دسم گرنت دومین کتاب مقدس آیین سیک است که از نظر جایگاه، در مرتبه‌ای پایین‌تر از گورو گرنت صاحب قرار دارد، اگرچه این اثر نیز در زمرهٔ متون مقدس سیک‌ها به‌شمار می‌آید؛ اما استفاده از آن به‌صورت محدود و گه‌گاهی است و جایگاه آن به‌مراتب پایین‌تر از «آدی گرنت» است، این کتاب شامل سروده‌هایی از گوروی دهم، یعنی گورو گوبیند سینگ و شماری از دیگر شاعران و سرایندگان است.
گفته می‌شود که این کتاب ۲۶ سال بعد از مرگ گورو گوبیند سینگ، در سال ۱۷۳۴ میلادی توسط «بای منی سینگ» جمع‌آوری گردیده است. این کتاب ۱۴۲۸ صفحه‌ای، دارای بیش از ۲۰۰۰ قطعه سرود، در دوازده بخش است. این کتاب به زبان‌های مختلف پنجابی، سنسکریت و هندی سروده شده است و به رسم الخط گورموکی نگارش یافته است.[1]
عبادت سیک‌ها
سیک‌ها نیز همانند پیروان دیگر ادیان، عبادت‌ها و آیین‌های عبادی خاص و منحصر به‌فرد خود را دارند. در ادامه، شیوهٔ عبادت ایشان مورد بررسی قرار می‌گیرد:
پیروان آیین سیک، عبادت خود را به‌صورت منظم و با ترتیب ویژه‌ای انجام می‌دهند که شامل مراحل و انواع مختلفی است. بر پایه متون موجود، روش‌های عبادی آنان به شرح زیر است:
۱. خواندن روزانه از کتاب مقدس
آن‌ها هر روز بخش‌هایی معیّن از کتاب مقدس خود به نام گورو گرَنت صاحب (Guru Granth Sahib) را می‌خوانند، یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کتاب، سرودی به نام جاپجی ( (Japji) است که دعاها و ذکرهای روزانه را شامل می‌شود.[2]
۲. ذکر و دعاهای صبحگاهی
سیک‌ها صبح زود پس از بیدار شدن، وضو یا غسل می‌کنند و سپس دعاها و اذکاری ویژه می‌خوانند تا با یاد خدا روز خود را آغاز کنند.
۳. سرودخوانی و نیایش جمعی (کیرتن)
آن‌ها با خواندن سرودهای مذهبی (به نام کیرتن) و اجرای آن در معابد خود (گوردوارا)، می‌پندارند که روح خود را پاک می‌سازند و به خدا نزدیک‌تر می‌شوند.
۴. ذکر نام خدا (ناما)
تکرار نام خداوند را یکی از عبادات مهم می‌دانند؛ زیرا آن را سبب پاک شدن گناهان و دور شدن شر از روح می‌پندارند.[3]
چنان‌که در کتاب آدی گرنت آمده است:
«بالاترین وظیفۀ همۀ ما تکرار نام خداوند یکتاست.»
«نام پاک او پشتوانۀ من است.»
«آن نام مقدس را تکرار کن. آن را (بگوش جان) بشنو و با آن سروکار داشته باش.»
«توجه خود را به جانب خداوند معطوف‌دار. در هر دم فرو بردن و دم برآوردن نام او را تکرار کن تا اینکه روح تو جذب نور خدا شود.»[4]
۵. مراقبه و تمرکز ذهن (تأمل روحانی)
با تمرکز و اندیشیدن در حضور خداوند، تحت هدایت استاد روحانی (گرو)، سعی می‌کنند به اتصال با حقیقت الهی برسند.
۶. عبادت در معبد
گردواره (معبد سیک‌ها)، یا بنای مشابه آن، جایگاه مهمی در زندگی جامعۀ سیک دارد. شیوۀ عبادت در «گردواره» عمدتاً بر خواندن بخش‌هایی از متون «گورو گرانت صاحب» استوار است. هنگامی‌که یک سیک برای اولین بار وارد این بنا می‌شود، به سمت کتاب مقدس، یعنی «گورو گرانت صاحب»، می‌رود، پیشانی خود را بر زمین می‌گذارد و هدیه‌ای تقدیم می‌کند.[5]
۷. خواندن ارداس
در زمان‌های مشخص، همه حاضرین در خواندن «ارداس» (Ardas) شرکت می‌کنند که دعای سیک‌ها است. این دعا شکلی خاص از نیایش برای طلب برکت الهی است و در آن به رنج‌های گذشتۀ جامعۀ سیک و هم‌چنین پیروزی‌های آن اشاره می‌شود. این دعا در قرن هجدهم میلادی شکل گرفت و از آن زمان تاکنون تنها تغییرات جزئی در آن ایجاد شده است، دعا با اشاره به «گورو گرانت صاحب» به عنوان تجسم جسمانی معلم به پایان می‌رسد و با این جملۀ معروف همراه است: «پاک‌دلان حکومت خواهند کرد» (راج کاریگا خالسا).[6]
By محمد فاتح