درباره‌ی اهمیت و کاربرد رسانه‌ها به‌عنوان یکی از ارکان شکل‌دهنده‌ی دموکراسی، اندیشمندان علوم اجتماعی و سردمداران سیاست‌ورز دست به قلم برده‌اند و مطالب مستدل و منطقی نوشته‌اند.
تئوری‌های ارائه‌شده در مکاتب مختلف سیاسی و حقوقی، ضمن اشاره به ضرورت نقد حاکمیت، به لزوم آزادی بیان و آزادی مطبوعات تأکید کرده‌اند.
فعالیت به‌دور از بایدها و نبایدهای حاکمیتیِ رسانه‌ها در هر جامعه‌ای نشان حاکمیت آنهاست تا صاحبان فکر و قلم با خیالی آسوده به رسالت و وظیفه‌ی ذاتی خویش در قالب نمایندگان مردم در جامعه بپردازند. اما متأسفانه در دوران کنونی رسانه‌های بزرگ به سلاح نامحسوس قدرت‌های بزرگ برای رسیدن به اهداف آنان تبدیل شده است.
مردم بیشتر کشورهای جهان اخبار و اطلاعات بی‌طرفانه و درست را دریافت نمی‌کنند. رسانه‌ها به‌جای خدمت به تقویت قدرت مردم در شکل‌دهی به‌سامان جامعه، در خدمت قدرتمندان قرار گرفته است.
این مشکل از آنجا سرچشمه می‌گیرد که موقعیت غول‌های رسانه‌ای در کشورهای قدرتمند قرار دارد و ازهمین‌رو از آنها استفاده‌ی ابزاری می‌شود.
تکنالوژی‌های جدید ارتباطی و فناوری‌های نوین اطلاعاتی این قابلیت را دارد که با تأثیرگذاری روی ارزش‌های دموکراتیکِ جوامع بشری، تا اندازه‌ی زیادی جوهره‌ی دموکراسی را تغییر بدهد.
رسانه با برقراری ارتباط مستقیم با شهروندان فرصت‌های تازه‌ای را برای مشارکت سیاسی در فضای مجازی فراهم کرده است؛ مانند شکل‌گیری تالارهای گفتمان سیاسی، فعالیت پرتحرک و پرشمار احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی در اینترنت و راه‌اندازی میلیون‌ها سایت متعلق به دستگاه‌های دولتی و قدرت‌های بزرگ سیاسی. همه‌ی اینها علامت بارز صحت این ادعاست که رسانه می‌تواند شکل جدیدی از دموکراسی را ایجاد کند یا حداقل برداشت‌ها، باورها و داشته‌های بشر را نسبت‌به دموکراسی دگرگون کند که مبتنی بر برداشت‌های سنتی است.
با اینکه همچنان در مورد آثار مثبت یا پیامدهای منفی رسانه بر دموکراسی و چگونگی آنها اختلاف نظرهای بسیار وجود دارد، اما در هر حال، پدیده‌ی رسانه و قابلیت‌های مهم آن در برقراری رابطه‌ی تعاملی و دوسویه و همچنین امکان برقراری ارتباط مستقیم، می‌تواند فرصتی برای توسعه‌ی دموکراسی در جوامع مختلف باشد.
از سوی دیگر، رسانه‌ها سد راه دموکراسی نیز است. تأثیر فناوری اینترنت روی ارتباطات و سیاست‌ها در دهه‌ها اخیر شکل گرفته است. سیاست‌ها، به‌طور مشخص دموکراسی، یکی از مهم‌ترین محورهای مطالعات ارتباطی و سیاسی در دهه‌های اخیر است.
رسانه‌ها در تمامی‌جنگ‌های قرن بیستم و بیست‌ویکم به‌مثابه‌ی ابزاری برای اِعمال جنگ روانی و تبلیغات جنگی از سوی بسیاری از کشور‌ها مورد استفاده قرار گرفته است که به دموکراسی ادعاشده‌ی غرب کمک کرده است و در خدمت قدرت‌ها بوده است؛ چنانکه دموکراسی در خدمت غرب قرار دارد.
آمریکا در جنگ ویتنام از رسانه‌ها و ابزار‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای استفاده کرد، اما پرده‌برداری رسانه‌های آزاد از جنایات آمریکا در ویتنام افکار عمومی را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد و تصاویر تکان‌دهنده‌ای در سال ۱۹۷۲ در رسانه‌ها همگانی شد که منجر به عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی در سال ۱۹۷۳ شد؛ باوجوداین، رسانه‌های غول‌آسا درخدمت آمریکا قرار داشت.
