بایدها و نبایدهای ازدواج از دیدگاه اسلام (بخش چهارم)

نویسنده: محمد عثمان محمدی

حکم نامزدی از دیدگاه اسلام

نامزدی یا همان وعده ازدواج، توافقی است بین زن و مردی که به همدیگر وعده می‌­دهند تا در آینده با هم ازدواج کنند. عمل خواستگاری قبل از مراسم عقد و اجرای صیغه نکاح صورت می‌­گیرد و چنانچه مورد قبول واقع شود، این فاصله زمانی میان خواستگاری و اجرای مراسم عقد شرعی را «نامزدی» می­گویند.

نامزدی وعده به نکاح است و عقد محسوب نمی‌­گردد؛ بنا براین تا عقد نکاح معلوم نگردد، طرفین بیگانه پنداشته می‌­شوند و به آن­ها بدون جاهایی‌که شریعت دیدن آن­را در خواستگاری جایز دانسته، دیدن جاهای دیگر حرام می­‌باشد. اما قابل ذکر است که اگر در دوره نامزدی عقد نکاح با شروط لازمه آن صورت گرفته باشد، اگرچه در عرف مردم آن­را نامزدی پندارند، ولی فقها آن­را عقد صحیح دانسته و آثار فقهی بر آن مرتب می­‌گردد. یعنی از دیدگاه شرعی طرفین زن و شوهر پنداشته می‌شوند.

اما امروزه در بین مردم و جامعه کنونی ما، برخلاف اصول شرعی، اکثر مردم در دوره نامزدی با دو شیوه متناقض برخورد می‌­کنند:

1. دسته­‌ای از مردم که به آداب و دستورات اسلامی مقید نمی‌­باشند، به دخترشان اجازه می‌دهند که بدون محرم، هرجا که می­‌خواهد با نامزدش برود و هر کاری که دوست دارد آزادانه انجام دهند، با یکدیگر رابطه رفاقت برقرار نمایند، به خانه یکدیگر آزادانه رفت و آمد نمایند و به سفرهای سه چهار ماهه بروند؛ به این بهانه که قصد آنان از این کار آشنایی با اخلاق، رفتار و طبیعت و اطلاع از فهم و شعور همدیگر است. درحالی­که این ادعای‌شان، ادعایی بی­‌اصل و اساس و باطل است که اسلام به هیچ‌­وجه آن­را نمی‌­پذیرد بلکه بدون هیچ اغماضی آن را حرام می­‌داند و با آن مبارزه می­‌کند. چرا که این عمل با مبادی اصول اخلاق و ارزش­ها منافات دارد و حیثیت و آبروی زن مسلمان و نظام اسلامی را خدشه­‌دار می­‌کند.

بر انسان­های عاقل و صاحب بصیرت، روشن است که این­گونه اختلاط­های نامشروع بین دختر و پسر در اکثر اوقات، منجر به فجایع اخلاقی و ارتباطات نامشروع می‌­شود، که پیامدهاي بد و ناگواری خواهد داشت. البته که ضرر این کار بیشتر متوجه دختر می‌­شود تا پسر؛ و آبروی دختر را لکّه‌­دار می‌کند. زیرا اگر پس از این ارتباطات، از ازدواج با دختر منصرف شود، می­‌تواند با بهانه­‌هایی از قبیل عدم تفاهم و عدم تجانس اخلاقی، انصراف خود را توجیه کند و قطعاً این کارش عامل شبهه‌­انگیز و سبب بدنام شدن دختر خواهد شد و حیثیت دختر بر سر زبان­ها می‌­افتد که در نهایت امر، کسی دیگری حاضر به ازدواج با او نمی‌­گردد.

‌‌در مقابل این گروه بی‌­مبالات، دسته­‌ای دیگر از مردم هستند که آداب اسلامی را نادیده می‌­گیرند؛ این گروه افراطی هستند که با پشت پازدن به سنّت رسول خدا صلی الله علیه وسلم در این مورد، نه تنها قبل از عقد به خواستگار دخترشان اجازه رؤیت نامزدش را نمی‌­دهند، بلکه اعلان می­دارند که دامادشان تا شب زفاف، اجازه ندارد دخترشان را ببیند.

در این باره شیخ محمد ابوزهره می­‌گوید: «اسلام به روش افراطی برخی از مقدس­‌نماهای متحجر که در خواستگاری از دیدن ممانعت مطلق به عمل می­‌آورند، توجه نکرده است، چرا که با این رویه خواستگار تنها به اوصاف توصیف شده تکیه می‌­کند.  چه بسا کسانی که دختر را دیده باشند، نپسندند، در حالی که اگر خود خواستگار او را ببیند، بپسندد. همچنین ممکن است زنانی که عروس را مشاهده کرده باشند او را بپسندند و در نزد داماد از او تعریف و تمجید نمایند، و داماد نیز مورد را زیبا و جالب تصور کند، در حالی که اگر بعداً او را ببیند چه بسا برخلاف تصورش باشد در این صورت کینه و بیزاری در او پدید می­‌آید که همواره در آینده، زندگی زناشویی او را تهدید می‌­نماید و چه‌­بسا اگر در وهله‌­ی اول خواستگاری، دختر را می‌دید او را می‌پذیرفت». بر انسان­های فهیم و دانا روشن است که اتخاذ این موقف، و مقید بودن به این آداب تناسبی با شریعت اسلام ندارد و اغلب اوقات زن و شوهر به آرامش نفسی و خوشبختی و سعادت نمی­‌رسند.

پس بر خواستگاران و اولیاء دختران لازم و ضروری است که در موقع خواستگاري و آستانۀ ازدواج به حدود الهی پایبند باشد اگر خواهان حفظ کرامت و ارزش زن هستند و می­خواهند خانواده‌ی سالم و اجتماع از نظر اخلاقی محفوظ بماند.

 ترجمه: … «پس اینها حدود الهی است، از آن­ها تجاوز نکنید. و هر کس از حدود و مرزهای الهی تجاوز کند، بیگمان این­چنین کسانی ستمگرند» سوره بقره آیه (229).

در اینجا ناچاریم حکم اسلام را در مورد حلقه­‌ی نامزدی، جهت روشن شدن آن براي جوانانی در آستانه ازدواج ذکر نماییم. انگشتر طلا که به «حلقه نامزدی» مرسوم است استعمال آن براي مردان حرام است، به­ دو دلیل زیر:

1. به سبب این­که آن یک نوع تقلید کورکورانه از بیگانگان و تشابه به آنان است ورسول خدا صلی الله علیه وسلم هم از تقلید و تشبیه کورکورانه نهی کرده است. امام احمد و ابوداوود از ابن عمر رضی الله عنه روایت کرده­‌اند که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: «کسی که خود را به صورت قومی نشان دهد، جزو آن قوم به حساب می‌­آید».

 در این فرمایشات رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرقی بین زن و مرد نیست و هر دو از تشابه به دیگران نهی شده‌­اند.

2. دوم به سبب اینکه پیامبر صلی الله علیه وسلم استعمال طلا را برای مردان تحریم فرموده و مردان را از پوشیدن طلا نهی فرموده‌اند. پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌­فرمایند: «طلا و ابریشم برای زنان امت من حلال قرار داده شده‌اند و برای مردان امت من حرام هستند».

مسلم و ابن­‌حبان از ابن­‌عباس نقل کرده‌­اند که رسول خدا صلی الله علیه وسلم شخصی را دید که انگشتر طلا در دست داشت، حضرت آن را از دستش بیرون آورد و دور انداخت و سپس فرمود: «بعضی از شما عمداً تمایل به پاره‌ای آتش پیدا می‌­کند و آن را در دستش قرار می­‌دهد» (صحیح مسلم ۲۰۹۰). یعنی استفاده از انگشتر طلا برای مردان موجب آتش جهنّم است. بعد از اینکه رسول خدا صلی الله علیه وسلم تشریف برد، به آن مرد گفتند: برو و انگشترت را بردار و به طریقی از آن استفاده کن، آن مرد پاسخ داد: به ­خدا قسم چیزي که پیامبر صلی الله علیه وسلم آن را دور انداخته، من دیگر آن را برنمی­‌دارم.

اما استعمال انگشتر نقره برای مردان به­ شکل حلقه خواستگاری، نه تنها جائز بلکه مستحب می‌باشد. بخاری از ابن­عمر روایت می­‌کند که گفت: «پیغمبر صلی الله علیه وسلم یک انگشتر نقره در دست داشت، بعد از وفات پیامبر صلی الله علیه وسلم در دست ابوبکر رضی الله عنه بود و بعد از ابوبکر در دست عمر رضی الله عنه بود و بعد از عمر، عثمان رضی الله عنه آن را در انگشت می­‌کرد تا اینکه در چاهی به نام اریس افتاد و گم شد.».

ادامه دارد…

بخش قبلی