امر به معروف و نهی از منکر یکی از بزرگ‌ترین وجایب دین مبین اسلام می‌باشد؛ زیرا باری‌تعالی می‌فرماید: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَر…»
وجه استدلال: باری‌تعالی در این آیه، موجودیت گروهی را که به این کار اقدام نمایند، لازمی دانسته و یا به عبارت دیگر، وجود گروهی که به این امر مشغول باشند را واجب نموده است؛ زیرا در اینجا صیغۀ امر «ولتَکُنْ» را به‌کار برده است و صیغۀ امر مطلق دلالت بر وجوب دارد و از لحاظ این‌که موجودیت چنین گروهی برای این کار (امر به معروف و نهی از منکر) لازم و واجب است، خود آن به مراتب بیشتر لازم می‌باشد.
در آیۀ دیگری باری‌تعالی ارشاد می‌فرماید: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ.»؛ (گذشت داشته باش و آسان‌گیری کن و به کار نیک دستور بده و از نادان چشم‌پوشی کن!)
در آیۀ مزبور، باری‌تعالی به‌صراحت امر می‌کند که امر به معروف را انجام دهد؛ که این خود دلالت بر وجوب دارد.
رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم در بسیاری از احادیث بر وجوب این امر اقرار نموده است، از آن‌جمله حدیثی را که قبلاً ذکر کردیم؛ رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم در این مورد چنین می‌فرماید: «مَن رَأى مِنكُم مُنكَرا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فإن لَم يَستَطِعْ فبِلِسانِهِ، فإن لَم يَستَطِعْ فبِقَلبِهِ و ذلكَ أضعَفُ الإيمانِ.»؛ (هرگاه کسی از شما کاری بدی را ببیند، باید او را با دست خود تغییر دهد، و اگر به دست نتوانست، به‌زبان آن را تغییر دهد، و اگر به‌زبان هم نتوانست، می‌بایست در قلب خود آن‌را بد پندارد که این ضعیف‌ترین درجۀ ایمان است.)
در حدیث دیگری رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم چنین می‌فرماید: «أنصر أخاک ظالماً أو مظلوماً؛ إن کان مظلوماً فانصره علی من ظلمه، و إن کان ظالماً فاردده عن الظلم.»؛ (به‌یاری برادرت -چه ستم‌کار باشد و چه ستم‌دیده- بشتاب!؛ اگر ستم‌دیده بود، نگذار دست ستم‌کار به او برسد و اگر ستم‌کار بود، او را از کارش باز دار!)
رسول‌الله صلى‌الله‌عليه‌وسلم صیغه‌های امر را به‌کار برده است که دلالت بر وجوب دارد.
گذشته از آن، در برخی از احادیث، رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم بر ترک این وظیفه چنان وعیدها و تهدیداتی بیان فرموده است که چنین وعیدها و تهدیدات در شریعت اسلامی، جز در مورد ترک فرض و واجب نیامده است که تمامی آن دلالت بر وجوب دارد.
By محمد فاتح