نویسنده: ابوعائشه
فرقۀ قدریه
بخش نهم و پایانی
نتیجه
تاریخ پرفرازوفرود اسلام شاهد حوادث بسیار عجیب، دردناک و تلخ بوده‌است و در این مسیر گاهی چنان افرادی پا به عرصۀ ظهور گذاشته‌اند که بدیهیات و مسلّمات را انکار کرده و برای اثبات عقیدۀ پوچ، باطل و سرشار از تاریکی، از شبهات عقلی کار گرفته‌اند و یکی از این فرقه‌ها، فرقۀ قدریه است. این فرقه همان‌طوری که قبلا بیان شد به خاطر این‌که خداوند متعال را از ظلم، معصیت و گناه منزه بدانند، خلق افعال بندگان از سوی خداوند متعال را منتفی دانستند و گفتند که خداوند متعال هیچ وقت شر و بدبختی نمی‌آفریند؛ اما باید دانست که این فرقه در باورها و اعتقادات‌شان مشکلات زیادی دارد.
در این تحقیق تلاش کردیم تا فرقۀ قدریه را در پرتو احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم، نظریات صحابۀ کرام رضوان‌الله‌تعالی‌علیهم‌اجمعین در رابطه با این گروه و طبق اقوال علما و سلف صالح معرفی کنیم و این یک حقیقت مسلم است که سلف صالح و علمای کرام و بزرگان این امت هرگاه فرقه و گروهی را مخالف با قرآن و احادیث رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم یافته‌اند در ابتدا کوشش کرده‌اند تا از طریق درست به آنان بفهمانند که مسیرشان اشتباه است و اما اگر آنان با نصیحت و خیرخواهی متوجه نشده و بر عقیده و باورشان اصرار نموده‌اند، این علما راه‌های دیگر را آموزده‌اند به‌عنوان مثال آگاه ساختن مردم نسبت به فتنه و مشکلات این گروه از طریق مناظره با آنان، تا مردم متوجه شوند و در دام این آشوب‌گران و برپاکنندگان فتنه در جامعه، نیفتند.
در پایان از خداوند متعال خواهانیم تلاش‌های ما را در راه خود بپذیرد و ما را با بهترین‌های این امت؛ صحابۀ کرام، تابعین عظام و سایر علمای بزرگوار حشر نماید و ما را از انحراف، کجی و گمراهی محفوظ بدارد، خداوند متعال بر انجام هرکاری، قدرت و توانایی دارد.
بخش قبلی | پایان
منابع و مآخذ
-
قرآن کریم.
-
النیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، باب معرفة الإیمان والإسلام والقدر، جلد: ۱، لبنان- بيروت: دارالجیل.
-
السجستانی، سلیمان بن أشعث، سنن ابی داود، باب القدر، جلد: ۴، لبنان- بیروت: دارالکتاب العربي.
-
بیهقی، أحمد بن الحسین بن علی، الاعتقاد والهدایة إلی سبیل الرشاد…، تحقیق: أحمد عصام الکاتب، ۱۴۰۱ هـ. ق.
-
الترمذی، محمد بن عیسی بن سورة، سنن الترمذی، تحقیق و تعلیق: أحمد محمد شاکر، محمد فؤاد عبد الباقی، إبراهیم عطوة عوض، ۱۳۹۵ هـ. ق/ ۱۹۷۵ م، ج ۴.
-
اللالکائی، هبة الله بن الحسن بن منصور، شرح أصول اعتقاد أهل السنة والجماعة من الکتاب والسنة وإجماع الصحابة، تحقیق: د. أحمد سعد حمدان، ۱۴۰۲ هـ. ق، ج ۴.
-
ابن حنبل، أبو عبد الله أحمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، عادل مرشد و آخرون، ۱۴۲۱ هـ. ق، ج ۹.
-
الفریابی، أبوبکر جعفر بن محمد بن الحسن، کتاب القدر، تحقیق: عبد الله بن حمد المنصور، ۱۴۱۸ هـ. ق.
-
، عبد الله عبید الله بن محمد، الإبانة عن شریعة الفرقة الناجیة ومجانبة الفرق المذمومة، تحقیق: د. عثمان عبد الله آدم الأثیوبی، ۱۴۱۸ هـ. ق، ما أمر الناس به من ترک البحث والتنقیر، ج ۲.
