نویسنده: مفتی عبیدالله نورزهی
نفوذ اسلام در آمریکا (بخش دوم)
شناخت اجمالی قارۀ آمریکا
قبل از آنکه در قرن پانزدهم (١٤٩٢م) کریستف کلمب آمریکا را کشف کند، مسلمانان اندلسی آمریکا را دیده بودند، خاورشناسان آمریکائی طی کنگره‌ای که در فیلادلفیا تشکیل دادند، اعتراف نمودند که پژوهشگران مسلمان جهت تحقیق، پیرامون کرویت زمین به آمریکا رسیدند. در این کنگره دکتر «هوی لین لی» استاد گیاه‌شناسی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه پنسیلوانیا اظهار داشت که: «مسلمانان یک قرن قبل از کریستف کلمب آمریکا را کشف نمودند.»[1]
قارهٔ آمریکا در جهت عرض جغرافیائی گسترش یافته و از ۵۵ درجۀ عرض جنوبی تا ۸۵ درجۀ عرض شمالی کشیده شده است. اقیانوس اطلس و آرام آنرا فرا گرفته‌اند.
این قاره ۴۲۲۴۵۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و با احتساب ۷۱۲ میلیون سکنۀ آن، دومین خشکی وسیع به لحاظ وسعت و جمعیت محسوب می‌گردد.
خط استوا، مدار رأس السرطان مدار رأس الجدى و مدار قطبی شمال، این قاره را قطع می‌کند. آمریکا از دو بخش آمریکای شمالی و جنوبی تشکیل شده که توسط جزایر و خلیج‌هایی تحت عنوان آمریکای مرکزی بهم مربوط می‌گردند. ارتفاعات این قاره که غالباً جهت شمالی ــ جنوبی دارند به دوران‌های سوم زمین‌شناسی تعلق دارند. در غرب آمریکای شمالی از تنگۀ برینگ، واقع در شمال غربی آن، رشته‌های جوانی تحت عنوان راکی (رشوز) که دنبالۀ آن در آمریکای جنوبی به ارتفاعات «آند» موسوم است، دیده می‌شود. در شرق آمریکا کوه‌های فرسوده و قدیمی آپالاش مشاهده می‌شود که با جهت شمالی ــ جنوبی از کانادا تا برزیل ادامه دارند. در بین این ارتفاعات دشت‌ها، جلگه‌ها و فلات‌هایی دیده می‌شود که شبکه‌ای از رودخانه‌های متعدد در آنها جریان دارند و معروفترین آنها می سی سی پی و آمازون می‌باشند.
آب و هوای آمریکا به لحاظ کشیدگی در جهت عرض جغرافیائی و گوناگونی عوارض و برجستگی‌های آن متنوع بوده و به جز آب و هوای مدیترانه‌ای تمامی آب و هواها در این قاره قابل مشاهده است.
به لحاظ واحدهای سیاسی، در حال حاضر، ۳۱ کشور مستقل در این قاره وجود دارد که مردمان آن از نژادهای سفید، سرخ‌پوست، سیاه‌پوست و مختلط می‌باشند. سیاه‌پوستان از نسل بردگانی هستند که توسط انگلیسی‌ها، پرتقالی‌ها و اسپانیایی‌ها به طرز موحش و فجیعی به آمریکا آورده می‌شدند تا در مزارع این سرزمین در کاشت و برداشت محصولات زراعی شرکت داشته باشند. وسیع‌ترین کشور این قاره، کانادا با ۹۹۷۰٦۱۰ کیلومتر مربع وسعت می‌باشد. پرجمعیت‌ترین آن، ایالات متحدۀ آمریکاست که ٢٤٣ میلیون نفر سکنه دارد.
