چالش‌های هم‌جنس‌گرایی در جهان عرب

نویسنده: ابو عرفان

مبحث هم‌جنس‌گرایان در جهان امروزی به یک واقعیتی جداناپذیر از برخی جوامع بشری بدل شده است. این کتله بشری اصولاً به دو بخش تقسیم می‌شوند: بخشی که خلقتاً ناقص (دوجنسه) آفریده شدند و حسابشان کاملاً مشخص و پرواضح است و گروهی که از نظر خلقت هیچ مشکل و مصیبتی ندارند، اما دچار انحطاط اخلاقی گشته یا در هر لجنزاری که گیر افتاده‌اند، از جنسیتی که دارند، ناراضی بوده و می‌خواهند در جنس مخالف درآیند و بنیاد این بینش را هوا و هوسناکی‌شان تشکیل می‌دهد که صرف‌نظر از باورها و اندیشه‌ها و حتی سنت‌های بشری، به جنس مخالف خود تمایل داشته و حتی ظاهر خود را نیز تشبیه آنان می‌کنند و از هیئت ظاهری و باطنی خلقتی خود روی‌گردان‌اند.

در مورد گروه اول که مشکل خلقتی داشتند، دین مبین اسلام احکام و حقوقی را مرتب نموده و هیئت وجودی‌شان را رسمیت داده و راه و روش زندگی در جامعه را نیز برایشان ترسیم نموده است تا مبادا نادیده گرفته شده و حقی از حقوق حقه‌شان زیر پا گردد.

اما قشر دوم در حوزه خود نیز به سه قسم تقسیم می‌شوند:

1. گروهی که صرفاً به جنسیت مخالف خود تمایل داشته و ظاهراً هیکل و ریخت خود را در قالب آنان درمی‌آورند؛

2. گروهی که علاوه بر تمایل و تغییرات ظاهری، از نظر جنسیتی با یکسری جراحی‌ها نیز خود را به جنس مخالفش بدل می‌کند؛

3. گروه سوم کسانی هستند که نوعیت جنسشان اساس و پایه نیست، لیکن اهداف جنسی‌شان در آمیزش با هم‌جنسشان خلاصه و عملی می‌گردد صرف‌نظر از تذکیر و تأنیث (نر و ماده).

در این نوشته روی شناخت ریشه‌ای همجنسگرایی، تاریخچه همجنسگرایی در جهان عرب، اوضاع فعلی این خانواده در جهان عرب و عوامل بروز این موضوع در جوامع عرب و پیش‌بینی‌های خطرناک در رابطه به این موضوع در جهان عرب بحث خواهد شد.

• مفهوم شناسی همجنسگرایی؛

هم‌جنس‌‌گرایی (در انگلیسی homosexuality) یکی از گرایش‌های جنسی است که در آن تمایل جنسی منحصراً نسبت به هم‌جنس فرد می‌باشد[1]. هم‌جنس‌‌بازی تنها میل باطنی نیست بلکه دال بر رفتار و عمل نیز است. هم‌جنس‌بازی یک عمل انتخابی است و شخص به خواست خود چنین عملی را انجام می‌دهد[2]. هم‌جنس‌‌‌بازی اگر میان دو جنس مذکر باشد و با «آمیزش جنسی» میان آن‌ها همراه گردد، لواط و در انگلیسی «GAY» و اگر میان دو جنس زن باشد، در انگلیسی «Lesbian» و در ادبیات اسلامی «مُساحقه» (دو زن عورت خود را به یکدیگر بمالند[3]) خوانده شده است[4]. به افرادی که هم به جنس مخالف و هم به هم‌جنس‌ خود تمایل داشته باشند، دوجنس‌گرا می‌گویند[5].

اصولاً همجنسگرایی در جهان امروزی در تناسب با شرایط و قوانین برخی از کشورها با نام‌های مختلفی یاد می‌شود که اکثراً مترادف و هم‌معنا بوده و یک مفهوم را در قالب الفاظ مختلف مطرح می‌کند؛ به‌طور نمونه: هم‌جنس‌گرایی؛ هم‌جنس‌بازی؛ آمیزش جنسی؛ لزبینیسم؛ دو جنس‌گرا؛ هویت جنسیتی؛ اقلیت‌های جنسی؛ لواط؛ مساحقه؛ دگرباشان؛ دگر جنس‌خواهان؛ ال جی بی تی…

• تاریخچه هم‌جنس‌گرایی در جهان عرب؛

در ادبیات عرب نخستین متنی که درباره‌ی هم‌جنس‌گرایی وجود دارد، به مساحقه و هم‌جنس‌گرایی زنان اشاره دارد که به حدود قرن دهم میلادی برمی‌گردد.

