دستورات پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوسلم در مورد طبابت
دین مبین اسلام برای اولین بار در تاریخ بشر، دستور به رعایت پیشگیری از مبتلاشدن به امراض و یا اصطلاحاً رعایت «پرهیز صحی» دادهاند. پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیهوسلم میفرماید: «لایوردن ممرض علی مصحّ»؛ «هیچ بیماری بر فرد سالم داخل نشود.» منظور آن است که فرد مریض تلاش کند تا خود را از جمع مردم دور دارد و قرنطینه شود تا افراد سالم دیگر مبتلا نشوند. در جای دیگر پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوسلم فرمودهاند: «إن من القرف التلف»؛ «مخالطت فرد مریض با فرد سالم، سبب تلف خواهد شد.» این مورد را ایشان در زندگی عملی نیز اجرا کردند؛ بهگونهای که فردی که بیماری جذام داشت برای بیعت با ایشان آمد، وقتی اجازۀ دخول به نزد ایشان خواست، آنحضرت صلیاللهعلیهوسلم فرمود: «به او بگویید ما با او بیعت کردیم، پس بازگردد.» ایشان در حدیث دیگری فرمودهاند: «در میان خود و فرد مبتلا به بیماری جذام، فاصلۀ یک نیزه یا دو نیزه قرار بده.»
همچنان دین مبین اسلام قاعدۀ عمومی در زمینۀ مبارزه با بیماریهای واگیر و ویروسها و وباها قرار داده است و آن عبارت از قرنطینهشدن است، یعنی فرد مصاب به وبا از مکان خود خارج نشود و فرد سالم نیز نزد او نرود. رسول خدا صلیاللهعلیهوسلم در این مورد میفرماید: «وقتی شنیدید که در سرزمینی وبا شیوع پیدا کرده است، آنجا نروید و اگر در شهری بودید که وبا در آن شیوع پیدا کرد از آن شهر فرار نکنید و بیرون نشوید.»
از جمله اهمیت دادن اسلام به مباحث صحی و سلامت افراد، دستور به پرهیز از مواردی است که باعث شکلگیری و گسترش امراض میشود، مانند اینکه پیامبر خدا صلیاللهعلیهوسلم از ادرار در آب راکد و ایستاده منع کرده و فرموده است: «هیچکدام از شما در آب ایستاده ادرار نکند؛ زیرا عموم وسواس از این کار ایجاد میشود.» همچنین از قضای حاجت در زیر سایه و محل رفتوآمد مردم و در راه مردم منع کرده است. (آنچه امروزه معروف شده است، این است که بیماری «بلهارسیا» از طریق ادرار در آب مخصوصاً آب ایستاده، به دیگران منتقل میشود و اگر از این کار دیگران را منع کنیم، میتوانیم این بیماری را شکست داده و بر آن چیره شویم.)
این توجه دین مبین اسلام به موضوع طب و صحت و سلامتی درحالی است که کلیسا در قرونوسطی مردم را از تداوی منع میکرد و علمای طب را مورد بازخواست قرار داده و کتابهای آنها را میسوزاند و آنها را متهم به سحر و جادو و جنگیدن با ارادۀ الله تعالی میکرد.
طبیبهای ماهر در عصر رسول خدا صلیاللهعلیهوسلم
یکی از مهمترین طبیبها در عصر رسول خدا صلیاللهعلیهوسلم حضرت «حارث بن کلدة الثقفی» بود. وی اهل ثقیف طائف بود و طب و پزشکی را در فارس آموخته بود. او به سبب تداویهای مختلفی که قبل از اسلام انجام داده بود، شهرت و ثروت زیادی بهدست آورده بود. وی اسلام را دریافت و وقتی یکی از مسلمانان و اصحاب بیمار میشد، رسول خدا صلیاللهعلیهوسلم وی را نزد حضرت حارث بن کلدة میفرستاد. روزی رسول خدا صلیاللهعلیهوسلم به عیادت حضرت سعد ابن ابی وقاص آمد و وقتی دید ایشان تب دارند، به او گفت نزد حارث ابن کلدة برو تا تو را تداوی کند.
همچنین حضرت عائشۀ صدیقه نیز معلوماتی در مورد طب و پزشکی داشتند.