نویسنده: عبدالحی «لیان»
4.3. اصل پوشیدگی در روابط زناشویی
ابنالعربی در «احکام القرآن» خود در تفسیر این بخش از آیۀ سورۀ بقره «…هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ…» ؛ دیدگاهی را اینگونه بیان میدارد: «أنّ کُلَّ واحدٍ مِنکم مُتَعَفِّف بِصاحبه مُستتِر بِهِ عمّا لا یَحِلُّ لَهُ مِن التَّعَرِّی مَعَ غَیرِهِ.» ؛ هر یک از شما همسران، پاکدامنی و پوشش آنچه را که نباید دیگران برهنه ببینند را توسط یکدیگر حفظ میکنید.
از این بیان معلوم میگردد که اصل در روابط زن و شوهر پوشیدگی و عدم اطلاع دیگران است؛ ولی با کمال تأسف امروزه دختران و پسران جوان به محض ازدواج یا اقدام به مقدمات آن، تقریبا همۀ آنچه در حال وقوع است را در انظار همگان به اشتراک میگذارند. به این بهانه که حال دیگر زن و شوهر رسمی و قانونی شدهاند. گویا فقط این روابط نامشروع است که باید پوشیده بماند نه مسایل زناشوییِ مشروع.
-
اسرار زناشویی از دیدگاه احادیث نبوی
خانواده مکانی امن برای ارتباط مناسب اعضا و حفظ حرمت و شئون یکدیگر است؛ این حریم ابتدا باید از سوی اعضای خانواده، بهویژه همسران، و سپس از ناحیۀ دیگران حفظ و مراقبت شود. تنها در این صورت است که امنیت زندگی زناشویی تأمین میگردد.
دستور دین مبین اسلام، بهویژه احادیث نبوی صلیاللهعلیهوسلم، همواره بر حفظ اسرار زناشویی صراحت دارد و از آنجاییکه تمامی علایق و صمیمیت بین همسران در چارچوب اسرار امور زناشویی بهحساب میآید، ارشادات نبوی به پوشیده بودن امور همسران از چشم دیگران تأکید میکند. در ادامه، دستهای از احادیث گهربار نبوی در همین زمینه بیان خواهد شد.
1.4. افشاگران، دارندگان بدترین فرجام
رازداری همان حفظ اسرار و پنهان داشتن مسایل خصوصی است که نباید مردم از آن اطلاع حاصل نمایند. در مقابل، از بدترین موارد عدمرازداری، نشر اسرار زناشوئی برای دیگران است. این عمل به قدری شنیع است که پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوسلم در این باره میفرمایند: «إنَّ مِن أشَرِّ النَّاسِ عِندَ اللهِ مَنزِله یَومَ القیامهِ الرَّجُلَ یُفضِی إلی إمرأَتِهِ وتُفضِی إلَیهِ ثُمَّ یَنشُرُ سِرَّهَا.» ؛ همانا از بدترین مردم نزد خدا در روز قیامت، مردی است که با زن خود همبستر میشود و زن نیز با او همبستر میگردد، سپس راز زن را (برای دیگران) آشکار میکند. برای روشنتر شدن نکات مهم و فهم دقیق فقهالحدیث این روایت، به سراغ موشکافیهای اندیشمندان این حوزه میرویم و سپس ماحصل آن بیان خواهد شد.
امام نووی در شرح این حدیث مینگارد: «وفی هذا الحدیث تحریم إفشاء الرجل ما یجری بینه وبین إمرأته من أمور الإستمتاع، ووصف تفاصیل ذلک، وما یجری من المرأة فیه من قول أو فعل ونحوه.» ؛ این حدیث دلیلی بر حرمت فاش نمودن شوهر از امور زناشوئی و بیان جزئیات آنچه که بین او و همسرش از گفتار و کردار و مانند آن میگذرد، است.
علامه مناوی پس از شرح این حدیث مینویسد: «وهذا وعید شدید کما قال النووی فی حرمة إفشاء السر.» ؛ همانگونه که نووی در حرمت افشای راز گفته است، این تهدیدی سخت (برای انجام دهندگان این فعل) است.
