نویسنده: شکران احمدی
احیای سنت اعتکاف در رمضان
بعد از احیای دو دهه رحمت و مغفرتِ رمضان با روزه و ذکر و تلاوت و دیگر خیرات، الله تعالی می‌خواهد در دهه‌ی آخر رمضان، بنده از تمام مشغله‌های دست‌وپاگیرِ زندگی دنیوی، آزاد شود و همه‌تن به مناجات پرداخته در خلوت و تنهایی به ذکر و عبادت و تلاوت قرآن مشغول شود و همه لحظه‌هایش به یاد الله باشد و به تصفیه‌ی روح و باطن برسد و این امر در احیای سنت اعتکاف میسر است؛ البته از آن مهم‌تر حصول فضیلت و احیای شب قدر است که در دهه‌ی اخیر رمضان قرار دارد، شبی که به نص صریح قرآن مجید بهتر از هزار ماه است: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ * وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَة الْقَدْرِ * لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ * سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ»؛[1]
نکاتی که در این سوره ذکر شده عبارت است از: ۱. نزول قرآن در شب قدر؛ ۲. فضیلت قیام شب قدر از عبادت هزار ماه بیشتر است؛ 3. نزول ملائکه‌ی رحمت و فرشته‌ی روح جبريل عليه‌السلام در این شب به اجازۀ الله تعالى؛ ۴. نزول برکت و سلامتی از اول شب قدر تا سپیده‌دم صبح.
نتیجه
رمضان مجمع کمالات، نعمت‌ها و احسان‌هاست و با بهره‌مندی از آن‌ها می‌شود راه هزار ماهه را يک‌شب طی کرد و این عطیه؛ فقط مخصوص امت مسلمان است نه دیگران، میزان بالای رحمت و عطوفت و کرم رب‌العالمین بر بندگان در این ماه هویدا است.
رمضان ماه هدایت و ماه نزول قرآن است، ماه تلاوت و دعا، ماه سخاوت و بخشندگی، ماه تحصیل سعادت‌ها و نعمت‌هاست، صالحین گذشته وقتی هلال ماه عید فطر را می‌دیدند و خبر عید را می‌شنیدند، از همان لحظه به انتظار رمضان سال بعد می‌نشستند و وقتی پس از یازده ماه انتظار، رمضان فرا می‌رسید، هر لحظه‌ی آن را مغتنم می‌شمردند، هر لحظه‌ی آن را چنان می‌گذراندند كه گویی در حال سپری کردن آخرین لحظه‌ی عمر خود هستند، رمضانِ آن بزرگواران جبران كمبودی‌های گذشته‌ی زندگی و توشه‌اندوزی برای روزهای آینده‌ی زندگی آخرت بود.
خیرات و بركاتی که در همه‌ی ماه‌ها نازل می‌شود، در مقابل آنچه در رمضان نازل می‌شود، مانند قطره در مقابل دریاست؛ پس این ماه جامعِ هر خیروبركت است، به‌همین‌خاطر الله تعالی كلام خود را كه جامعِ همه‌ی صفات است در این ماه نازل كرده است.
شایسته است كه اهل ایمان بیشترین اوقات خود را پس از ادای فرایض به كتاب الهی اختصاص دهند و از این منبعِ هر خیروبركت، فیض‌یاب شوند:
-
ادای نوافل در این ماه خیلی اهمیت دارد، نوافل پس از ادای فرایض بهترین وسیله برای رسیدن به قرب الهی‌اند، هر نفل در این ماه معادل فرض محسوب می‌شود.
-
حضرت رسول اكرم صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم در این ماه به انفاق و كار خیر خیلی اهتمام می‌كرد؛ چنان‌كه در سیره‌ی نبوی آمده است: «فَلَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَيْهِ‌وَسَلَّمَ أَجْوَدُ بِالْخَيْرِ مِنْ الرِّيحِ الْمُرْسَلَةِ»؛[2] ترجمه: «آن‌حضرت در انجام خیر از باد تند نیز پیشی می‌گرفت».
بنابراین، به‌وسیله‌ی انفاق و رسیدگی به فقرا و مساكین و تهیه‌ی افطاری و سحری برای روزه‌داران و شركت در كارهای خیر می‌توانیم به بلندای سعادت و اتباع رسول اكرم صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم نایل شویم.
-
ارتکاب گناه همیشه بد و عواقب آن خطرناک است و به دنیا و آخرت انسان آسیب می‌رساند؛ اما در این ماه مبارک و پرفیض، بسی خطرناک‌تر و مخرّب‌تر است. نور و معنویتی كه با عبادات حاصل می‌شود، با انجام گناه ازبین می‌رود و بی‌اثر می‌گردد و چنانچه یک مسلمان بتواند در این ماه خود را از گناهان دور نگه دارد، امید است که در ماه‌های دیگر نیز از گناهان محفوظ و مصون بماند «من سلم له رمضان سلمت له السنة» كسی‌كه رمضان او سالم و محفوظ ماند، تمام سال او نیز محفوظ و مصون خواهد گشت.
-
رمضان ماه دعا و تضرع و توجه به‌سوی الله است، الله تعالی دعاهای روزه‌داران را اجابت می‌كند و آرزوهای نیک‌شان را تحقق می‌بخشد، بزرگان دین ما همیشه در انتظار فرارسیدن رمضان به‌سر می‌بردند تا حاجت‌های دینی و دنیوی‌شان را در این ماه در پیشگاه الهی عرضه كنند و از الطاف بی‌پایانش بهره جویند.
بدانیم كه ما در این ماه به‌سوی گنج نرفته‌ایم؛ بلكه گنجِ بیكران به درِ خانه‌ی ما آمده است، اكنون بر ما لازم است كه از این گنج بی‌انتها تا می‌توانیم بهره بگیریم، مواظب باشیم كم نگذاریم، با دیگران رقابت كنیم و فرصت را از دست ندهیم، آن‌حضرت صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم فرمودند: «فَيَنْظُرُ اللَّهُ إِلَى تَنَافُسِكُمْ وَيُبَاهِي بِكُمْ مَلائِكَتَهُ»؛[3] «الله تعالی به رقابت شما نگاه می‌كند و به شما نزد فرشتگان افتخار می‌كند».
دو وقت برای قبولیت دعا خیلی مهم‌اند: یكی وقت سحر، دیگری وقت افطار؛ پس در این دو وقت تا می‌توانیم به دعا و تضرع مشغول باشیم؛ زیرا ضایع كردن هر لحظه‌ای از این لحظات مبارک، قابل جبران نیست.
در پایـان به یاد داشته باشیم كـه ما درحالی از رمضـان امسـال اسـتقبال می‌كنیم كـه مسـلمانان
در فلسطین و غزه بـا بدتریـن شرایط ممکن و مشـکلات مواجه‌انـد، بسـیاری در انتظـار مرگ‌اند، بمب و آتـش بر سرشـان می‌بارد و هیـچ پناهگاهـی ندارند، كـودكان و زنـان و سـال‌خوردگان بی‌دفـاع مـورد تهاجـم واقـع شـده‌اند. آیا جـز دعـا کاری دیگـر از مـن و شـما سـاخته اسـت؟ حداقـل بخشـی از دعاهـای شـب و روزمان را بـه ایـن مسـلمانان سـتم‌دیده و زجركشـیده اختصـاص دهیـم و ایـن نیز بزرگ‌تریـن کمـک بـه آنـان اسـت.
خداوند به همه‌ی ما توفیق بندگی و اطاعت از خویش عنایت فرماید.
منابع
-
البخاري، محمد بن إسماعيل «صحیح البخاري»، دار طوق النجاة، الطبعة:الأولى 1422هـ.؛
-
أبوعبدالله أحمد بن محمد بن حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشیبانی، المحقق: شعیب الأرنؤوط – عادل مرشد، وآخرون، مؤسسة الرسالة؛
-
ترمذی، محمدبن عیسی «سنن ترمذي»؛ الطبعة الأولی، 1436ه.ق؛
-
سرهندی، شیخ احمد، «مکتوبات امام ربانی» چاپ اول، تهران صدیقی، ۱۳۸۳ه.ش؛
-
ندوی، ابوالحسن علی، «قرآنی افادات» کراچی، مجلس نشریات اسلام، بی‌تا.