کتاب دایرة‌ المعارف «Encyclopedia of Pleasure» که به عربی آنرا «جوامع اللّذة» می‌گویند، داستان عاشقانه زن مسیحی (هند بنت نعمان) و زن عرب (هند بنت خوس) را این‌گونه روایت کرده و می‌گوید که هند، دختر آخرین پادشاه لخمی الحیره، پادشاهی کوچکی در عراق امروزی، تابع امپراتوری ساسانی، (قرن هفتم) بوده است.

در دایرة المعارف لذت، با نقل‌قول به چندین شاعر، نویسنده، فیلسوف و پزشک نامشخص و بی‌نام لزبین و هم‌جنس‌گرا اشاره شده است که یکی از مشهورترین و پر استنادترین نویسندگان آن «ابونواس» است که برخی وی را پدر شعر «اروتیک» عرب می‌دانند و مضامین مربوط به روابط هم‌جنس‌خواهانه نیز در اشعارش موجود بوده است.

همچنین این کتاب حاوی گزارشی از پزشک یونانی قرن دوم، به نام «جالینوس» است که پس از معاینه دخترش، متوجه می‌شود دخترش لزبین و هم‌جنس‌گرا بوده و تمایل جنسی متفاوت او به دلیل مشکل پزشکی است.

داستان عشق «هند و زرقا» نیز از داستان‌های دیگری است که بر وجود این معضل در جامعه عرب با پیشینه دیرینه دلالت می‌کند؛ مثلاً «علی بن نصر»، داستان عشق هند و زرقا را چنین روایت کرده که وقتی زرقا می‌میرد، هند معشوق وفادارش برای او این‌گونه عزاداری می‌کند: «موهایش را کوتاه کرده، لباس سیاه پوشیده، لذت‌های دنیوی را ترک کرده و به خدا نذر کرده که تا زمان مرگ، زاهدانه زندگی بکند…» و حتی صومعه‌ای برای یادبود این عشق می‌سازد. علی در جای دیگری می‌نویسد: «وفاداری آن‌ها الگویی بود که شاعران آن را تجلیل می‌کرده‌اند».

این داستان عاشقانه پس از روایت «علی بن نصر» در کتاب‌های زیادی به با کم‌وکاست و گاه با جهت‌دهی مفاهیم نقل شده است که گاه بر مفهوم قوت وفاداری و احیاناً بر مفهوم هم‌جنس‌گرایی از آن استدلال شده است.

نسخه‌ی اصلی عربی این متن در دمشق به‌عنوان بخشی از «ادب الجنس عند العراب/نوشته‌های اروتیک مردم عرب» منتشر شده که اکنون یافتن آن دشوار است و بیشتر نسخه‌های موجود این کتاب، فصل‌هایی را که به هم‌جنس‌گرایی می‌پردازد، ندارند.

این موضوع توسط بسیاری از نویسندگان منسوب به روشنفکری در جهان عرب به‌عنوان یک بحث مشروع و روشنفکرانه مطرح شده و به‌نوعی آنرا با آزادی اندیشه و سلوک، صرف‌نظر از حوزه دیانت، پیوند می‌دهند که به‌طور نمونه می‌توان از «غاده عامر» هنرمند فمینیست مصری (۲۲ می ۱۹۶۳) نام برد که در کارهایش عموماً به موضوع ستم و تبعیض علیه زنان و به کلیشه‌های مرتبط با جنس و جنسیت زن در جوامع بحث کرده است و آثارش از سنت مدرنیستی (با شیوه‌های انتقادی علیه حجاب) تبعیت می‌کند. عامر در توضیح اثر هنری‌اش که از کتاب دایرة المعارف لذت الهام گرفته است، می‌گوید: «من به این کتاب علاقمند شدم زیرا قرن‌ها پیش توسط یک مسلمان نوشته شده بود و امروز طبق قوانین مسلمانان ممنوع شده است. این نشان می‌دهد که ادبیات در آن زمان چقدر روشن‌فکر بوده و قرن‌ها بعد، ما در دوران بسیار محافظه‌کارانه‌تری زندگی می‌کنیم. بسیار ناراحت کننده است که می‌بینم این صدا اکنون خاموش شده است. چرا صحبت کردن و خواندن در مورد تمایلات جنسی در جوامع مسلمانان امروزه تابو شده؟ من انتخاب کرده‌ام که بخش‌هایی از دایرةالمعارف را روی شبکه‌ای از پنجاه‌وهفت جعبه نوشته و سپس گلدوزی کنم. به‌طور خاص، من تصمیم داشتم بخش‌هایی از دایرة المعارف را به تصویر بکشم که از لذت زنان صحبت می‌کند و….»

