سیری در شناخت آیین «کنفوسیوس» (بخش اول)

نویسنده: دکتر فضل احمد احمدی

چکیده

زندگی و تاریخ بشریت، مملو از شواهد متعددی از باورهای متفاوت است. یکی از عمده‌ترین این باورها و شواهد تاریخی، اعتقادات مذهبی و دینی می‌باشد. در بین باورهای مذهبی و دینی، نیز تعدد و تکثر زیادی به میان آمده است، با این حال، اولین طبقه‌بندی میان اعتقادات مذهبی و دینی، تفکیک براساس ادیان سماوی و ادیان یا باورهای بشری است که در میان این همه تعدد و تکثر از باورها و اعتقادات، آیین «کنفوسیوس» را تعدادی باور بشری و مجموعه‌ی از آموزه‌های اخلاقی می‌خوانند و «کنفوسیوس» را یک انسان مصلح می‌دانند، درحالی‌که تعدادی دیگر، این «کنفوسیوسیم» را دین پنداشته که به موضوعات اخلاقی توجه زیادی داشته است. با توجه به این مطلب، سوال اساسی این پژوهش این است که آیین «کنفوسیوس» چگونه آیینی بوده و «کنفوسیوس» چه کسی بوده است؟ با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با کمک از منابع کتابخانه‌ای و سایر منابع قابل دسترس، این یافته‌ها به دست می‌آید که آیین «کنفوسیوس» یکی از ادیان بشری است و این آیین مشتمل بر آموزه‌های اخلاقی و دینی می‌باشد که از سوی «کونگ فوتسه» یا همان «کنفوسیوس» بعدی تهیه و مطرح شده است، بنیان‌گذار آن شخص حکیم و دانایی بود که پنج قرن قبل از میلاد به دنیا آمد و رفتار نیک و کردار انسان دوستانه‌ی وی سبب شد، پیروان زیادی را به خود جذب کند.

واژگان کلیدی: آیین، آموزه، اخلاق، کنفوسیوس، پیروان و چین.

مقدمه

دین و دین‌پروری یکی از عمده‌ترین آموزه‌هایی است که بیشترین تأثیر را در زندگی جامعۀ بشری گذاشته است و گاهی باعث اتحاد و تفرقه میان انسان‌ها نیز شده است. روی همین ملحوظ است که می‌بینیم زندگی و تاریخ بشریت مملو از شواهد متعدد، از باورهای متفاوت است که به سخن دیگر، یکی از عمده‌ترین این باورها و شواهد تاریخی، اعتقادات مذهبی و دینی می‌باشد. در بین باورهای مذهبی و دینی، نیز تعدد و تکثر زیادی به میان آمده است؛ با این حال، اولین طبقه‌بندی میان اعتقادات مذهبی و دینی، تفکیک براساس ادیان سماوی و ادیان یا باورهای بشری است، در میان این همه تعدد و تکثر از باورها و اعتقادات، آیین «کنفوسیوس» را تعدادی باور بشری و مجموعه‌ای از آموزه‌های اخلاقی می‌خوانند و «کنفوسیوس» را یک انسان مصلح می‌دانند درحالی‌که تعدادی دیگر، این «کنفوسیوسیم» را دین پنداشته که به موضوعات اخلاقی توجه زیادی داشته است.

اهمیت تحقیق در زمینۀ ادیان و به‌ویژه ادیانی که تا کنون در قرن بیست‌ویکم که همه چیز در اعیان است، دارای پیروان هستند، از منزلت و ویژگی خاص برخوردار است و در عین حال یکی از عمده‌ترین مسائلی که سبب رشد و توسعۀ زندگی فرهنگی جامعۀ بشری می‌شود، فهم متقابل از تفاوت‌ها و باورهای متعددی است که بر اساس اراده‌ی خداوند در نهاد بشر گذارده شده است. با توجه به همین مطلب، بررسی آیین «کنفوسیوس» یکی از نیازهای فرهنگی است که توجه به آن سبب رشد و توسعه‌ی فرهنگی و احترام به باورهای دیگران می‌شود و همچنین ما را به این باور نزدیک می‌کند که هنوز تعداد زیادی از انسان‌ها به حقیقت پی‌نبرده‌اند و همچنان در گمراهی و ضلالت و خواهش‌های نفسانی به سر می‌برند.

در زمینه‌ی ادیان کتاب‌های متعددی که در آن به ادیان مختلف اشاره شده است، به رشته‌ی تحریر در آمده است، تقریبا می‌توان گفت در هر کتابی که پیرامون ادیان نگاشته شده باشد، بحثی مفصل و یا مجمل در مورد آیین «کنفوسیوس» نیز وجود دارد و در عین حال، تعداد زیادی از مقالات پیرامون آیین «کنفوسیوس» به نگارش در آمده است که در فهرست منابع این تحقیق لیست شده است؛ اما وجه تمایز این تحقیق با سایر پژوهش‌های موجود در این است که پژوهش حاضر نگاه کلی و بیان مختصری از باورها و آموزه‌های  «کنفوسیوس» را مطرح می‌کند که خواننده می‌تواند در یک دیده‌ی کلی، آیین «کنفوسیوس» را در ذهن خویش تصور کند و بداند که این آیین قبل از میلاد برای پیروان خویش آموزه‌های اخلاقی خوبی داشته است؛ اما در حال حاضر و با گسترش ادیان سماوی به‌ویژه اسلام، دیگر منزلتی ندارد.

با توجه به این مطلب، سوال اساسی این پژوهش این است که آیین «کنفوسیوس» چگونه آیینِ و «کنفوسیوس» چه کسی بوده است؟

با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با کمک از منابع کتابخانه‌ای و سایر منابع قابل دسترس، این یافته‌ها به دست می‌آید که آیین «کنفوسیوس» یکی از ادیان بشری است و این آیین مشتمل بر آموزه‌های اخلاقی و دینی می‌باشد که از سوی «کونگ فوتسه» یا همان «کنفوسیوس» بعدی تهیه و مطرح شده است، بنیان‌گذار آن شخص حکیم و دانایی بود که پنج قرن قبل از میلاد به دنیا آمد و رفتار نیک و کردار انسان دوستانه‌ی وی سبب شد پیروان زیادی را به خود جذب کند.

ادامه دارد…