-
الجوهری المالکی، أبو القاسم عبد الرحمن بن عبد الله، مسند المؤطأ للجوهری، تحقیق: لطفی بن محمد الصغیر، طه بن علی بو سریح، ۱۹۹۷ م.
-
ابن زمنین مالکی، أبو عبد الله محمد بن عبد الله، أصول السنة، ومعه ریاض الجنة بتخریج أصول السنة، تحقیق وتخریج وتعلیق: عبد الله بن محمد عبد الرحیم، باب النهی عن مجالسة أهل الأهواء، المملكة العربية السعودية- المدينة النبوية: مكتبة الغرباء الأثرية، الطبعة الأولى، ۱۴۱۵ هـ. ق.
-
جبریل، حیاة بن محمد، الآثار الواردة عن عمر بن عبد العزیز في العقیدة، ۱۴۲۳ هـ. ق، ج ۱.
-
النجاد، أحمد بن سلمان، الرد علی من یقول القرآن مخلوق، تحقیق: رضا الله محمد إدریس، بی‌تا.
-
الشیبانی ابن حنبل، عبد الله بن أحمد، السنة، تحقیق: د. محمد سعید سالم القحطانی، ۱۴۰۶ هـ. ق، ج ۲.
-
آل الشیخ، صالح بن عبد العزیز، شرح العقیدة للإمام أبی جعفر أحمد بن محمد الطحاوی المسمی ب (إتحاف السائل بما في الطحاویة من مسائل)، بی‌تا.
-
تویجری، حمود بن عبد الله، إتحاف الجماعة بما جاء في الفتن والملاحم وأشراط الساعة، ۱۴۱۴ هـ. ق، ج ۱.
-
الطحاوی، أبو جعفر أحمد بن محمد، شرح العقیدة الطحاویة (المسمی بإتحاف المسائل بما جاء في الطحاویة من مسائل) شرحها: الشیخ صالح بن عبد العزیز، بی‌تا.
-
طحاوی، ابو جعفر أحمد بن محمد، عقیدۀ طحاوی، مترجم: عبیدالله افروخته، بی‌تا.
-
النووی، أبو زکریا، شرح النووی علی صحیح مسلم (المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج)، باب بیان الإیمان والإسلام والإحسان ووجوب…، ۱۳۹۲ هـ. ق.
-
الحنبلی، أبو عبد الله عبید الله بن محمد بن بطة، الإبانة عن شریعة الفرقة الناجیة ومجانبة الفرق المذمومة، تحقیق: د. عثمان عبد الله آدم الأثیوبی، الباب الأول، ۱۴۱۸، ج ۲،
-
الماتریدی، محمد بن محمد بن محمود، التوحید، تحقیق: د. فتح الله خلیف، باب فی ذم القدریة، بی‌تا.
-
ابن فارس، أبو الحسین أحمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبد السلام محمد هارون، ۱۳۹۹ هـ. ق/ ۱۹۷۹ م، باب القدر، ج ۶.
-
الجرجانی، علی بن محمد بن علی، التعریفات، تحقیق: إبراهیم الأبیاری، ۱۴۰۵ هـ. ق، باب القاف.
-
ابن منظور الإفریقی المصری، محمد بن مکرم، لسان العرب، ناشر دار صادر بیروت، باب قدر ج ۵.
-
المهینی، د. یوسف عبدالرحیم، الأحادیث الواردة في القدریة- دراسة حدیثیة في علل الأحادیث وأسانیدها، قسم الدراسات الإسلامیة… بدولة کویت، بی‌تا.
-
الخمیس، محمد بن عبد الرحمن، أصول الدین عند الإمام أبی حنیفه [رحمه الله]، بی‌تا.
-
دمشقی، علی بن علاء الدین: شرح عقیدۀ طحاویه، تحقیق: عبد الله بن عبد المحسن وشعیب ارناؤوط، مترجم: اسحاق دبیری، ۱۴۳۹ هـ. ق، ج ۲.
-
الآجری، الإمام أبوبکر محمد بن الحسین، الشریعة، بی‌تا، ج ۱.
