فرقهٔ معتزله (بخش پنجاه‌ویکم)

نویسنده: «ابو عائشة»

دیدگاه اهل سنت و جماعت

اهل سنت و جماعت با توجه به آیات و احادیث وارده پیرامون پل صراط، به آن ایمان دارند و حقیقت آن را به خداوند متعال واگذار کرده‌اند.

اهل سنت و جماعت معتقد هستند که پل صراط حق است؛ پلی که بر روی جهنم گسترده شده، از مو باریک‌تر و از شمشیر تیزتر است. بهشتیان از آن عبور می‌کنند درحالی‌که جهنمیان سقوط می‌کنند.

علامه ابن ابی‌ العزِ حنفی شارح «العقیدة الطحاویة» در مورد صراط می‌فرماید: «ما به پل صراط ایمان داریم و آن پلی است که بر روی جهنم قرار دارد. رسیدن به پل صراط زمانی است که مردم از مکان محاسبۀ اعمال جدا شده و به تاریکی‌ای که پایین‌تر از پل صراط است منتهی می‌شوند.»

اهل سنت باور دارند که پل صراط حق است. همان‌طوری که در کتاب و سنت وارد شده و بر آن اجماع شده است.

دلایل اهل سنت و جماعت

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وإن مِّنکُم إلَّا وَارِدُهَا کَانَ عَلَی رَبِّكَ حَتمَا مَّقضِيَّا – ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوا وَّنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا»؛ (و هیچ‌یک از شما نیست مگر اینکه بر آن وارد می‌شود، این [وعده] بر پرورگاردت حکمی حتمی است. سپس پرهیزگاران را نجات می‌دهیم و ستمکاران را درحالی‌که از پا درافتاده‌اند در آنجا رها می‌کنیم.)

در صحیح مسلم آمده است که رسول‌الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «سوگند به ذاتی که جانم در اختیار اوست. هیچ‌یک از کسانی که زیر درخت، بیعت کرده‌اند وارد جهنم نمی‌شود. ام‌المؤمنین حضرت حفصه ^{رضی‌الله‌عنها} می‌گوید: من گفتم: «یا رسول الله، مگر خداوند متعال نفرموده است: «وإن مِّنکُم إلَّا وَارِدُهَا»، فرمود: «آیا نشنیدی که خداوند متعال در ادامه می‌فرماید: «ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوا وَّنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا» (سپس پرهیزگاران را نجات می‌دهیم و ستمکاران را درحالی‌که از پا درافتاده‌اند در آنجا رها می‌کنیم.)

شارح العقیدة الطحاویة می‌نویسد: «مفسرین در تفسیر این آیه اختلاف کرده‌اند که مراد از آن چیست؟ قول قوی و ظاهر این است که مراد از آن عبور و گذر از پل صراط است.»

احاديث پیامبر ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}

از حسن روایت است که باری حضرت عائشة ^{رضی‌الله‌عنها} از آتش جهنم یاد کرد و به گریه افتاد، رسول‌الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «چه چیزی باعث گریه‌ات شد؟» گفت: به یاد آتش جهنم افتادم، مرا گریه گرفت. آیا شما روز قیامت به یاد خانواده و اهل‌تان هستید؟ [از آنان یادی خواهید کرد] رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «أما في ثلاثة مواطن فلا یذکر أحد أحدا: عند المیزان حتی یعلم أیخف میزانه أو یثقل وعند الکتاب حین یقال «هاؤم اقروا کتابیه» حتی یعلم أین یقع کتابه أفي یمینه أم في شماله أم من وراء ظهره وعند الصراط إذا وضع بین ظهری جهنم.» اما در سه جا هیچ کس کسی دیگر را یاد نمی­کند: وقت وزن اعمال تا که بداند ترازویش سبک است یا سنگین، وقت خواندن نامهٔ اعمال هنگامی‌که گفته می­شود بگیرید و نامهٔ اعمالم را بخوانید تا که بداند نامهٔ اعمالش کجا واقع می­شود آیا سمت راستش یا سمت چپش یا پشت سرش و در پل صراط هنگامی‌که در دو طرف جهنم قرار می­گیرد.

عمرو بن سلیمان به نقل از ابوسعید ^{رضی‌الله‌عنهما} روایت می‌کند که من از رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} شنیدم که می‌گفت: «یوضع الصراط بین ظهراني جهنم، علی حسک کحسک السعدان، ثم یستجیز الناس، فناج مسلم، ومخدوج به، ثم ناج، ومحتبس به، ومنکوس فیها.» (پل صراط در بین جهنم روی گیاه‌های خارداری قرار می‌گیرد، سپس مردم از آن عبور می‌کنند: گروهی نجات می‌یابند و سالم می‌مانند، گروهی زخمی می‌شوند سپس نجات می‌یابند و عده‌ای در آن گیر می‌کنند و در جهنم سقوط می‌کنند و در آنجا پرت می‌شوند.)

از حضرت مغیرة بن شعبه ^{رضی‌الله‌عنه} روایت است که رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «شعار المؤمن علی الصراط رب سلم سلم»؛ «شعار مؤمن بر پل صراط این است: پروردگارا سالم نگهدار سالم نگهدار.»

عن عائشة أنها قالت: یارسول الله «والأرض جمیعا قبضته یوم القیامة والسماوات مطویات بیمینه» فأین المومنون یومئذ؟ قال: علی الصراط یا عائشة.» از حضرت عائشه ^{رضی‌الله‌عنها} روایت شده که ایشان گفتند: «ای رسول خدا ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} زمین همه­اش در قبضۀ قدرت اوست و آسمان­ها در دست (قدرت) او درهم نوردیده شوند. پس مؤمنان در آن روز کجا هستند؟» پیامبر خدا ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «بر پل صراط هستند ای عائشه.»

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی