بایدها و نبایدهای ازدواج از دیدگاه اسلام (بخش اول)

نویسنده: محمد عثمان محمدی

با آن­که در جامعه­‌ی ما از خورد تا بزرگ هم­گی با مفهوم خواستگاری آشنایی داشته و بارها و بارها شاهد اجرای آن بوده‌اند، اما هنوزهم برخی از مردم از اصول و قوانینی که دین مقدس اسلام برای اجرای آن تعیین نموده، واقف نبوده و در هنگام خواستگاری این اصول را رعایت نمی‌­کنند. معمولاً ما تصور می­‌کنیم خواستگاری به ساد­‌گی درخواست ازدواج خانواده پسر از خانواده دختر و دریافت پاسخ مثبت یا منفی است، در حالی­که خواستگاری به همین ساده‌­گی نبوده و مسؤولیت‌­های زیادی دارد. خواستگاری عملی است که تهداب ازدواج را بنا نهاده و نقش مهمی را در خوشبختی مرد و زن ایفا می­کند، بناً این امر مهم دارای یک سری بایدها و نبایدها در طول این فرایند است که مدنظر قرار گرفتن آنان موجبات نیک­بختی و سعادت طرفین را مهیا ساخته و برعکس، بی­‌توجهی به آنان می‌تواند در نابودی زند­گی مرد و زن سهم ارزنده‌ا­ی داشته باشد.

دین مقدس اسلام با نظام جاودانه و اصول آسان و استوارش، یکسری قوانین، دستورات و اصول عملی را وضع کرده تا خواستگار در مورد دختر مورد نظرش رعایت نماید. اگر جوانان این اصول و قوانین را در نظر داشته باشند و براساس آن شریک آینده خویش را انتخاب نمایند، خود و همسران‌شان خوشبخت و بین آنان محبت و صمیمیت حکم‌­فرما خواهد شد و همگی در سایه ازدواج سعادت­مند و همدلی کامل و تفاهم دوجانبه زندگی خواهند کرد.

این مقاله تلاش دارد تا با معرفی مفهوم خواستگاری و توضیح برخی احکام متعلق به آن، بایدها و نبایدهای روند خواستگاری را توضیح نموده و زمینه را برای بنیان­گذاری تهداب ازدواج مرد و زن در مطابقت با اصول شرعی فراهم سازد.

مفهوم خواستگاری:

خواستگاری آن است که قبل از انجام مراسم عقدکنان، مردی که تصمیم به ازدواج گرفته، ابتدا دختری را که برای این منظور انتخاب نموده مورد تحقیق و بررسی قرار دهد و یا یکی از اقربا و نزدیکان خود را می­‌فرستد تا با او صحبت و گفتگو نماید و خواسته‌­ها و شرایط آنان را برای ازدواج بپرسد و آنگاه تصمیم بگیرد که این وصلت را قبول کند یا آن را نپذیرد. هدف از این مقدمات قبل از ازدواج این است که ازدواج از همان اول بر پایه‌­ی بصیرت و شناخت صورت گیرد و باعث رفع مشکلات و تنازعات آن شود که احتمال دارد در زندگی زناشویی آینده آن­ها پیش آید، و از طرفی این عمل موجب استحکام روابط بین خانواده و خویشان و اولاد آنان می­‌شود.

خواستگاری از مقدمات ازدواج به شمار رفته و طالب و در خواست ازدواج است که طبق عادات و رسوم معینی صورت می‌­گیرد؛ طوری­که این تقاضا گاهی به شکل مستقیم از خود زن و یا دختر صورت گرفته و گاهی هم از اعضای خانواده وی مانند: پدر، مادر، برادر و یا برخی اقارب زن، صورت می­‌گیرد؛ البته بر اساس همان عرفی که در میان مردم رایج است.

با توجه به تعریف فوق، خواستگاری یک توافق ابتدایی میان طرفین عقد به شمار رفته که منظور از آن تنها ابراز رضایت بر ازدواج و یا تعبیری از رضایت متقابل بین زن و مرد است. در برخی حالات این توافق مبدئی طی یک محفل شیرینی خوری کوچک­تر و یا بزرگ­تر در حضور داشت جمعی از اعضای خانواده طرفین، توأم با تبادل برخی هدایا و تحایف اعلان می‌­شود.

خواستگاری مانند سایر مراحل ابتدایی ازدواج، یک راه شناسایی طرفین است که توسط آن طرفین به اخلاق، طبیعت و تفکر یکدیگر آشنا می‌­شوند (البته در دائره‌­ی که اسلام جائز دانسته است). زمانی­که طرفین با یکدیگر ملاقی شده و در میان شان سوالاتی مطرح می­‌گردد؛ در این وقت اقدام ازدواج بین آن­ها برای رابطه ابدی شروع شده و طرفین مطمئن می­‌شوند که زند­گی آینده آن­ها در کلبه محبت، سکون، آرامش و در فضای مملو از سعادت و خوشبختی سپری خواهد شد و این امری است که تمام جوانان اعم از مرد و زن و اقارب آنان خواهش آن­ را دارند. جهت حصول همین هدف، دین مقدس اسلام خواستگاری را مشروع گردانیده تا شبهاتی که در این راستا ظاهر می­‌شود را مرفوع کند.

از طرف دیگر، از طریق خواستگاری اولیاء طرفین می­‌توانند شخصی را انتخاب کنند که از عهده مشکلات زند­گی برآمده، متدین و دارای اخلاق نیک باشد. در این صورت زندگی مرد و زن در روشنایی دین مبین اسلام خواهد بود. زیرا، واضح است عقدی­که بعد از چنین مقدمات صورت گیرد، دارای نتایج مثبت می­‌باشد.

ادامه دارد…