-
المحمود، د. عبد الرحمن بن صالح، القضاء والقدر في ضوء الکتاب والسنة ومذاهب الناس فیه، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۸ هـ. ق/ ۱۹۹۷ م.
-
الخطاف، حسن: القدریة الأوائل فکرهم العقدی وتوجههم السیاسی، بی‌تا.
-
موقع شبکة الألوکة الثقافیة، عنوان المقال: ترجمة معبد الجهنی وغیلان الدمشقی، الکاتب: محمد طاهر عبد الظاهر الأفغانی، تاریخ نشر المقال: ۱۴۳۸ هـ.
-
موقع شبکة الألوکة الثقافیة، عنوان المقال: ترجمة معبد الجهنی وغیلان الدمشقی، الکاتب: محمد طاهر عبد الظاهر الأفغانی، تاریخ نشر المقال: ۱۴۳۸ هـ
-
العقل، ناصر بن عبد الکریم، حراسة العقیدة، المملكة العربية السعودية- الرياض: مكتبة العبيكان، الطبعة الأولى ۱۴۲۱ هـ. ق/ ۲۰۰۲ م.
-
أشعری، علی بن إسماعیل، الإبانة عن أصول الدیانة، تحقیق: د. فوقیة حسین محمود، ۱۳۹۷ هـ. ق.
-
الأشقر، عمر بن سلیمان، القضاء والقدر، الفصل السادس أسباب الضلال في القدر، ۱۴۲۵ هـ. ق.
-
النووی، أبو زکریا، شرح النووی علی صحیح مسلم (المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج)، باب بیان الإیمان والإسلام والإحسان ووجوب…، ۱۳۹۲ هـ. ق.
-
الکرمانی، محمد بن یوسف، الکواکب الدراری في شرح صحیح البخاری (شرح الکرمانی علی البخاری)، ۱۴۰۱ هـ. ق، کتاب القدر، ج ۲۳.
-
البغوی، الحسین بن مسعود بن محمد، شرح السنة، تحقیق: شعیب الأرناؤوط و زهیر الشاویش، بی‌تا، ج ۱.
-
البزاز الأثری و عراقی، عبد الله بن عبد الحمید، الوجیز در عقیدۀ سلف صالح، مترجم: محمد گل گمشادزهی، ۱۴۳۷ هـ. ق.
-
ابن کثیر، إسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: سامی بن محمد سلامة، ۱۴۲۰ هـ. ق، ج ۶.
-
الرحیلی، إبراهیم بن عامر، المختصر في عقیدة أهل السنة في القدر، بی‌تا.
-
الراجحی، عبد العزیز بن عبد الله، الإرشاد بشرح الاقتصاد في الاعتقاد (للإمام الحافظ عبد الغنی المقدسی)، المملكة العربية السعودية- الرياض: مركز الراجحي للدراسات والاستشارات، الطبعة الأولى، ۱۴۳۹ هـ. ق/ ۲۰۱۷ م.
-
الفواز، علی عبد الله حسن، الغلو في القضاء والقدر بین القدریة والجهمیة دراسة فی دلالة المفهوم والمصطلحات، حولیات آداب عین شمس المجلد ۴۶.
-
الفریابی، أبوبکر جعفر بن محمد بن الحسن، کتاب القدر، تحقیق: عبد الله بن حمد المنصور، ۱۴۱۸ هـ. ق.
-
الملطی، أبی الحسن محمد بن أحمد، کتاب التنبیه والرد علی أهل الأهواء والبدع، بيروت- لبنان: المعهد الألماني للأبحاث الشرقية، ۱۴۳۰ هـ. ق.
-
موقع إسلام ویب، عنوان المقال: المذاهب والفرق المعاصرة- القدریة للشیخ عبد الرحیم السلمی حنبلی.
-
سایت: مرکز حرمون للدراسات المعاصرة. عنوان مقاله: غیلان الدمشقی… شهید الحریة في دمشق، نویسندۀ محمدحبش، تاریخ نشر: ۲۰۲۱ م.
-
سایت: مرکز الاتحاد للأخبار، عنوان مقاله: غیلان الدمشقی دفع حیاته من أجل الحریة والعدالة… تاریخ نشر: آگوست ۲۰۱۱ م
