نویسنده: ابوعائشه
جایگاه امنیت در سنت و سیرۀ پیامبر صلیاللهعلیهوسلم
مقدمه
ما مسلمانان هرگاه بخواهیم اهمیت، ارزش و جایگاه چیزی را مشخص کنیم، ابتدا به قرآن مراجعه می‌کنیم و سپس به سنت و سیرۀ پیامبر صلیاللهعلیهوسلم؛ در این منابع به دنبال آیات و احادیثی می‌گردیم که به موضوع مورد نظر ما پرداخته باشد. پیش‌تر، جایگاه امنیت در قرآن بیان شد، در این بخش می‌خواهیم امنیت را در پرتو روایات و احادیث پیامبر صلیاللهعلیهوسلم بررسی کنیم و ببینیم که آن‌حضرت صلیاللهعلیهوسلم دربارۀ امنیت، آرامش و اطمینان خاطر چه فرموده‌اند و هم‌چنین برای تقویت امنیت در جامعۀ خود چه راهکارهایی داشته‌اند. در ادامه، احادیثی در مورد جایگاه امنیت بیان میشود:
-
قال رسول‌الله صلیاللهعلیهوسلم: «من أصبح منكم آمنا في سربه معافي في جسده، عنده قوت يومه، فكأنما حيزت له الدنيا»؛ ترجمه: «هر کسی از شما که از امنیت روانی (جانی) و سلامت جسمی برخوردار است و خوراک روزانهاش نزد او یافت میشود، گویا از تمام دنیا برخوردار است.»
صاحب فیض‌القدیر در توضیح این حدیث می‌نویسد: «کسی‌که خداوند به او عافیت در بدن و امنیت در دل عطا کرده و کفاف زندگی‌اش را با غذای روزش و سلامتی اهل و خانواده‌اش فراهم کرده است، گویا تمام نعمت‌های دنیا را برای او جمع کرده است. بنابراین، لازم است که روز خود را با شکر نعمت‌های خداوند متعال سپری کند.»
-
قال رسول‌الله صلیاللهعلیهوسلم: «لا يحل لمسلم أن يروع مسلما»؛ ترجمه: «برای هیچ مسلمانی جایز نیست که مسلمان دیگری را بترساند.»
ترساندن مسلمان به هیچ وجه جایز نیست، حتی اگر به شوخی و مزاح باشد. علامه مناوی رحمه‌الله می‌فرماید: «ترساندن مسلمان اگر به شوخی هم باشد، ناجایز است؛ زیرا مسلمان با این کار اذیت میشود.» ترساندن فرد باعث میشود تا امنیت و آرامش او به هم بخورد و مورد اذیت و آزار قرار گیرد. علامه شوکانی رحمه‌الله نیز می‌فرماید: «این حدیث دلیل است بر اینکه ترساندن مسلمان ناجایز است، حتی اگر به صورت شوخی و مزاح باشد.»
-
قال علیه‌الصلاة‌والسلام: «لا يشير أحدكم الي أخيه بالسلاح، فإنه لا يدري أحدكم لعل الشيطان ينزع في يده فيقع في حفرة من النار»؛ ترجمه: «هیچکس از شما با اسلحه به‌سوی برادر مسلمانش اشاره نکند؛ زیرا او نمیداند، شاید شیطان باعث شود تا به دست او ضربهای وارد گردد و در نتیجه، در چاهی از جهنم بیفتد.»
توضیح حدیث: این بخش از حدیث که نباید با سلاحی که از ابزار میدان جنگ است، به مردم اشاره کرد، برای پیامبر صلیاللهعلیهوسلم آنقدر حائز اهمیت است که ایشان حتی به کسانی‌که با سلاح وارد مسجد یا بازار می‌شدند، تأکید می‌فرمودند که در این مکان‌ها مواظب نیزه و تیر خود باشند و آن‌ها را از دید مردم پنهان بدارند تا مبادا کسی با دیدن آن مضطرب یا مجروح شود و یا احساس ترس کند. ابن‌بطال در شرح این حدیث می‌فرماید: «اینکه پیامبر صلیاللهعلیهوسلم به فردی که با نیزه وارد مسجد شده بود، فرمود: «سر نیزه را نگهدارد»، از باب ادب و سد ذرائع است تا هیچ کسی به خاطر ترس از آنچه رخ می‌دهد و یا شیطان مرتکب میشود، با سلاح به دیگری اشاره نکند [و امنیت مردم را از بین نبرد].»
از این حدیث و احادیث دیگر چنان معلوم میشود که رسول‌الله صلیاللهعلیهوسلم به امنیت فرد و اجتماع اهمیت و ارزش بسیاری قائل بودند، حتی کسی را نمیگذاشتند که با خود اسلحه و نیزه را طوری حمل نماید که باعث احساس خوف و هراس و رعب کسی شود؛ زیرا این کار فرد، مخل امنیت و باعث ناامنی و ترس و هراس مردم میشود.
-
قال رسول‌الله صلیاللهعلیهوسلم: «لا یأخذن أحدكم متاع أخيه لاعبا و لا جادا»؛ ترجمه: «هیچکس از شما مال و متاع برادر خودش را بر ندارد چه به صورت شوخی باشد و یا به صورت جدی.»
ابوعبید در توضیح این حدیث می‌فرماید: «اینکه شخصی مال و متاع دیگری را بردارد، درحالی‌که قصدش دزدی نبوده بلکه می‌خواهد فرد را ناراحت و خشمگین کند. گویا دزدی این شخص و به خشم درآوردن فرد مقابل، به عنوان شوخی تلقی میشود، اما ترساندن و اذیت کردن او جدی است.»
-
قال علیه‌الصلاة‌والسلام: «اللهم استرعوراتي و آمن روعاتي»؛ ترجمه: «بارالها! عورت‌هایم را بپوش و هراس‌هایم را آسوده بساز.»
حفظ امنیت عامل مهمی در راستای ایجاد راحتی، سعادت و خوشبختی برای انسان‌ها در زندگی روزمرۀ‌شان میشود. از این جهت، آنان از فتنه‌ها و آشوب‌های بسیاری در امان بوده و در سایۀ امنیت، از آرامش، استقرار و اطمینان کامل بهره‌مند خواهند شد.
-
رسول‌الله صلیاللهعلیهوسلم وقتی هلال هر ماه (اولین روز هرماه) را مشاهده می‌کرد، چنین می‌فرمود: «الله أکبر، اللهم أهله علینا بالأمن والإیمان والسلامة والإسلام والتوفیق لما یحبه ربنا ویرضی»؛ ترجمه: «الله اکبر، خدایا ماه جدید را بر ما با امنیت، ایمان، سلامتی، اسلام و توفیق به آنچه پروردگار ما آن را دوست دارد و پسند می‌کند، بیاور.»
