نویسنده: احمدالله مهاجر
نتایج غفلت در امر به معروف و نهی از منکر
بدون تردید، امر به معروف و نهی از منکر سبب رستگاری و سعادت در دارین شده و نیز یکی از برطرف کنندههای زیانهای جامعه بهشمار میرود و غفلت و إهمال آن، نهتنها سبب سقوط و بربادی جوامع بشری میگردد، بلکه رفاه، امن و آسایش را نیز برهم میزند.
در ادامه به چند نکته در مورد نتایج غفلت در کار امر به معروف و نهی از منکر میپردازیم.
۱. خسران و زیانمند شدن؛ در این مورد که اگر انسانها یکدیگر را بهسوی نیکی و خیر سوق ندهند، دچار زیان بزرگی میشوند؛ باریتعالی یک سورۀ کامل را فرستاده است، میفرماید: «وَالْعَصْرِ 🔶 إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ 🔶 إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ.»؛ (سوگند به زمان [که سرمایۀ زندگی انسان و فرصت تلاش او برای نیل به سعادت هر دو جهان است!] انسانها همه زیامندند. مگر کسانیکه ایمان میآورند و کارهای شایسته و بایسته میکنند و همدیگر را به تمسک به حق (در عقیده و قول و عمل) سفارش میکنند و یکدیگر را به شکیبایی [در تحمل سختیها و دشواریها و دردها و رنجهایی] توصیه مینمایند [که موجب رضای خدا میگردد].
این آیات دلالت بر این دارند که انسانها اگر یکدیگر را به نیکیها در اقوال و افعال و عقاید، توصیه نکنند و برای یکدیگر راههای درست را نشاندهی ننمایند، همانا در زیان و خسران آشکارایی قرار گرفتهاند.
-
فرود آمدن لعنت باریتعالی؛ در این مورد باریتعالی میفرماید: «لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ 🔶 كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْكَرٍ فَعَلُوهُ ۚ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ.»؛ (از بنیاسرائیل آنان که کافر شدند، به زبان داود و عیسی بن مریم لعنت شدند. لعنت شدنشان برای این بود که [نسبت به فرمانهای خدا و انبیا] سرپیچی داشتند و همواره [از حدود الهی] تجاوز می کردند. آنها هیچگاه یکدیگر را از کار زشت خود نهی نمیکردند، و آنچه میکردند بسی قبیح و ناشایسته بود.)
-
فرود آمدن عذاب فراگیر؛ رسولالله صلیاللهعلیهوسلم در حدیثی میفرماید: «إن الناس إذا رأوا الظالم فلم يأخذوا على يديه أوشك أن يعمهم الله بعقاب منه.»؛ (زمانی که مردم ستمکار را ببینند و دست او را نگیرند و او را از کارش باز ندارند؛ قریب است که باریتعالی تمامی ایشان را دچار عذاب خود گرداند.)
و در این رابطه احادیث و روایات متعددی منقولاند که تمام آنها به همین مطلب اشاره دارند.
زمینۀ کار و ویژگیهای دعوتگران
هیچ کسی بلندتر از آن نیست که به نصیحت و خیرخواهی نیازمند نباشد، خلفای راشدین و دیگر بزرگوارانی که الگو برای زمامداران حکومت اسلامی میباشند، هرگز از نصیحت سر باز نزدهاند بلکه ناصحان را دوست داشتند و کمک میکردند.
اما در مورد اختصاصات این گروه باید گفت که قرآنکریم به صراحت آن را اعلام نموده است، باریتعالی میفرماید: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.»؛ (باید از میان شما گروهی باشند که [تربیت لازم را ببینند و قرآن و سنت و احکام شریعت را بیاموزند و مردمان را] دعوت بهنیکی کنند و امر به معروف و نهی از منکر نمایند، و آنان رستگارند.)
این آیت، بخشهای عمده و اختصاصات مهم و ارزشمند این افراد را تصریح نموده است که عبارت است از:
-
دعوت بهسوی نیکی و خیر؛
-
امر به معروف؛
-
نهی از منکر.