هرچند ظاهر این حدیث به فرجام نامیمون مردانی که به افشای اسرار زناشوئی میپردازند دلالت دارد، ولی زنان نیز شامل این وعید میگردند. دکتور موسی شاهین در همین باره در توضیح این قسمت حدیث «… ثُمَّ یَنشُرُ سِرَّهَا» نگاشته است: «إی یذیعه، والمراد یذیع سرها أو تذیع سره، فاکتفی بذکر أحد المتقابلین، أو لأن الأصل فیالمرأة الستر وإخفاء ما یخدش الحیاء، وهی لحیائها یقل منها وقوع ذالک، بخلاف الرجل الذی یتوقع منه حصوله.» ؛ مقصود از «سپس راز زن را نشر میکند» زن و مرد است؛ زیرا، (در اینجا) به ذکر یکی از آن دو بسنده شده است و یا چون اصل در زنان ستر و پوشاندن آنچه که حیاء را مخدوش مینماید است، ازاینرو، زنان بخاطر حیایی که دارند کمتر به این کار دست میزنند. ولی مردان بالعکس زنان، احتمال سرزدن این فعل از آنان بیشتر است.
نکتۀ درخور توجه دیگر، سرانجام بد افشاگران راز زناشوئی است. ظاهراً این عمل گناه خطرناکی است ولی آیا این فعل شنیع از گناهان کبیره است یا صغیره؟ علامه ابنحجر هیتمی براساس تصریح حدیث فوق، تنها افشاگری مرد را در جملۀ گناهان کبیره ذکر نموده است. ؛ ولی برخی از پژوهشگران معاصر، در نتیجۀ بررسی دیدگاههای مختلف اندیشمندان اسلامی در تعریف گناه کبیره، تعریفی از آن ارائه میدهند که طبق آن افشای راز زناشوئی از سوی زنان نیز از گناهان کبیره بشمار میآید.
دکتور محمد همام از پژوهشگران معاصر با درنظرداشت دیدگاهها و اختلاف نظرهای گوناگون در باب تعریف گناه کبیره، در تعریفی برگزیده مینویسد: «کلُّ ذنب وَرَدَ فِی الکتابِ أو السُنَّه کَونُهُ مِن الکبائرِ أو قرن بِهِ حَدّ دُنیَوِی أو أُخرَوِی أو ختم بِنَفیِ إیمان أو لم یَرد فِیهِ نَصُّ وَبَلَغَت مَفسَدَتُهُ مَفسَدَه مَا سَبَقَ.» ؛ هر گناهی که در قرآن یا سنت بر کبیره بودن آن اذعان شده است یا بر کُنندۀ آن مجازات شرعی در دنیا یا عقوبت در آخرت ذکر شده یا با نفی ایمانِ کنندۀ آن همسو یاد شده باشد و یا اینکه نصی دربارۀ کبیره بودن آن نیامده ولی مفسدۀ آن به مانند گناهی باشد که دربارۀ کبیره بودن آن نص وجود دارد، چنین گناهی را گناه کبیره مینامند.
برمبنای تعریف مزبور، چون فساد افشای اسرار زناشوئی از سوی زن، حداقل مانند مفسدۀ آن از سوی مرد است؛ ازاینرو، صدور این عمل شنیع از سوی زن نیز گناه کبیره تلقی میگردد.
پس از بررسی دادههای اندیشمندان حوزۀ علم حدیث، پیرامون این روایت، میتوان گفت:
-
افشای راز زناشوئی از سوی زن یا شوهر ویا از طرف هر دو میتواند صورت گیرد؛
-
همبستری، مقدمات و جزئیات آن نیز از نمونههای بارز اسرار زناشوئی است؛
-
اسرار زناشوئی تنها فعل وکردار نیست؛ بلکه گفتار، تصویر، نوشتار (استیکر، پیامک، و…) نیز میتواند از اسرار زناشوئی به شمار آید؛
-
یکی از نشانههای با حیا بودن همسران، عدم افشای راز زناشوئی است؛
-
فاش کردن راز زناشوئی عملی ناروا است؛
-
برای افشاگران راز زناشوئی، عقوبت سخت اخروی بیان شده است؛
-
نشر اسرار زناشوئی گناه کبیره است.
