نقش ارزش ها در زندگی بشر (بخش اول)

نویسنده: بشیراحمد احمدی

نزد غربیان فقط مادیات و مفاد دنیوی مهم است و پدیده‌های دیگر برای‌شان هیچ ارزشی ندارند. پدر و مادر دو گوهر گران‌بها و از جمله ارزش‌های مهم در زندگی انسان است، ولی غربیان برای پدر و مادر ارزش و اهمیت آن‌چنانی نمی‌دهند و وقت سالمندی به خانۀ سالمندان تحویل‌شان می‌دهند تا مانع کاروبار و مفاد دنیوی‌شان نگردند. اما در اسلام هدف رضای الله سبحانه‌و‌تعالی است که برای به‌دست آوردنش نه‌تنها باید از بیهودگی‌ها و وقت‌گذرانی‌ها حذر کرد، حتی باید از ارزش‌های مادی، یعنی جان و مال خود نیز گذشت.

انجام هر عملی در زند‌گی، دارای ارزشی هست که به‌خاطر آن‌ ارزش سعی و حرکت صورت می‌گیرد. کسب علم و دانش نزد انسان‌ها از اهمیت و ارزش خاص برخوردار است که به‌خاطر آن حاضر به صرف وقت، هزینه و تلاش هستند و به‌حیث یک ارزش غیر قابل تغییر در جوامع انسانی پذیرفته شده است. هم‌چنین سلامت جسمی یک ارزش است، ثروت و امکانات رفاه ارزش‌اند، ازدواج و دوست‌داشتن ارزش‌اند و ارزش‌های فراوانی که انسان‌ها به‌خاطر رسیدن به آن مسیرهای طولانی را طی کرده و وقت گران‌بهای خویش را صرف می‌کنند.

اما معضل بزرگی که فعلاً در جهان مخصوصاً کشورهای اسلامی حاکم است، فراموش‌شدن ارزش‌ها و سپری نمودن عمر، ثروت و زندگی در بیهود‌گی است. انسان‌های فراوانی در رشته‌های متفاوتی تحصیل می‌کنند، درحالی‌که هدف تحصیل‌شان را نمی‌فهمند و حتی اکثر اوقات متعلمان در امتحان کانکور رشتۀ دل‌خواه خود را انتخاب می‌کنند، اما از ماهیت این رشته آگهی نداشته و متوجه نیستند که در آینده و بعد از فراغت نوعیت شغل‌شان چگونه خواهد بود.

سال‌های زیادی را روی چوکی محصلی سپری نمودند و هزینۀ فراوانی را صرف کردند، درحالی‌که هدف خاصی دنبال نشده و به نتیجۀ معینی نرسیده‌اند. بگذریم از این‌که اکثر اوقات ما در خواب، شب‌نشینی‌ها، قصه‌های نا‌تمام با دوستان، تماشای سریال‌های طولانی، بازی‌های کامپیوتری و انواع و اقسام بیهودگی‌ها می­گذرد که اگر هر کدام را دقیق بررسی کنیم، سال­های عمر ما را خورده، ثروت ما را مصرف نموده و هرگز نتیجه ‌و ثمری برای ما نداشته است.

انسان‌های فراوانی را می‌شناسیم که هزاران سریال و فیلم را تماشا نموده و این روند برای‌شان پایانی ندارد. اشخاصی هستند که ده‌ها شب را به خوش‌گذرانی سپری نموده و هنوز هم این روند را ادامه می‌دهند؛ درحالی‌که اگر دقیق به زندگی‌شان نظر افکنیم، صدها کمبودی دارند و هزاران ارزش را رها نموده‌اند و وقت گران‌بهای‌شان را بیهوده صرف اعمال بی­ارزش می‌کنند. به‌راستی‌که چنین اشخاص از فطرت انسانی دور گشته، ارزش‌ها را فراموش نموده و پردۀ تاریک گمراهی جلو چشمان‌شان را فراگرفته است.

اما در امتداد تاریخ، انسان‌های فراوانی را نیز سراغ داریم که ارزش‌ها را در زندگی‌شان درک کرده و در زمینه‌های زراعت، تجارت، صنعت و در ساختن شخصیت‌شان موفقیت‌های فراوانی را کسب نمودند که نه‌تنها خودشان بلکه تمام انسان‌ها از نتیجۀ تلاش‌شان بهره‌مند شده‌اند. انسان هرگز نمی­توانست قدمش را بر روی کرۀ ماه بگذارد تا این‌که این ارزش توسط اشخاصی درک نمی‌شد و در جهتش تلاش صورت نمی‌گرفت. پیشرفت‌هایی که در عرصۀ علم طب صورت گرفته است، امروز تمام مردم جهان را از نظر سلامتی کمک می‌کند. صنعت حمل‌ونقل و پیشرفت در عرصۀ ماشین‌آلات و تمام اختراعات و اکتشافات که بشر به آن دست یافته است، ارزش‌هایی است که توسط انسان‌ها درک شده و در جهت رسیدن به آن­ها تلاش صورت گرفته است.

البرت انیشتین، دانشمند مشهور، یک انسان بود و از نظر فکری و جسمی امروز هزاران انسان مثل او در جهان وجود دارد، ولی آنچه انیشتین را متمایز از دیگران نمود، این است که او عمر را به تماشای سریال‌ها ضایع نکرده و شب‌ها را بی‌هدف در شب‌نشینی‌ها هدر نداد، بلکه در زندگی­اش ارزش‌ها را یافته و تمام لحظات عمر را با برنامه گذراند.

هم‌چنین ابوعلی سینا که اساس طب را در جهان گذاشت، این ارزش را درک کرده بود و می‌دانست که تنبلی، یا مصروف شدن به کارهای بی‌ارزش برایش حاصلی نداشته و تنها عمر‌ش را هدر خواهد داد. جالب است که هر قسمت کرۀ زمین بستر دانشمندان، علما و اشخاص ارزشمند فراوانی در طول تاریخ بوده است و هرگز این مشخصه مربوط به نسل خاص یا جای خاصی نبوده بلکه مربوط به انسان‌های خاصی بوده که ارزش‌ها را در زندگی خود جستجو، درک و برای به‌دست آوردن آن کوشیدند.

در نتیجه، هر کار کوچک و یا بزرگی که در زندگی انجام می‌دهیم، دارای ارزشی است که باید نزد ما مقیاسش معلوم باشد و با توجه به ارزش هر کار، به انجام آن اقدام کرده و انرژی مصرف نماییم. اگر چنین باشد و قبل از انجام کارها مقیاس ارزش‌شان را در نظر بگیریم، خیلی زود متوجه می‌شویم که اکثر فعالیت‌های ما ارزش انجام دادن را نداشته بلکه عبث و بیهوده است و بسیار کارهای ارزشمندی منتظر ما است تا انجامش‌ بدهیم.

بخش بعدی