پیشدرآمد: یکی از مسائل بسیار مهم و مختلف فیه بین اهل سنت و جماعت و بین معتزله، مسئلۀ پل صراط است. چون اصول و قواعد معتزله بر اساس عقل نهاده شده است. آنها منکر بسیاری از اعمال و مسائل در خصوص روز قیامت شدهاند که یکی از آنها مسئلهٔ پل صراط است.
ما در این مقاله تلاش میکنیم تا دیدگاه اهل سنت و معتزله را با ذکر دلایل هرکدام بیان کنیم.
برای اینکه با پل صراط بهتر آشنا شویم و چگونگی آن را بدانیم در ابتدا میپردازیم به تعریف لغوی و اصطلاحی آن و سپس آرای هر گروه را بهطور جداگانه بیان میکنیم.
تعریف لغوی و اصطلاحی صراط
صراط در لغت
از مادۀ صرط یصرط صرطاً و صراطاً گرفته شده است.
این لغت به سه روشِ درست خوانده میشود: با صاد: صراط؛ با سین: سراط و با زا: زراط. هرسه روش یک معنا را افاده میکند.
جوهری مینویسد: «الصراط، السراط و زراط همه به معنای راه اند.»
ابن فارس مینویسد: «الصراط: الصاد والراء والطاء، این صیغه از نوع ابدال است و با سین نیز آمده است که معنای آن راه است.»
فیروزآبادی مینویسد: «الصراط با کسره به معنای راه و با سین یک لغت دیگر است.»
زهری مینویسد: «صراط با صاد لغت قریش اوایل بوده و این در قرآن نیز استفاده شده است. عموم عربها آن را با سین (سراط) میخوانند.»
صراط در اصطلاح
علما برای صراط معانی زیادی بیان داشتهاند که در اینجا برخی از آنها را ذکر میکنیم:
امام نووی رحمهالله در تعریف آن مینویسد: «پلی است بر پشت جهنم که همۀ مردم از آن عبور میکنند.»
سفارینی رحمهالله مینویسد: «پلی است که بر روی جهنم قرار میگیرد و تمام مخلوقات از آن عبور میکنند.»
دکتر ذیاب بن مدحل علوی مینویسد: «پلی است که بر روی جهنم نصب میشود؛ کسی را که خداوند متعال بخواهد از رویش عبور میکند و به جنت میرود.»