معتزله منکر وزن اعمال شده‌اند، دلیل آنان این است که اعمال عرض هستند، اگر اعاده و بازگرداندن آن ممکن باشد، وزن آن ممکن نیست و دیگر اینکه این اعمال برای خداوند متعال معلوم و مشخص هستند؛ پس الله متعال به وزن آن نیاز ندارد و وزن آن عبث و بیهوده است.
قول مشهور معتزله این است که آنان منکر وزن حقیقی اعمال هستند و باور دارند که مراد از میزان، عدالت است. آنان می‌گویند: سبزی فروش‌ها، خواروبار فروش‌ها و امثال آنان به وزن نیاز دارند؛ اما پروردگار نیاز ندارد تا ترازویی قایم نماید! زیرا الله تعالی بین بندگانش عدالت را رعایت می‌کند، الله متعال می‌فرماید: «ولا یظلم ربک أحدا»؛ پروردگارت بر کسی ستم نمیکند.
ابن فورک رحمه‌الله [متوفی: 406هـ.] می‌گوید: «معتزله منکر میزان شده‌اند؛ زیرا آنان معتقدند که وزنِ اعراض مستحیل است؛ زیرا اعراض قایم بنفسه نیستند، [پس وزن آن ممکن نیست].»
ابواسحاق زجاج رحمه‌الله در مورد دیدگاه معتزله می‌فرماید: «معتزله منکر میزان شده‌اند، آنان می‌گویند: مراد از میزان عدل است و آنان با این کارشان با قرآن، سنت و اجماع مخالفت کرده‌اند؛ زیرا خداوند متعال خبر داده است که برای وزن اعمال ترازوهایی نصب می‌کند تا بندگان اعمال‌شان را در برابرشان مجسم ببینند و بر خودشان شهادت بدهند».
اکثر معتزله منکر میزان هستند، به این معنا که در روز قیامت برای وزن اعمال بندگان، میزان و ترازوی حقیقی وجود ندارد؛ این انکار به خاطر اصول آنان است که از «خطرناک‌ترین اصول معتزله، حاکم ساختن آرا و عقول آنان، و اعراض و روگردانی از کتاب الله و سنت رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌باشد، آنان بر همین اصول خود، عقائد باطلی؛ هم‌چون: انکار عذاب قبر، انکار پل صراط، میزان و بسیاری از امور غیبی‌ای را که ثابت هستند، بنا نموده‌‌اند».
جمهور معتزله، میزان را تأویل می‌کنند و می‌گویند: مراد از آن عدالت ثابت در هر چیز است و به همین خاطر با لفظ جمع ذکر شده است و الا میزان مشهور که یکی است.
جرجانی رحمه‌الله [متوفی: 826هـ.] می‌نویسد: «معتزله اجماع دارند بر حمل وزن و میزانی که در قرآن وارد شده است و می‌گویند: مراد از آن رعایت عدل و انصاف است».
By محمد فاتح