بدلیل آنکه اکثر مهاجرین به قارۀ آمریکا، پرتقالی و اسپانیایی بوده‌اند و مذهب آنها کاتولیک می‌باشد، این مذهب در آمریکای جنوبی و مرکزی رسمیت دارد ولی در آمریکای شمالی غلبه با مذهب پروتستان است. اقلیت‌های دیگر چون مسلمانان و افراد ارتدوکس مذهب و یهودی در سراسر قاره پراکنده‌اند.
مسلمانان آمریکا
نخستین افرادی که در قارۀ آمریکا به نشر اسلام پرداختند مسلمانان اسپانیایی بودند که همراه قوای استعمارگر دولت اسپانیا و پرتقال به این قاره مهاجرت نمودند و برخلاف تهدیدات و شرایط خشنی که دادگاه‌های تفتیش عقاید مسیحی بوجود آورده بودند، به تبلیغ اسلام پرداخته و در اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم حتى سرخ‌پوستان را دعوت به پذیرش اسلام نمودند.
«دکتر توماس ب ایرونیگ» که در مطالعات کشورهای خاور نزدیک تخصص دارد و متولد کانادا است در هفتمین کنفرانس اندیشۀ اسلامی که در سال ١٣٦٧ برگزار گردید، اظهار داشت: «حدود چهار قرن پیش دو جریان اسلامی یکی از اسپانیا و دیگری که از آفریقای غربی سرچشمه می‌گرفت، در انتشار اسلام در آمریکا تأثیر داشتند. این دو جریان را صنعت‌گران ماهر مسلمانی که برای احداث بناهای جدید به آنجا آورده شده بودند و به آنها (مودرجار) می‌گفتند و نیز تعداد زیادی از سیاهان آفریقای غربی که علت بردگی از قلمرو پادشاهی مالی، سونگهای و برنو به آنجا آورده بودند، تشکیل می‌دادند. وی اضافه می‌کند که بعد از جنگ جهانی دوم، عرب‌های سوری و لبنانی، بوسنیایی، آلبانی، پاکستانی و هندی به این جریان پیوستند.»[2]
در خصوص ورود اسلام به آمریکا نظریات گوناگونی ابراز شده است و عده‌ای عقیده دارند اندکی قبل از ورود سفیدپوستان و در سال ١٤٩٢م. اسلام توسط دریانوردان مسلمان به آمریکا رسید. گروهی نیز معتقدند اسلام در پایان قرن هفده میلادی و با آغاز تجارت برده میان آمریکا و آفریقا به این سرزمین راه یافت. تعداد زیادی از این بردگان با زور و ارعاب اربابان سفیدپوست و شکنجه‌ها و محرومیت‌های فراوان، مجبور به کنار نهادن دین خود شدند و «الکسی هیل» که خود از نسل این بردگان می‌باشد، در کتاب معروفش تحت عنوان «ریشه‌ها» مدافع این عقیده است و به مسائل مذکور اشاراتی مفصل دارد.
نظر دیگری عقیده دارد که اسلام در پایان قرن نوزدهم بدنبال مهاجرت وسیع مسلمانان خاورمیانه و شبه‌قارۀ هند و آسیای میانه به آمریکا نفوذ یافت؛ این افراد، چون در کشورهای خود تحت فشار و اختناق شدیدی به سر می‌بردند در جستجوی فعالیت و بهره‌وری از زندگی بهتر، به قارۀ آمریکا روی آوردند. به عنوان نمونه، تاتارهای مسلمان که تحت سرکوبی شدید و خونین انقلاب کمونیستی شوروی قرار گرفته بودند به آمریکا گریختند. گروه‌هایی از فلسطین اشغالی، لبنان، ترکیه، سوریه و اندونزی در گروه مهاجرین مذکور قرار گرفتند. (منظور پیروان عقیدۀ یاد شده، نفوذ اسلام به ایالات متحدۀ آمریکاست نه کل قارۀ آمریکا.)
