در یادداشتهای قبلی سخن از اهمیت مفهوم و روشهای جنگ نرم در رسانهها به میان آمد، در این مقاله اهداف، ویژگیها و راهکارهای مقابله با جنگ نرم به بحث گرفته خواهد شد.
همانطور که اصحاب رسانه با هوش و توانایی فوقالعادهشان میتوانند موجب شکست دشمن شوند، در جنگ نرم نيز ملاکهای حفظ منافع ملی، تصويرسازی درست توأم با اميدآفرينی، کمک به تقويت وحدت و انسجام ملی، ايجاد تحرک و نشاط در جامعه و توليدات مؤثر رسانهای در دستور کار قرار دارد.
بدون تردید رسانهها در جنگ نرم در خط مقدم قرار دارد و بهراحتی میتواند جريانهای مهم را هدايت، نظارت و كنترل نمايد و از طرفی هم جريانساز واقع شود؛ ازهمینرو، باتوجهبه ماهيت اصلی جنگ نرم میتوان به برخی از مهمترين اهداف آن اشاره كرد:
۱. ازبینبردن اعتقادات و هویت و تأثيرگذاری شديد بر افكار عمومی جامعهی مورد هدف با ابزار خبر و اطلاعرسانی هدفمند و كنترلشده؛ چنانکه غرب همواره از اين روش برای پيشبرد اهداف خود سود جسته است.
۲. حمله بر سياسیون بهمنظور ناكارآمد جلوهدادن نظام مورد هدف و تخريب و سياهنمایی اركان آن نظام.
۳. ايجاد تصویر رعبانگیز و وحشتناک از مسائلی همچون فقر، جنگ يا قدرت خارجی سركوبگر و پس از آن، دعوت به تسليمشدن از رهگذر پخش شايعات و دامنزدن به آنها برای ايجاد جو بیاعتمادی و ناامنی روانی.
ویژگیهای جنگ نرم
۱. تحرک احساسات؛ بدین معنا که جنگ نرم با خلق ارزشهای جدید اسطورهساز، نمادساز و هیجانساز جلوه میکند. این جنگ از احساسات جامعه نهایت استفاده را میبرد، چون یکی از ارکان جنگ نرم، «مدیریت احساسات» است؛ یعنی تلاش میشود از عواطف و احساسات جامعهی موردنظر برای نفوذ در افکار و اندیشهها در جهت ایجاد دگرگونی در باورها استفاده شود و در نتیجه بحرانآفرینی کند.
۲. آسیبزایی؛ یعنی آسیبهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … میدان مانور جنگ نرم است. دشمنان در جنگ نرم با شناسایی نقاط ضعف و آسیبزا جامعه را به چالش میکشند.
۳. وحدتشکنی؛ با بهوجودآمدن تضادها از طریق جنگ نرم، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی بههم میخورد و زمینههای بروز بحران و درگیریهای داخلی فراهم میشود؛ ازهمینرو، تخریب وحدت ملی یکی از ویژگیها و پیامدهای جنگ نرم و عملیات روانی است.
۴. تردیدآفرینی و شبههسازی؛ ایجاد بدبینی نسبتبه بسیاری از مسائل یک اصل و قاعده است. حرکت در این عملیات با خلق تردید، ایجاد ناامیدی و یأس و بدبینی همراه است. دشمن برای دستیابی به اهداف خود بهصورت هوشمندانه، ظریف و آرام در باورها و اعتقادات اساسی جامعه تردید ایجاد میکند و به مرور بر دامنهی این تردیدها میافزاید تا در نهایت به ایجاد تغییرات اساسی در ارزشها و باورها دست یابد.
برخی از راهکارهای مقابله با جنگ نرم و رسانهای دشمن
۱. آگاهسازی عمومی و اطلاعرسانی به مردم در قالب فیلم، مقاله، مستند، مصاحبه و…؛ ۲. رصد طرحها و عملکردهای دشمنان در جنگ رسانهای از طریق شناسایی عوامل و امکانات داخلی و منطقهای مرتبط و امکانات و تجهیزات مورد نیاز؛ ۳. آموزش، توجیه و تربیت متخصصان مورد نیاز جهت مقابله با جنگ رسانهای؛ ۴. برگزاری سمینارها، نشستهای تخصصی و هماندیشی، جهت شناسایی و مقابله با جنگ رسانهای؛ ۵. بهرهگیری از فناوری برتر رسانهای و امکانات نوین ارتباطی در جهت مقابله با جنگ رسانهای؛ ۶. برنامهریزی میانمدت و بلندمدت درخصوص مقابله با جنگ رسانهای غرب و اجرای جنگ رسانهای متقابل؛ ۷. ترویج فرهنگ گفتوگو در میان اقشار مختلف جامعه؛ ۸. افزایش سواد رسانهای.
اینها شماری از راهکارهای مؤثر و فنیِ مقابله با جنگ نرم و رسانهای دشمن است. در پرتو اینها میتوان نقش متقابل و مؤثر ایفا کرد و تلاشها و دسیسههای دشمن را خنثی نمود و در عوض، در کاخ مستحکم اطلاعاتی و رسانهایشان نفوذ و عملیات نفوذی اجرا کرد و دنیا را از حقایق موجوداما پنهان در پشتپردهی سیاستهای رسانهای آگاه نمود.
همیشه در هر نبردی این تاکتیکهای همگون و همرنگ است که نتیجه را تغییر میدهد و صحنهٔ نمایش را طوری طراحی میکند که پایان داستان به نفع طرف مقابل باشد.
بهرهگیری از ابزارهای مدرن و ساختِ دنیای غرب و بهکارگیری ماهرانه و هوشمندانهی آن علیه خودشان بسیار تأثیرگذارتر و پربازدهتر از ترفندها و برنامههای خودی است؛ زیرا از دیدهی انصاف پنهان نیست که جهان غرب در میدان تکنولوژی کیلومترها از جهان اسلام جلوتر و پیشگامتر است؛ ازهمینرو، بهجای رقابت زمانبر در برنامهریزی برای اختراع و ساخت آلات جدید جنگی و رسانهای، یادگیری نحوهی استفاده از ابزارهای رسانهای و اسلحههای جنگ نرمِ جهان غرب سودمندتر و کمهزینهتر خواهد بود.
By محمد فاتح