عامر با استفاده از چنین جملاتی، جامعه اسلامی امروزه را یک جامعه تندرو، افراطی و متحجر و سخت‌گیر و درعین‌حال ظالم و متجاوز بر حقوق زنان و آزادی‌های فکری و رفتاری متهم می‌کند و حتی این فعالیت‌های نوشتاری عامر در (۲۳ مارس ۲۰۰۷ م)، به‌عنوان بخشی از نمایشگاه جهانی فمینیسم در مرکز هنر فمینیستی موزه‌ی بروکلین در نیویورک به اجرا درآمد.

با این درآمد، درمیابیم که داستان هند بنت نعمان و کتاب دایرة‌المعارف لذت، حال چه این داستان واقعیت وجودی و وجود خارجی داشته بوده باشد یا خیر، ولی این موضوع به تفسیر مسلمانان از دین اشاره دارد که گویا در آن زمان منصفانه‌تر به این موضوعات می‌نگریستند و در رابطه به روابط عاشقانه جنسی یا هویت جنسیتی، در آن زمان با تسامح بسیار بیشتری نگاه می‌کردند و با گذشت زمان، جبهه‌گیری‌ها علیه این طیف جداناپذیر از جامعه عرب، شدت گرفته است.

درحالی‌که این نوع برداشت‌ها غلط بوده و چنین نویسندگانی که همواره هدفمند و مزدبگیر زمام خامه خویش را به مقصد درآمدزایی می‌چرخانند، نمی‌دانند که خورشید با انگشت مخفی نمی‌شود و جعل تاریخ هویت دار نمی‌گردد و کار اشتباه ولو هزاران سال از عمر آن بگذرد، بازهم اشتباه و غلط است و هرگز به‌عنوان عملکرد نیکو یا اندیشه حسن گرچه اندک پیروانی هم داشته باشد، جا نمی‌افتد.

• اوضاع فعلی این خانواده در جهان عرب؛

جهان عرب با تمام چالش‌هایی که پیش رو دارد، به علت رویه بی‌سابقه نیکش با جهان غرب و خصوصاً آمریکا و از سویی تأثیرپذیری عجیب سیاسیون این حوزه جهان اسلام از اخلاق رفتاری و اجرایی جهان غرب و از جهتی، در بسیاری از سلوک و اصول به‌نوعی خود را در آغوش غرب می‌اندازد تا به‌زعم خود، متمدن گشته و رو به مدرنیسم شدن گامی بردارند و در بسیاری از امور اجتماعی و اخلاقی و حتی قانونی، پیروی غرب را به نفع خود می‌داند.

این در حالی است که جهان غرب موضوع هم‌جنس‌گرایی را کاملاً یک امر ژنتیکی معرفی می‌کند که طبیعی بودی و عوامل بیرونی ندارد که انسان در انتخاب یا ترک آن مختار باشد و با رسانه‌ای سازی این موضوع، خواهان رسمیت بخشیدن به این موضوع هستند که از اجتماع گرفته تا میدان‌های ورزشی همواره در پی اثبات این موضوع بوده و سیاست را نیز پشتوانه محکمی برایش تراشیده‌اند.

درگذشته‌ها این موضوع در کشورهای عربی با چالش‌های جدی و قوانین سختی مواجه بود، اما اخیراً بنا بر دلایلی که در رابطه جهان عرب ذکر گردید، رویه مواجهه با این سناریو اندکی تغییر کرده است که به‌طور نمونه به نحوه رویارویی عربستان سعودی با این موضوع می‌پردازیم:

پس‌ازآنکه رئیس فیفا رسماً از میزبانی عربستان سعودی برای جام جهانی فوتبال مردان در سال (2034 م) خبر داد و سپس وب‌سایت «بیزینس دی» از قوانین سخت‌گیرانه عربستان در رابطه به هم‌جنس‌گرایان اظهار نگرانی کرد، «یاسر المسحل»، رئیس فدراسیون فوتبال عربستان سعودی در مصاحبه با «اسکای اسپورتس» ضمن تأکید بر احترام گذاشتن به قوانین عربستان گفت: «سعودی از همه طرفداران فوتبال از جمله هم‌جنس‌گرایان در جام جهانی استقبال خواهد کرد».

