حکم برگزاری شب یلدا و تاریخچه آن «بخش دهم»

نویسنده: خالد یاغی‌زهی

حکم برگزاری شب یلدا و تاریخچۀ آن

بخش دهم

دسته‌ای از باورهای غلط و دروغینی که در شب یلدا وجود دارد از این قرار است:

۱ـ نحس بودن شب یلدا؛ باید دانست که تشاؤم و فال بد زدن و قائل شدن به بدشگونی یکی از امورات باطل و جاهلی است و شریعت آن را مورد نکوهش قرار داده و آن را شرک گفته است چرا که رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} می‌­فرماید: “لا عدوى ولا طيرة ويعجبني الفأل، قالوا: وما الفأل؟ قال: كلمة طيبة.” ترجمه: «سرایت بیماری و شانس و نحوست وجود ندارد و من از فال خوشم می‌­آید گفتند: فال چیست؟ فرمود: سخن نیک.»^[1]

دست‌ه­ای از مردم بر اساس باورهای جاهلی پیشینیان معتقدند که شب یلدا نحس است و در آن خدای مهر اسیر شده و از جانب اهریمن­‌ها به او ضرر و اذیت رسیده است؛ لذا دور هم جمع می­‌شوند و آتش روشن کرده و معتقدند که آتش نحسی‌های آن شب را سوزانده و نابود می‌­کند!.

۲. باور به دور شدن از پلیدی‌­ها در صبح روز اول جدی/دی ماه، چنین باوری در دین اسلام وجود ندارد و در مورد اینکه در این روز پلیدی­‌ها و ضررها دفع می­‌شوند هیچ دلیلی ذکر نشده است و این باور از باورهای زرتشتیان است و باید از باورهای آنان به دور بود و از اعتقادات آن­‌ها اجتناب کرد و این اساس ایمان هر مسلمانی است.

۳. روشن کردن آتش برای دور کردن پلیدی­‌ها؛ این باور نیز از باورهای اساسی زرتشتیان است چرا که آن­‌ها آتش را عبادت کرده و می‌­گفتند که: «آتش قادر به دفع ضرر و جلب خیر است و بلکه آتش را خدای خود می‌­دانستند، کسانی که امروز چنین باوری دارند در حقیقت آن را عبادت می­‌کنند، چرا که گمان می‌کنند آتش قادر به دفع بلا و مصیبت است در حالی‌که هیچ کسی به غیر از الله نمی­‌تواند بلا و مصیبت را دور کرده و آن‌­ها را از بنده دفع کند “أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ” ترجمه: «چرا برای الله سجده نمی‌­کنند که آنچه را در آسمان­‌ها و زمین پنهان است بیرون می­‌آورد، و آنچه را پنهان می­دارید و آنچه را آشکار می‌­کنید (همه را) می­‌داند.»^[2]

و می‌­فرماید: “وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ” ترجمه: «اگر الله (بخواهد) زیانی به تو برساند، هیچ‌کس جز او نمی­‌تواند آن را دفع کند، و اگر خیری به تو رساند، پس او بر همه چیز تواناست.»^[3]

و می‌­فرماید: “وَإِن يَمْسَسْكَ الله بِضُرٍّ فَلاَ كَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَإِن يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلاَ رَآدَّ لِفَضْلِهِ يُصَيبُ بِهِ مَن يَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الغفور الرحيم” ترجمه: «و اگر الله زیانی به تو برساند، پس جز او هیچ‌­کس نتواند آن را بر طرف کند، و اگر ارادۀ خیری برای تو کند، پس هیچ‌­کس فضل او را باز نتواند داشت، به هرکس از بندگانش که بخواهد می­‌رساند و او آمرزنده و مهربان است.»^[4]

و می‌­فرماید: “وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِي اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِي اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ” ترجمه: «و اگر از آن‌­ها (مشرکان) بپرسی: چه کسی آسمان­‌ها و زمین را آفریده است؟ مسلماً گویند: الله بگو: آیا دیدید آنچه را که به جای الله می­‌خوانید، اگر الله زیانی برای من بخواهد، آیا آن­‌ها (معبودان باطل) خواهند توانست زبان او را بر طرف کنند؟! و یا اگر رحمتی برای من بخواهد، آیا آن‌­ها خواهند توانست رحمت او را باز دارند؟! بگو: الله مرا کافی است، و (همه) توکل کنندگان بر او توکل می­‌کنند.»^[5]

کسانی‌که گمان می­‌کنند آتشی که با دست خود روشن کرده­‌اند؛ بلا و پلیدی و مصیبت و سختی­‌ها را دور کرده و ضررها را دفع می­‌کند و موجب می­‌شود که اهریمن‌­ها و شیاطین از او دور گردند در حقیقت گمان کرده­‌اند که آتش در امورات و تقدیر تصرف دارد و صاحب اراده و قدرت است و می­‌تواند حاجت­‌ها را رفع کرده و ضررها را دفع کند! در حالی‌که الله می‌­فرماید: “إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ الله أَوْثَاناً وَتَخْلُقُونَ إِفْكاً إِنَّ الذين تَعْبُدُونَ مِن دُونِ الله لاَ يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقاً فابتغوا عِندَ الله الرزق واعبدوه واشكروا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ” ترجمه: «شما به جای الله فقط بت­‌هایی (از سنگ و چوب) را می­‌پرستید، و دروغی (بزرگ) به هم می‌­بافید، بی­‌گمان کسانی را که به جای الله می‌­پرستید، مالک هیچ رزقی برای شما نیستند، پس روزی را تنها (از) نزد الله طلب کنید، و او را بپرستید، و شکر او را بجای آورید، که به سوی او باز گردانیده می­‌شوید.»^[6]

