خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وإن منکم إلا واردها کان علی ربك حتما مقضيا ثم ننجي الذين اتقوا ونذر الظالمين فيها جثيا»؛ (و کسی از شما نیست مگر آنکه بر آن گذر خواهد کرد. این [وعده] بر پرورگاردت قضای شدنی است. سپس پرهیزگاران را رهایی می‌بخشیم و ستمکاران را از پای درآمده در آنجا واگذاریم.)
در صحیح مسلم آمده است که رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: «سوگند به ذاتی که جانم در اختیار اوست. هیچ یکی از کسانی‌که زیر درخت، بیعت کرده‌اند وارد جهنم نمی‌شوند. ام‌المومنین حضرت حفصه رضی‌الله‌عنها می‌گوید: من گفتم: یا رسول‌الله، مگر خداوند متعال نفرموده است: «وإن منکم إلا واردها»، فرمود: آیا نشنیدی که خداوند متعال در ادامه چه می‌فرماید: «ثم ننجي الذين اتقوا ونذر الظالمين فيها جثيا»؛ (سپس پرهیزگاران را رهایی می‌بخشیم و ستمکاران را از پای درآمده در آنجا واگذاریم.)
شارح العقیدة الطحاویة می‌نویسد: «مفسرین در تفسیر این آیه اختلاف کرده‌اند که مراد از آن چه است. قول قوی و ظاهر این است که مراد از آن عبور و گذر بر پل صراط است.»
احاديث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم
از حسن روایت است که باری حضرت عائشه رضی‌الله‌عنها از آتش جهنم یاد کرد و به گریه افتاد، رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: چه چیزی باعث گریه‌ات شد؟ گفت: به یاد آتش جهنم افتادم، مرا گریه گرفت. آیا شما روز قیامت به یاد خانواده و اهل‌تان هستید [از آنان یادی خواهید کرد]؟ رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: «أما في ثلاثة مواطن فلا یذکر أحد أحدا: عند المیزان حتی یعلم أیخف میزانه أو یثقل وعند الکتاب حین یقال [هاؤم اقروا کتابیه] حتی یعلم أین یقع کتابه أفي یمینه أم في شماله أم من وراء ظهره وعند الصراط إذا وضع بین ظهری جهنم.» (اما در سه جا هیچ‌کس کسی دیگر را یاد نمیکند: وقت وزن اعمال تا که بداند ترازویش سبک است یا سنگین و وقت خواندن نامۀ اعمال هنگامی‌که گفته میشود: بگیرید و نامۀ اعمال‌تان را بخوانید تا که بداند نامۀ اعمالش کجا واقع میشود، آیا سمت راستش یا سمت چپش یا پشت سرش به وی تحویل داده میشود؟ و در پل صراط هنگامی‌که در دو طرف جهنم قرار میگیرد.)
عمرو بن سلیمان به نقل از ابوسعید رضی‌الله‌عنهما روایت می‌کند که فرمود: من از رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم شنیدم: «یوضع الصراط بین ظهراني جهنم، علی حسک کحسک السعدان، ثم یستجیز الناس، فناج مسلم، ومخدوج به، ثم ناج، ومحتبس به، ومنکوس فیها»؛ (پل صراط در بین جهنم روی گیاه‌هان خارداری قرار میگیرد، سپس مردم از آن عبور می‌کنند. گروهی نجات حاصل می‌کنند و سالم میمانند، گروهی زخمی می‌شوند سپس نجات می‌‌یابند و عده‌ای در آن گیر میمانند و در جهنم سقوط می‌کنند و در آنجا پرت می‌شوند.)
از حضرت مغیره بن شعبه رضی‌الله‌عنه روایت است که رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: «شعار المؤمن علی الصراط رب سلم سلم»؛ «شعار مؤمن بر پل صراط این است: پروردگارا سالم نگهدار سالم نگهدار.»
عن عائشة أنها قالت: «یا رسول‌الله [والأرض جمیعا قبضته یوم القیامة والسماوات مطویات بیمینه] فأین المؤمنون یومئذ؟ قال: علی الصراط یا عائشة»؛ (از حضرت عائشه رضی‌الله‌عنها روایت شده که ایشان گفتند: ای رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم زمین همهاش در قبضۀ قدرت اوست و آسمانها در دست (قدرت) او درهم نوردیده می‌شوند. پس مؤمنان در آن روز کجا هستند؟ پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: بر پل صراط هستند ای عائشه.)
اجماع امت
علامه اشعری در کتاب خود «رسالة إلی أهل الثغر» می‌نویسد: «اجماع چهلم: سلف صالح اجماع دارند بر این‌که پل صراط، پلی است که بر روی جهنم گسترده میشود و بندگان به‌قدر اعمال‌شان بر آن عبور می‌کنند و آنان در [گذشتن از این پل در] سرعت و کندی باهم متفاوت هستند.»
علامه سفارینی رحمه‌الله مذهب اهل حق را دربارۀ پل صراط چنین بیان نموده است: «به‌طور عموم همه بر اثبات پل صراط باهم توافق دارند؛ ولی اهل حق آن را به ظاهرش اثبات می‌نمایند که عبارت است از پل گسترده شده روی جهنم که از شمشیر تیزتر و از مو باریک‌تر است.»
ابوالحسن اشعری رحمه‌الله می‌نویسد: «علما اجماع دارند بر این‌که صراط، پلی است دراز بالای جهنم که بندگان به‌اندازۀ اعمال‌شان از آنجا عبور می‌کنند و آنان برهمین اساس در سرعت و کندی متفاوت هستند.»
قاضی عیاض رحمه‌الله می‌فرماید: «فیه… صحت مسئلۀ پل صراط و ایمان به آن است. سلف اجماع دارند بر حمل صراط بر ظاهرش بدون توجیه و تأویل. خداوند متعال از حقیقت آن بهتر آگاه است.»
علامه نووی رحمه‌الله بعد از ذکر احادیث در مورد پل صراط چنین می‌نویسد: «با احادیثی که ذکر شدند، پل صراط اثبات میشود و مذهب اهل حق نیز اثبات آن است.»
خشیش بن اصرم رحمه‌الله (متوفای 253 هـ) که یکی از علمای سابقین است، می‌فرماید: «آثار وارد‌شدۀ جهم را که منکر پل صراط و منکر این است که خداوند کسی را بر پل صراط عبور می‌‌دهد، تکذیب می‌کنند.»
امام طحاوی رحمه‌الله می‌فرماید: «به زنده شدن و جزای اعمال در روز قیامت، حضور در میدان محشر، محاسبۀ اعمال، خواندن نامۀ اعمال، پاداش و عقاب و پل صراط و ترازو ایمان داریم.»
ابن زمنین رحمه‌الله می‌فرماید: «اهل سنت به پل صراط، ایمان و باور دارند و به این نیز معتقد هستند که مردم روز قیامت بر پل صراط به‌قدر اعمال خود عبور می‌کنند.»
تذکر: دلایل اهل سنت و جماعت برای اثبات پل صراط خیلی زیاد هستند؛ اما ما در اینجا به بخشی از این دلایل اکتفا کردیم تا تحقیق طولانی و باعث ملال نشود.
By محمد فاتح