این اظهارات رئیس فدراسیون عربستان قطعاً نویدی بود برای غرب و هوادارانش که دیگر موضوع خانواده دوجنس‌گرا به یک قانون جهانی تبدیل گشته و موضع مشروعیت قانونی آن رو به جهانی شدن است و موانع بین‌المللی آن در حال حذف‌اند؛ چراکه به رسمیت شناختن این موضوع در سطح کشورهای اسلامی جزو امور محال و غیرممکن بوده است که موضع سخت‌گیرانه شخص عربستان و قوانین جزایی آن در رابطه به همین موضوع، حکایت از تغییرات زیربنایی این کشور دارد.

اصولاً بیش از چندین قرن می‌شود که جهان عرب حیثیت دینی داشته و قلمرو اسلامی شناخته می‌شده است؛ اما این نوع تغییرات بنیادی و مکانیزه شده قطعاً ریشه در بیشه دیگری دارد و حتماً عواملی برای این تغییر هویت روراست شده است که توانسته یک جهان دینی و پایبند به اصول و سلوک اخلاقی و فکری را به جهانی بدل کند که در بسیاری از امور زندگی، تشنه قوانین و شئون غربی و کشورهای غیر اسلامی‌اند.

• عوامل بروز این موضوع در جوامع غرب و سپس عرب؛

عوامل بروز هم‌جنس‌گرایی را جهان عرب را می‌توان مختلف و متعدد شمرد که ذیل‌اند:

1. معرفی هم‌جنس‌گرایی به‌عنوان «روان رنجوری» توسط روان‌شناسان در قرن بیستم و گسترش این اندیشه در قرون واپسین تاکنون؛

2. تبلیغات پردامنه، حمایت‌ها و کمک‌های وسیع سیاسی و اجتماعی موجب رشد، مقبولیت یافتن و پذیرش هم‌جنس‌گرایی در غرب گردید[6]؛

3. تا سال ۲۰۲۳ م بیش از سی کشور ازدواج هم‌جنس‌‌گرایان را قانونی اعلام کردند[7]؛

4. تبلیغات رسانه‌ها؛ مخالفان ترویج و شیوع پدیده زشت هم‌جنس‌گرایی، «هالیوود» را یکی از بزرگ‌ترین و مؤثرترین ابزار فرهنگی برای وارد کردن هم‌جنس‌بازی به زندگی بشر دانسته‌اند؛ در آثار هالیوود هم‌جنس‌بازی عادی‌سازی شده و به آن مشروعیت داده می‌شود[8]. سریال‌های آمریکایی خالی از صحنه‌های هم‌جنس‌‌گرا نیستند و حتی در سریال‌های علمی-تخیلی نیز صحنه‌های هم‌جنس‌گرایانه قرار دارد[9].بر اساس گزارش‌ها، از سال (۲۰۱۰ م) تا سال (۲۰۱۵ م) بیش از (۴۰) فیلم سینمایی، (۹) سریال تلویزیونی و تعداد زیادی موزیک و ویدیو در ترویجِ هم‌جنس‌‌گرایی و قبح زدایی از آن، در سینمای هالیوود تولید شد[10].

5. دلدادگی به این سریال‌ها و فیلم‌ها؛

6. عیاشی‌های ناشی از سردرگمی‌ها در محل خرج ثروت‌های هنگفت بی‌پایان؛

7. باز گذاشتن مرزهای برخی کشورهای اسلامی برای توریستان بی‌قیدوشرط؛

8. بازار صنعت و تجارت لباس؛ زیان‌های آزاد گذاشتن این بازار قطعاً از ضررها و تأثیرات منفی سینمای هالیوود کمتر نیست؛ زیرا تأثیر بازار مدلینگ بی‌تردید کمتر از تأثیرات چشمگیر سینما و رسانه‌های تصویری نخواهد بود.

• پیامدهای خطرناک هم‌جنس‌گرایی در جهان عرب؛

یکی از نویسندگان جهان عرب به نام «محمد خاطر» چنین نوشته است: بشر از زنا به پورنو و سپس به هم‌جنس‌گرایی رسید؛ لیکن نمی‌دانیم و نمی‌توانیم تصور کنیم که در آینده به چه انحرافات جنسی خواهد رسید[11]. حقا که جناب خاطر چه زیبا به جهان عرب و اسلام تذکر داده است.