آمریکا با درسی که از جنگ ویتنام و عملکرد رسانه‌ها گرفته بود، در جنگ‌های بعدی سیاست‌های رسانه‌ای خود را بازبینی و هدایت کرد و از ورود خبرنگاران به مناطق جنگی جلوگیری نمود. در سال ۱۹۹۱ در جنگ اول خلیج فارس، رسانه‌های غربی اجازه‌ی ورود به خطوط جنگی را پیدا نکردند. در جنگ کوزوو نیز ناتو هر روز کنفرانس مطبوعاتی برگزار می‌کرد و تصاویر از‌قبل‌تهیه‌شده را با چهارچوب مشخص و معین در اختیار رسانه‌ها قرار می‌داد. در جنگ عراق و افغانستان نیرو‌های شرکت‌کننده در جنگ در قبال افکار عمومی دنیا شیوه‌ی سکوت و ضد اطلاعاتی را در پیش گرفتند.
امروز همین شیوه نیز در غزه ادامه دارد. بنابراین، رسانه‌ها همیشه در خدمت قدرت‌ها بوده است و دموکراسی‌ای که امروزه غرب ادعا می‌کند، فقط یک ادعای پوچ و تبلیغات برای دموکراسی مدنظرشان برای بپیشبرد اهداف‌شان است. کشورهای غربی به محتواهای تبلیغاتی خودشان پایبند و عامل نیستند. رسانه‌ها طبق میل حکومت و قدرت حاکم عمل می‌کند، نهادهای حکومتی نظارت شدیدی روی آنها دارد. کمیسیون ارتباطات فدرال یک آژانس مستقل دولتی در آمریکاست که وظیفه‌ی نظارت بین ایالتی و بین‌المللی بر ارتباطات رادیویی، تلویزیونی، ماهواره‌ای و کابلی را دارد. در آمریکا انتشار روزنامه و مجلات نیاز به دریافت مجوز دولتی ندارد، ولی برای تأسیس رادیو و تلویزیون باید از FCC مجوز گرفت. پروانه‌ها یک‌ساله است و هر سال قبل از انقضای اعتبار باید تجدید شود.
شرط دریافت پروانه تجربه و مهارت در کار و داشتن سرمایه‌ی کافی (حداقل معادل هزینه یک سال اداره‌ی مؤسسه مدنظر) است. از طرفی، همین سازمان روی تمام برنامه‌ها و محتواهایی که در رسانه‌ها تولید می‌شود، نظارت دارد و اطلاعات خاصی را سانسور می‌کند و در برخی موارد اطلاعات دلخواه دولت یا اطلاعات نادرست در برنامه‌ها گنجانده می‌شود. محققان رصدخانه‌ی اینترنت استنفورد و گرافیکا دریافته‌اند که حساب‌های رسانه‌های اجتماعی زیادی وجود دارد که به‌طور مداوم روایت‌هایی را مطرح می‌کند که بر منافع ایالات متحده‌ی آمریکا و متحدانش تأکید دارد و با کشورهایی از جمله‌ی روسیه، چین و … مخالفت می‌ورزد.
در سال ۲۰۲۲ میلادی کنگره‌ی ایالات متحده‌ی آمریکا ۵۰۰ میلیون دلار جهت تولید مطالب علیه چین برای مخاطبان خارج از کشور اختصاص داد. جهت توجیه این اقدامات اغلب از امنیت ملی صحبت به میان می‌آید. سؤال دقیقاً این است که سانسور آزادی بیان و استانداردهای دوگانه در مورد رفتار اطلاعات چگونه به امنیت ملی ایالات متحده کمک می‌کند؟ اخیراً مجلس نمایندگان آمریکا لایحه‌ای را برای ممنوعيت تیک تاک تصویب كرد. همه‌ی این موارد نشان می‌دهد که غرب می‌خواهد دموکراسی و رسانه در خدمت آنان باشد تا از آنها پله‌ای برای صعود و نیل به اهداف‌شان استفاده کنند.
در وادی تاریک رسانه‌های غربی مخاطبان مسلمان رسانه‌ها، به‌خصوص جوانان مسلمان، باید بیش از هر قشر دیگر احتیاط کنند. بیش از اینکه اطلاعات خودشان را از محتوای رسانه‌های غربی و مغرض دریافت کنند؛ مهر صحت به آنها بنهند و ملاک تصمیم‌گیری قرار بدهند، به منابع اسلامی و اشخاص معتمد مسلمان یا رسانه‌های اسلامی یا رسانه‌های واقعاً بی‌طرف و حقیقت‌جو اعتماد کنند.
By محمد فاتح