تاریخ کعبه‌ی مشرفه (بخش هفتم)

نویسنده: شعیب احمد «غزنوی»

ملتزم (درگاه و آستانه‌ی فرمانروا)

ملتزم، فاصله‌ی بین حجر اسود و دروازه‌ی کعبه به طول دو متر را می‌گویند که محل چسباندن خود برای دعا و تضرع است. مشاهده می‌شود که ابراهیم دروازه‌ی کعبه را در وسط آن قرار نداد، بلکه آن را نزدیک حجر اسود گذاشت تا این مکان ملتزم باشد و برخی آن را «متعوذ» می‌نامند.

در التزام سنت این است که انسان سینه، صورت، بازوها و دو کف دستش را بر این قسمت بچسباند و در هر زمانی که خواست این عمل را انجام داده و هر دعایی که خواست از الله بخواهد.

مجاهد (رحمه‌الله) می‌گوید: «ابن عباس (رضی‌الله‌عنه) را دیدم که در میان حجر اسود و دروازه‌ی کعبه به الله پناه می‌برد.»

از عبدالله بن عمر (رضی‌الله‌عنه) روایت شده است که: سینه، دو دست و گونه‌اش را به ملتزم چسبانده بود و گفت: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را دیدم که این گونه عمل نمود.»

ایستادن در ملتزم نمونه‌ی تصویری است که خود را در بارگاه آقا و مولای زنده و پاینده‌اش می‌اندازد و به سوی او می‌گریزد و به حرم او پناه می‌برد و به درگاه او روی می‌آورد. ایستادن در این مکان برای هر کسی که برای عمره یا حج و یا زیارت خانه‌ی خدا آمده است، در هر زمانی که بخواهد جایز است و هیچ ارتباطی به مناسک و احکام حج و عمره ندارد.

برای زنان مناسب نیست که به هنگام حضور مردان در ملتزم بایستند، زیرا در آنجا خطر اختلاط با مردان وجود دارد، اما می‌توانند پشت ملتزم بایستند و دعا کنند و هر چه خواستند از مولای خود بخواهند؛ زیرا این‌ها اماکن استجابت دعا هستند اگر الله بخواهد.

زمزم (گرامی‌­ترین آب)

زمزم، نام چاهی است که در قسمت شرقی حجر اسود و جنوب مقام ابراهیم قرار دارد و از واژه‌ی زمزمه، به معنای مطلق صدا، اشتقاق یافته است. به این چاه نام‌های دیگری همچون «الشباعه»، «هزمه»، «الملک» و «رکضه‌ی جبرئیل» نیز داده‌اند. آب زمزم از سه جهت می‌جوشد: یک چشمه از طرف جبل ابی‌قبیس از سمت کوه صفا، یکی دیگر از سمت کوه مروه، و یکی از سمت حجر اسود که پر آب‌ترین آن‌هاست.

این آب مبارک در حرم الله تعالی به واسطه‌ی جبریل (علیه‌السلام) به جوش آمده و قلب رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با همین آب شستشو داده شده است. پس چه آب مبارکی است! و آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «این آب مبارک است. این آب خوراکی است.»

همچنین در حدیث جابر (رضی‌الله‌عنه) آمده است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «آب زمزم برای همان هدفی است که نوشیده شود.»

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مردم را تشویق کرده‌اند که خوب و به اندازه‌ی کافی از آب زمزم بنوشند، به طوری که تمام قسمت‌های بدن از آن پر شود و در همه جای بدن احساس گردد. همچنین فرمودند: «علامت ما و منافقان این است که آنان به اندازه‌ی کافی و وافی از زمزم نمی‌نوشند.»

پس از حضرت اسماعیل (علیه‌السلام)، در زمان جرهم، هنگامی که نسبت به حرمت بیت الله بی‌توجهی کردند، محل چاه زمزم محو گردید تا این که عبدالمطلب، جد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، مجدداً آن را حفر نمود. مردم پیوسته با پایین آمدن در آن چاه، آب می‌نوشیدند تا این که در سال ۱۴۲۵ هجری قمری به خاطر توسعه‌ی مطاف و جلوگیری از ازدحام به وقت طواف، سقف آن پوشانده شد. ریاست عمومی امور مسجد الحرام و مسجد النبی اماکنی را برای نوشیدن آب زمزم برای زنان و مردان در داخل و بیرون مسجد در نظر گرفت و با اشعه‌های ماوراء بنفش لوله‌های آن ضد عفونی می‌شوند. لذا ایستگاه‌های ویژه‌ای برای چاه زمزم وجود دارد. همچنین جایز است که آب زمزم به بیرون از مکه برده شود چنان که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در ظرف‌ها و مشکیزه‌ها آن را منتقل کرده‌اند.

بسیاری از علما استنجا با آب زمزم را روا می‌دانند، جز احناف که قائل به کراهت هستند، مگر این که از روی تبرک باشد و طبری به تحریم این کار فتوا داده است.

مشروع است که پس از طواف از آب زمزم نوشیده شود و نباید چیزی به آب زمزم افزوده گردد، زیرا آب زمزم مزه‌ای خاص و ویژه دارد که نباید تغییر داده شود. همچنین سنت است که انسان به وسیله‌ی آن از همه‌ی امراض شفا جوید.

از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) روایت شده است که فرمودند: «همانا تب از شدت گرمای دوزخ است، پس با آب آن را سرد کنید»؛ یا فرمودند: «با آب زمزم آن را سرد نمایید.» همچنین می‌توانید شفای امراض دیگر را نیز با زمزم طلب نمایید، حتی نیازهای دنیوی را با نوشیدن زمزم از الله بخواهید، چرا که آب زمزم برای همان هدفی است که نوشیده شود.

ادامه  دارد…

بخش قبلی