نویسنده: خالد یاغیزهی
شرارۀ همت و حماسه «عبدالعزيز ثعالبی»
بخش سوم
کتاب‌های او
ثعالبی کتاب‌های اندکی را تألیف کرد، اما مقالات زیادی را به رشتۀ تحریر در آورده است. او کتاب «روح آزاد قرآن» و «تونس شهید» را به زبان فرانسه تألیف کرد و هم‌چنین کتاب «معجزۀ محمد رسول الله» را به زبان عربی تألیف کرد.
او صدها مقاله به زبان عربی و فرانسوی به رشتۀ تحریر درآورده است و سخنرانی‌های وی در مجلۀ دانشگاه «آل البیت» بغداد از سال ۱۹۲۶ تا ۱۹۲۸ به چاپ رسیده‌اند.
دیدگاه‌های اندیشمندان و معاصرین در مورد ثعالبی
محمود زکی پاشا:
«من به شدت تحت تأثیر هوش بی‌نظیر، فصاحت و اطلاعات فراوان و هم‌چنین وسعت و احساسات اسلامی که از آن برخوردار بود، قرار داشتم … او همیشه به زبان عربی فصیح سخن می‌گفت».
محمد لطفی جمعه:
«او از اصالت خانوادگی بالایی برخوردار بود و همیشه رأی و نظر او نه تنها در تونس، بلکه در تمامی شمال آفریقا تأثیرگذار بود».
حامد ملیجی؛ نویسندۀ مجلۀ البلاغ:
«در کنفرانس قدس، ثعالبی سخنوری حماسی بود. او تاریخ اسلام را از ابتدا بررسی کرد تا اینکه به اوضاع کنونی مسلمانان رسید و از حاضران خواست تا برای بازگرداندن جایگاه پیشین کشورهای اسلامی تلاش کنند و گذشته را فراموش کرده و برای آن گریه نکنند، بلکه دست به کار شده و آینده را بسازند».
معروف الرصافی شاعر عراقی:
«او بزرگترین سخنران به زبان عربی بود که این قرن او را به خود دیده است».
محمد ابوالفتح مجلۀ «السياسة المصرية» ١٦/٥/١٩٢٦:
«جایگاه ثعالبی در تونس مانند «سعد زغلول» در مصر بود. و من هرگز فراموش نخواهم کرد که چگونه در پاریس در سال ۱۹۱۹ زمین و آسمان را بر سر فرانسویان برای آزادی تونس تیره و تار کرد تا جایی‌که آزادی‌خواهان فرانسه علیه سیاست استعماری فرانسه تظاهرات کردند.»
محمد فاضل بن «عاشور» یکی از علمای معاصر:
«عبدالعزیز ثعالبی یکی از مجاهدان مسلمان بود که در زمان اشغال کشورهای اسلامی ظهور کرد. این نسل از مجاهدان، نه رهبران سیاسی بودند نه روزنامه‌نگار و نه نویسنده و نه شخصیت‌های اجتماعی، بلکه تمام این خصوصیت‌ها در شخصیت آنان کنار هم جمع شده بود تا اینکه توانستند در مقابل اشغالگری بیگانگان مقاومت کنند.»
استاد «ابوالقاسم محمد كرّو»:
«من گمان نمی‌کنم که هیچ یک از مبارزان تونسی و نه رهبران علمی و سیاسی پس از خود چنان میراثی بجا گذاشته باشند که آثار آن در آسیا و جهان اسلام به چشم بخورد.»
جای شگفتی است که شخصیتی همانند ثعالبی اینگونه به باد فراموشی سپرده شود و این خود دلیل کوتاهی قشر فرهنگی مسلمانان در این زمینه می‌باشد و فقط سهم ثعالبی بزرگداشتی بود که در سال ۱۹۸۹ در تونس پس از چهل‌وپنج سال از درگذشت او برگزار شد.
دیدگاه‌ها و نظریات ثعالبی
او در تمام زندگی پربار خود برای رسیدن به اهداف خویش تلاش می‌کرد.
از جمله اهداف او عبارتند از:
-
ایجاد ایمان عمیق نسبت به آزادی؛
-
باور نداشتن به مرزهای ساختگی در بین کشورهای اسلامی؛
-
دعوت به کار گروهی که در آن زمان دیدگاهی بسیار بکر و تازه بود؛
-
دعوت به ایجاد تخصصات در زمینه‌های مختلف علمی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی؛
-
تربیت نسل‌ها بر پایۀ اسلام و فرهنگ اسلامی؛ که ثعالبی معتقد بود که تنها راه خروج اشغالگران از خاک اسلامی می‌باشد.
-
دعوت به تجدید و مبارزه با جمود و تخلف در دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و آزادی فکری.
ادامه دارد…