آتش نمی­‌تواند بلایا و مصیبت‌­ها را دفع کند بلکه آنچه که شریعت آن را بعنوان دفع‌­کنندۀ بلایا و مصیبت‌­ها معرفی کرده است؛ دعا و التجاء و پناه بردن به سوی خدا و اصرار به درگاه ایشان و صبر و شکیبایی و صدقه است، رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} می‌فرماید:”مَنْ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ الَّذِى لاَ يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَىْءٌ فِى الأَرْضِ وَلاَ فِى السَّمَاءِ، وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ، ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، لَمْ تُصِبْهُ فَجْأَةُ بَلاَءٍ، حَتَّى يُصْبِحَ، وَمَنْ قَالَهَا حِينَ يُصْبِحُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، لَمْ تُصِبْهُ فَجْأَةُ بَلاَءٍ حَتَّى يُمْسِىَ” ترجمه: «هرکس سه بار بگوید؛ به نام خداوندی که همراه با اسمش هیچ چیزی نه در آسمان و نه در زمین نمی­‌تواند ضرر برساند و او بسی شنوا و داناست، بلای ناگهانی تا صبح برای او نمی‌­آید و هر کس آن را در صبح سه بار بگوید، هیچ بلای ناگهانی به سراغ او نمی­‌آید تا اینکه شب شود.»^[7]

وقتی که رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} برای شما اذکار و دعاهایی را آموخته است که با آن‌­ها می‌­توانید بلاها و مصیبت‌ها را از خود دور کنید پس چرا پناه خود را به آتش می­‌برید؟ پس چرا با آتش می‌­خواهید مشکلات و پلیدی­‌ها را دفع کنید؟

۴ـ دور هم جمع شدن برای دور کردن پلیدی‌­ها و در امان ماندن از ضررها؛ در حقیقت می­‌توان گفت شریعت نفرموده است دور هم جمع شوید تا پلیدی­‌ها از شما دور شود؛ اگر چنین بود، هیچ‌­گاه کسانی که در عروسی­‌های مختلط دور هم جمع می­‌شوند دچار غضب الهی نمی‌­شدند و به آن‌­ها عذاب نازل نمی­‌گشت! اگر چنین بود که مجرد دور هم جمع شدن موجب حل شدن مشکلات می­‌گشت باید مشکلات خیلی‌­ها رفع شده و ضررها از آنان دفع می‌­شد در حالی‌که هیچ عاقلی در بطلان این ادعا شک نمی‌­کند و بلکه تنها در صورتی دور هم جمع شدن موجب برکت و آرامش و نزول سکینه و دوری از پلیدی­‌هاست که برای دین خدا و تلاوت قرآن و مجلس ذکر خدا باشد، نه مجلسی که در آن عید و جشن مشرکین برگذار شده و در آن بسیاری از امور حرام رخ می­‌دهد، رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرموده است: “ما اجتمع قوم فى بيت من بيوت الله تعالى يتلون كتاب الله ويتدارسونه بينهم إلا نزلت عليهم السكينة وغشيتهم الرحمة وحفتهم الملائكة وذكرهم الله فيمن عنده” ترجمه: «هر قومی که در خانه‌­ای از خانه­‌های الله جمع می­‌شوند و کتاب الله را می‌­خوانند و آن را بین خود آموزش می­‌دهند؛ بر آنان سکینه و آرامش نازل می‌­گردد و رحمت الهی آنان را می‌­پوشاند و ملائکه دور آنان حلقه می­‌زنند و الله نیز ذکر و یاد آنان را نزد خود می‌­کند.»^[8]

و خداوند نیز در مورد این دور هم جمع شدن می‌­فرماید: “وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطاً.” ترجمه: «و با کسانی باش که پروردگار خود را صبح‌گاهان و شام‌گاهان می­‌خوانند، (و تنها) وجه او را می­‌طلبند، و هرگز به‌خاطر زیورهای دنیا، چشمانت را از آن­‌ها بر مگیر، و پیروی نکن از کسانی که دل­‌های­شان را از یاد خود غافل ساخته­‌ایم، و هوای نفس خویش را پیروی کردند، و کارهای‌شان از حد گذشته (و برباد) است.»^[9]

اگر به همین مردم و همین قوم گفته شود؛ برای آموزش دین خود و یادگیری احکام شرعی خود در خانه­‌ای جمع شوید و آیات الله و احادیث رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} را بشنوید و امورات و تعالیم اسلامی مربوط به خود را فرابگیرید، هر کسی یک بهانه می­‌آورد تا از زیر چنین مسئولیتی بگریزد و از آن دور شود در حالی‌که آنان را می‌­بینی که چگونه با شوق و ذوق و اعجاب و تشویق و تحریض در مجالس جشن و پایکوبی و خوشحالی اعیاد غیر اسلامی (مثل نوروز و یلدا) شرکت کرده و به همدیگر تبریک می­‌گویند!

تمامی این باورها و اعتقادات و نگرش‌­هایی که ذکر شد و در خطوط بالا بیان گشت همگی جزو دین زرتشت و آیین آتش‌پرستان می­‌باشد که هیچ مسلمانی در حرام بودن آن­‌ها شکی نمی‌­کند. 

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی