نویسنده: عبدالحمید نوروزی
مدیریت اوقات فراغت کودک
یکی از مسائل مهم در تربیت کودک، مدیریت اوقات بی‌کاری و فراغت آن‌هاست. کودک از زمانی که بر پای خویش می‌ایستد و قادر به راه رفتن می‌شود، نیاز شدیدی برای تحرک و بازی دارد؛ کودکان و نوجوانان به گردش و استفاده از مناظر طبیعی بسیار علاقه‌مند هستند. اگر دقت کنیم، می‌بینیم که آن‌ها در فعالیت‌های ورزشی مختلف مانند کوه‌نوردی، فوتبال و سایر تمرینات بدنی شرکت می‌کنند و انرژی خود را صرف بازی می‌کنند.
بنابراین، باید مربیان و والدین از این نیروی فوق‌العاده استفاده کنند تا کودکان و نوجوانان از اوقات فراغت خود در حفظ سلامتی و پرورش جسمی بهره ببرند و لذت زندگی را تجربه کنند. اگر محیط‌های مناسب برای بازی، تفریح، تمرینات ورزشی، و فعالیت‌های علمی و تحقیقی برای کودکان و نوجوانان فراهم نشود، آن‌ها ممکن است به سمت امور منفی و غیر مفید کشیده شوند. اسلام با راهنمایی‌های خود، به ما راه‌حل‌های عملی برای بهره‌گیری از این نیروها و فراغت کودکان و نوجوانان را نشان داده است.
اسلام اولین گامی که در این راه برمی‌دارد، در مورد اندیشه و فعالیت روحانی اوست؛ عبادت که در شکل کامل‌تر خود، یعنی نماز، تجلی می‌یابد، باید از ابتدا کودکان خود را به عبادات، به ویژه «نماز»، عادت دهیم؛ زیرا نماز پایه و ستون دین است که فواید روحانی و جسمانی زیادی دارد و تأثیرات شگفت‌آوری در اخلاق و شخصیت انسان می‌گذارد.
در ادامه، به‌طور خلاصه فواید مهم نماز را بیان می‌کنیم تا اهمیت و دلیل مشروعیت آن روشن شود.
-
حرکات نماز نوعی ورزش الزامی است که تمام اعضا و مفاصل بدن را به حرکت می‌آورد. بدیهی است که این اعمال بر عضلات، اثر مفید داشته جریان خون را در اندام‌ها بیشتر می‌کند و درمجموع، برای کل بدن مفید است.
-
بهداشت و نظافت منظم، اجباری است که با وضو شروع می‌شود و می‌دانیم که به سبب وضو اعضای ظاهری، یعنی صورت، دست و پا، موها و دهان و بینی تمیز می‌شوند؛ این نظافت منظم و برنامۀ غیر از غسل یا استحمام معمولی است که در آن کل بدن تمیز می‌گردد.
-
نماز مستلزم نوعی راهپیمایی است؛ زیرا در یک شبانه‌روز پنج بار از خانه به جانب مسجد حرکت می‌کنیم، این رفت و آمدها به طور طبیعی بر نشاط جسمی و از بین بردن کسالت و سستی بسیار مؤثر است؛ چنان که معلوم است، بارها این نکته را از پزشکان شنیده‌اید که می‌گویند: عدم تحرک، خصوصاً بعد از غذا، باعث ناراحتی‌های معده و سوء هضم می‌شود و زمینۀ بیماری‌های قلبی را تشدید می‌بخشد.
بنابراین، تعجبی ندارد که می‌شنویم پیامبر عزیز ما صلی‌الله‌علیه‌وسلم، والدین و مربیان را تشویق می‌کند تا فرزندان خود را در هفت سالگی به نماز وادار کنند و بخشی از اوقات فراغت آن‌ها را با تعلیم و تمرین عبادت، اشغال کنند.
البته قابل ذکر است که نماز در اصل یک عبادت و مناجات درجه اول با خداوند است و رابطۀ مهمی با اصلاح و تزکیۀ روح و روان فرد مسلمان دارد. باید در ادا کردن آن، بر اساس یک عبادت و پایه و ستون دین عمل کنیم و آن را به عنوان یک فریضۀ دینی انجام دهیم، نه اینکه بر اساس بعضی علایق و فواید جسمی به آن روی آوریم.
از وسایل و عوامل مفید دیگری که می‌توان برای پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان استفاده کرد، انواع ورزش‌ها از جمله: اسب‌سواری، شنا، کُشتی و آموزش‌های نظامی هستند. بهتر است فرزندان خود را عادت دهیم تا با مطالعۀ هدف‌مند، تفریحات سالم و ورزش‌های متنوع، از فرصت‌هایی که پیش می‌آید، بهرۀ بیشتری ببرند.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌فرماید: «عَلِّمُوا أَبْنَاءَكُمُ السِّبَاحَةَ وَالرَّمْيَ»؛ (به فرزندان‌تان شنا و تیراندازی را یاد بدهید.)
سعی کنیم برای شنا استخرهایی بسازیم که در آن بر طبق احکام دین و آداب محترمانۀ آن تعلیم این ورزش صورت گیرد.
ادامه دارد…