کاتولیک‌ها، برای جلوگیری از گسترش اسلام در آمریکا کشتارهای خونینی به راه انداختند و به اتهام کفر و الحاد، هزاران مسلمان را پس از محاکمه در دادگاه انگیزسیون در قرون شانزدهم و هفدهم در آتش سوزاندند. با این حال تعدادی از مسلمانان، از این فاجعه جان سالم بدر بردند که مسلمانان برزیل، آرژانتین و مکزیک خود را از بازماندگان آنان می‌دانند.
مسلمانان سیاه‌پوست در نواحی مختلف آمریکا با بهره‌مندی از قدرت معنوی و سیاسی اسلام، شورش‌ها و قیام‌هایی را بر علیه متجاوزین ترتیب دادند که در موجی از خون سرکوب گردید. مبارزۀ مسلمانان سیاه در آمریکا جهت کسب منزلت اجتماعی، بخشی از مبارزات سیاهان این منطقه از قرن هفدهم تا عصر حاضر می‌باشد.
از سال ۱۸۳۰م. که قوای هلند و انگلستان عده‌ای را از سرزمین اندونزی و هند به اجبار به آمریکا روانه نمودند، مسلمانان نیز در بین این افراد مهاجر بودند که اکنون نوادگان آنها در کشورهای مختلف آمریکا پراکنده‌اند. «روژه دو پاسکیه» می‌گوید: «…سرانجام باید یادآوری کرد که اسلام در سرزمین آمریکا نیز حضور دارد، در جمهوری سورینام (کشوری در شمال جنوبی آمریکاست) از سیصد و چهل هزارتن ساکنان، یک چهارم مسلمانانی هستند که اصل و نسب آنها به مسلمانان اندونزی و هندوستان و یا آفریقا می‌رسد، تعداد زیادی از مسلمانان سوری ــ لبنانی هم در برزیل و آرژانتین زندگی می‌کنند، همچنین مسلمانان اقوام رنگین‌پوست بصورت یک جریان قوی درآمده است.»[3]
از جنگ جهانی اول، موج مهاجرت مسلمانان از کشورهای گوناگون اسلامی به سوی آمریکا شکل تازه‌ای به خود گرفت و انتشار اسلام را در بین مسلمانان سیاه رونق بخشید.
متأسفانه یکی از مشکلات در مورد مسلمانان آمریکا، نبودن آمار دقیق و واقعی از آن‌هاست، چرا که مؤسسات آماری چون در دست مخالفین آن‌هاست تعداد زیادی از مسلمانان را جزو آمار مسلمین منظور نکرده‌اند. عدم ارائۀ دقیق آمار تعداد مسلمانان این قاره موجب آن شده تا رقم مسلمانان در منابع گوناگون مختلف ذکر شود.
در سال ۱۹۶۸م. تعداد مسلمانان قارۀ آمریکا برابر ١,١٥٤,٠٠٠ نفر بوده که با توجه به ٦۵۹,۲۴۵,۰۸۳ نفر مسلمان در سراسر جهان در این تاریخ تنها ۷/۱% کل مسلمین جهان در سال ١٩٦٨م در قارۀ آمریکا ساکن بوده‌اند. در سال ۱۸۷۱م. تعداد مسلمانان این قاره به ۲,۰۰۰,۰۰۰ نفر و در سال ۱۹۸۲م. به ٤,٦۰۰,۰۰۰ نفر بالغ گردید. در ده سال، اخیر رشد سکنۀ مسلمین، سیر فزاینده‌ای داشته است و تنها در ایالات متحدۀ آمریکا ۷ میلیون مسلمان زندگی می‌کنند.
ادامه دارد…
[1]. محمد علی روحانی،اسلام در آمریكا و كانادا، ص٦ و ٧.
[2]. کیهان هوایی، شماره: ۸۵۵ – اول آذر ماه ۱۳۶۸.
[3]. روژه دو پاسکیه، اسلام و بحران عصرما، ص ٦٤.
By محمد فاتح