بی‌تردید مشروعیت، جواز یا حتی تساهل در برابر موضوع هم‌جنس‌گرایی به شددت برای جامعه انسانی و اسلامی بسیار خطرناک است و اسلام با این موضوع به‌شدت برخورد کرده و با عاملان آن با جدیت برخورد کرده و با صراحت تمام احکام عاملان هم‌جنس‌گرایی را بیان نموده است.

این معضل در جوامع اسلامی پیامدهای ناگواری دارد که از آن جمله می‌توان موارد زیر را برشمرد:

1. از بین رفتن پیوندهای ازدواج یا حداقل بی‌ارزش شدن این پیوندها؛

2. گسترش فساد و فحشا در جامعه به‌صورت بی‌قیدوشرط؛

3. تشییع موضوع لواطت که در اسلام به‌شدت ممنوع شده است؛

4. گسترش عمل مساحقه/آمیزش زنان با زنان که هم‌سنگ لواطت است؛

5. عمومی شدن این معضل در بین نسل جوان و بیگانگی آنان از ارزش‌های عقیدتی و فکری؛

6. بی‌اهمیت شدن انسان در برابر جنس مخالفش؛ چه مرد و چه زن باشد.

7. رشد چشمگیر پدیده بی‌حیایی در جوامع انسانی؛

8. از بین رفتن ارزش ارزش‌های اسلامی-آسمانی؛

9. از بین رفتن احساس و شعور خودباوری در طرفین؛

10. شیوع بی‌اعتمادی در بین افراد جامعه؛

11. گسترش بی‌اعتمادی بین خانواده‌ها؛

12. فروپاشی نظام خانواده؛

13. از بین رفتن نسل انسانی یا لااقل به زاویه کشیده شدن انسانیت؛

14. زیر سؤال رفتن نظام حاکم در یک کشور اسلامی پس از مشروعیت دادن به هم‌جنس‌گرایی؛

15. زیر پا قرار گرفتن دستورات و احکام دینی و اسلامی در صورت رسمیت دادن به این معضل و عملیه فحشا و منکر.

بنابراین، جهان عرب نمی‌تواند این موضوع را همانند صدور جواز موسیقی در برخی از کشورهای اسلامی تصور کند؛ چراکه در مورد موسیقی یا خیلی از موضوعات دیگر برخی ملاحظات وجود دارد، اما مبحث هم‌جنس‌گرایی یک موضوع کاملاً متفق‌علیه است که از منظر دین مبین اسلام شرعاً حرام بوده و عاملان آن از شلاق خوردن تا کشته شدن احکام تعزیری دارند و هرگز اسلام از برابر این موضوع با چشم‌پوشی و تساهل نمی‌گذرد؛ چنانکه در مورد قوم لوط احکام صریحی دارد و عذاب دردناکی بر این قوم نازل کرد و امت اسلامی همگان به قرآن و احکام آن با قطع و یقین ایمان دارند.

منابع:

[1]. جبل عاملی، «بررسی و تحلیل هم‌جنس‌گرایی از منظر روانشناسی اسلامی»، ص ۱۸۶.

[2]. کریمی‌نبا، «علل و مجازات هم‌جنس‌گرایی در جوامع امروزی» ص ۱۳۲.

[3]. محمدی خراسانى، شرح تبصرة المتعلمين، ۱۳۷۶ ش، ج‌۲، ص ۴۰۶.

[4]. کریمی‌نبا، «علل و مجازات هم‌جنس‌گرایی در جوامع امروزی» ص ۱۳۲.

[5]. جبل عاملی، «بررسی و تحلیل هم‌جنس‌گرایی از منظر روانشناسی اسلامی»، ص ۱۸۶.

[6]. خبرگزاری تسنیم: «رسانه های غربی چگونه قبح هم‌جنسگرایی را شکستند».

[7]. پایگاه جامعه و فرهنگ ملل: «بررسی آماری ازدواج همجنس گرایان در سراسر جهان».

[8]. پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه: «آشنایی با ابعاد آشکار و پنهان ترویج همجنس بازی در جهان».

[9]. الجزیرة: «لماذا تركز هوليود على مشاهد الشذوذ الجنسي؟!».

[10]. خبرگزاری تسنیم: «رسانه های غربی چگونه قبح همجنسگرایی را شکستند».

[11]. الجزیرة: «أسلمة الشذوذ الجنسي!».