسول خدا نباشد، آن عبادت مردود و غیر قابل قبول است.[2]
مکان‌های قبولیت دعا
در اماکن مقدسه دعا قبول می‌شود. امام حسن بصری رحمه‌الله در نامه‌اش به اهل مکه می‌نویسد: دعا در پانزده جایِ مکۀ مکرمه قبول می‌شود که عبارتند از:
۱. موقع طواف؛
-
در کنار ملتزم؛
۳ . زیر میزاب رحمت؛
-
داخل کعبه؛
-
در کنار آب زمزم؛
۶. در صفا؛
٧. در مروه؛
۸. هنگام سعی میان صفا و مروه؛
۹. پشت مقام ابراهیم؛
۱۰. در عرفات؛
-
در مزدلفه؛
۱۲. در منی؛
۱۳. حجر اسود؛
۱۴. رکن یمانی؛
۱۵. نزد جمرات سه‌گانه.[3]
مفسدات حج
-
ترک وقوف به عرفات؛
-
ترک رکنی از ارکان حج؛
-
جماع کردن قبل از وقوف.
محظورات احرام
محظورات احرام عبارتند از:
-
از بین بردن مو با تراشیدن و یا کوتاه کردن، کوتاه کردن ناخن‌های دست و پا.
اگر محرم احتیاج داشت جایز است سر خود را بخارد و اگر مویی بدون قصد یا به‌طور فراموشی و یا به‌طور نادانی از سرش افتاد چیزی بر او واجب نیست.
-
استعمال‌نمودن عطر؛ اما عطری که قبل از بستن نیت استعمال کرده باشد و اثرش بعد از احرام نیز مانده باشد، اشکالی ندارد.
-
هم‌بستر شدن و ملاعبه کردن با همسر؛
-
پوشیدن دستکش؛
-
کشتن و اذیت کردن چیزی یاهم کمک کردن با شکارچی؛
-
برای مرد پوشیدن هر جامه‌ای که دوخته شده باشد. مانند: پیراهن، ازار، عمامه، کلاه، موزه و… اما فراموشی از این قاعده، مستثنی است.
-
بر مرد مُحرِم پوشیدن سر با چیزی که به آن چسبیده باشد، مانند عمامه، غتره (دستمال) و کلاه، حرام است؛ ولی اگر چتر یا خیمه یا سقف ماشین یا امتعۀ خود را بر بالای سر حمل کند، اشکالی ندارد و اگر محرم سر خود را از روی فراموشی و یا از روی جهالت پوشید، در حال تذکر باید آن را از سر بردارد و هیچ چیزی بر او واجب نمی‌شود.
-
بر زن مُحرم حرام است که دستکش بپوشد و چهرۀ خود را با نقاب (روبند) پوشیده و چشم‌هایش را باز کند، همۀ این‌ها در وقت احرام حرام است؛ بلکه بر زن واجب است که صورت خود را با روپوش شرعی (اسلامی) در حال عبور بر مردها یا عبور مردها بر او در تمامی حالت‌ها؛ چه در حالت احرام و چه در غیر آن، بپوشاند.
-
کندن و بریدن درختان و گیاهان حرم بر محرم و غیر محرم حرام است و هر چیزی که در حرم پیدا شود، نباید برداشته شود؛ مگر برای معرفی کردن آن.[4]
نتیجه
با بیان نمودن مطالب بالا، معلوم شد که حج بیت‌الله‌الحرام یکی از ارکان مهم و اساسیِ دین مبین اسلام است. این فریضۀ الهی، احکامات و دستوراتی را به همراه دارد که با انجام دادن و عملی کردن آن‌ها، می‌توان این رکن اسلام را به‌نحواحسن به‌جا آورد؛ اما تخلف از این دستورات و انجام دادن محظورات و ممنوعات، در ادا کردن این فریضۀ الهی خلل وارد می‌کند و حتی بعضی اوقات منجر به فساد حج نیز می‌شود؛ لذا شخصی که ارادۀ حج را دارد، باید به تمام فرامین و دستورات حج عمل کرده و از ممنوعات و محظورات حج دوری کند، تا حج وی مورد قبول حق واقع گردد و سبب فلاح و رستگاری وی در دنیا و آخرت شود.
منابع
-
بخاری، محمدبن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۲، حدیثِ ۱۵۲۱، باب فضل الحج المبرور.
-
بلوچ، فیض‌محمد، سفر به ولایت عشق، انتشارات خواجه عبدالله انصاری، ۱۳۹۵.
-
ترمذی، محمدبن عیسی، سنن الترمذی، ج۳، حدیث ۱۷۷۳، باب وجوب العمرة وفضلها.
-
دانشکدۀ دعوت و اصول الدین، دانشگاه ام‌القری در مکۀ مکرمه، فضایل و احکام مکۀ مکرمه، چاپ۴، ۱۴۲۳.
-
دفتر علمی بنیاد هدیۀ حجاج، ترجمۀ اسحاق دبیری، چگونگی حج و عمره و زیارت با دعا، چاپ: وزارت حج و اوقاف عربستان سعودی.
-
سلطان‌العلماء، شیخ محمدعقیل، احکام و مناسک حج و عمره، ۱۳۹۵.
-
قاسمی، مفتی محمدقاسم قاسمی. (از کانال مفتی محمدقاسم قاسمی)
-
قزوینی، محمدبن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، حدیثِ ۲۸۹۳، باب فضل دعاء الحاج.
-
نعمتی، غلام‌نبی، زادالحجاج، تربت جام: آوای اسلام، ۱۳۹۰.
-
نقشبندی، سید عبدالله، احکام حج و عمره در مذهب حنفی، تربت جام: انتشارات خواجه عبدالله انصاری، چاپ دوم، ۱۳۸۸.
[1] . صحیح مسلم: باب من اشرک فی عمله غیرالله، 2985.
[2] . چگونگی حج و عمره و زیارت با دعا: ص6ـ7.
[3] . قاسمی: ص15.
[4] . دفتر علمی بنیاد هدیه به حجاج: ص۱۴ ـ ۱۵.
