یکی از چالش‌های پیچیده‌ای که امروزه مربیان و متولیان تعلیم و تربیت اسلامی با آن مواجه‌اند، نحوه‌ی الگوسازی از شخصیت‌های دینی است. این مسئله به دلیل تأثیر قطعی الگوهای برتر در شکل‌گیری شخصیت مذهبی در نظام تربیتی اسلام، اهمیت دارد. زنان جامعه باید آگاه باشند که در تاریخ اسلام، بانوان الگو و نمونه‌ای وجود دارند که تاریخ از فضایل و مناقب آن‌ها بهره‌مند است. شخصیت‌های بزرگ دینی در تمامی زمینه‌های زندگی می‌توانند الگو و اسوه‌ای باشند که پیروی از آن‌ها، سعادت دو جهان را به ارمغان می‌آورد.
بنابراین، زنان مسلمان باید الگوهای زندگی خود را از بانوان صحابه و همسران پیامبر انتخاب کنند و از دختران رسول خدا بهترین الگوها را برای زندگی خویش بیاموزند.متأسفانه، برخی از دختران مسلمان که در خانواده‌های مسلمان به دنیا آمده‌اند، الگوهایی نامناسب را انتخاب کرده‌اند. این رویکرد، که در آن هنرپیشه‌های فیلم‌ها و سریال‌های غربی و هندی به عنوان الگوهای زندگی در نظر گرفته می‌شوند، نگران‌کننده است. حتی در برخی موارد، تصاویر این هنرپیشه‌ها بر دیوار اتاق‌های دختران مسلمان نصب می‌شود. این مسئله باید برای هر مسلمانی از نظر مسئولیت‌پذیری در قبال اعمال خود، مورد تأمل قرار گیرد.
در این عصر که تبلیغات غربی در کشورهای اسلامی رو به افزایش است و زنان مسلمان را در انتخاب الگوی مناسب دچار تردید می‌کند، ضروری است که نویسندگان و پژوهشگران زندگی بانوان برجسته صدر اسلام را بازخوانی کنند. بیان داستان‌های مجاهدت‌ها، فداکاری‌ها، و رفتارهای شایسته این بانوان می‌تواند الگویی کامل از سلوک یک زن مسلمان به شمار آید. زنان و دختران صحابه، همچون یاران دیگر پیامبر، در راه ایمان و فداکاری خاطرات فراموش‌نشدنی به جای گذاشته‌اند که باید به عنوان الگوهایی برای زندگی معرفی و ترویج شوند. در اینجا می‌خواهیم به معرفی چند تن از بانوان مسلمان بپردازیم که نامشان در تاریخ اسلام به عنوان مایه افتخار ثبت شده و خاطره‌شان در ذهن هر مسلمانی جاودانه است. امیدواریم زندگی این بانوان بزرگوار الهام‌بخش زندگی دختران و زنان مسلمان امروزی باشد. مطالب زیادی پیرامون زندگی این شخصیت‌ها در کتاب‌های مختلف گردآوری شده است که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
حضرت خدیجه (رضی الله عنها)
حضرت خدیجه (رضی الله عنها)، اولین همسر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم)، نخستین زنی بود که به خداوند ایمان آورد و در کنار رسول الله (صلی الله علیه وسلم) به نماز ایستاد. او نخستین کسی بود که مادر فرزندان پیامبر (صلی الله علیه وسلم) شد و از میان همسران پیامبر، اولین کسی بود که به بهشت بشارت داده شد. خدیجه (رضی الله عنها) نخستین بانوی مؤمنه‌ای بود که خداوند به او سلام فرستاد و به عنوان اولین زن صدیقه و راستین در میان زنان شناخته شد. او اولین کسی بود که از میان همسران پیامبر (صلی الله علیه وسلم) دار فانی را وداع گفت. خدیجه (رضی الله عنها) به پیامبر (صلی الله علیه وسلم) ایمان آورد زمانی که دیگران او را تکذیب می‌کردند و با دارایی خود در کنار او ماند زمانی که دیگران از حمایت او دریغ می‌ورزیدند.
حضرت خدیجه (رضی الله عنها) بانویی عاقل، خردمند، هوشیار و بزرگوار بود که در دوران جاهلیت به خاطر پاکدامنی‌اش با نام «طاهره» شناخته می‌شد. او مایه آرامش و حامی پیامبر (صلی الله علیه وآله) بود و در رسالت و دعوت ایشان به اسلام، یار و یاوری مستمر بود. خدیجه (رضی الله عنها) با فراهم آوردن اسباب آسایش برای پیامبر (صلی الله علیه وسلم)، در سخت‌ترین شرایط نیز همراه و مونس ایشان بود. به حدی که به سبب این همراهی‌ها و حمایت‌ها، شایستگی آن را داشت که خداوند از بالای آسمان‌ها به او سلام فرستد و به او بشارت خانه‌ای در بهشت بدهد که در آن نه فریادی است و نه رنجی. طبق حدیثی، حضرت جبرئیل به پیامبر (صلی الله علیه وسلم) فرمود: «این خدیجه است که با ظرفی پر از غذا به سوی تو می‌آید، هنگامی که نزد تو آمد، از طرف من و پروردگارت به او سلام برسان و به او بشارت ده که خداوند در بهشت برایش خانه‌ای از جواهرات آماده کرده که در آن نه داد و فریادی است و نه خستگی.»
او، خدیجه (رضی الله عنها)، سرور زنان جهان و همسر برگزیده‌ترین مردان در همه زمان‌ها و مکان‌ها تا روز قیامت است. ستاره‌ای که در آسمان ایمان، پاکی، عفاف، پاکدامنی، نجابت، سخاوت و وفاداری می‌درخشد. ستایش و تمجید نه با مال و ثروت، بلکه با فضائل و بزرگمنشی‌هایی که فرد به یادگار می‌گذارد و عطری که در گذر زمان می‌ماند، به دست می‌آید. این عطر، جان‌ها را جلا می‌بخشد و دل‌ها را با یادآوری آن، پاک و صیقلی می‌کند و عقل‌ها را به رشد وامی‌دارد. آیا خدیجه (رضی الله عنها) کوهی از بزرگی و سروری در زندگی و مرگ نیست؟! به خداوند قسم، شرح حال و زندگی او برای قلب‌ها شفابخش و برای سینه‌ها صیقل‌دهنده‌ای از آلودگی‌ها و عیب‌هاست. او الگویی است در زمانی که الگوها به ندرت یافت می‌شوند. با آشنایی به سیرت و زندگانی او، دل‌ها به حیات می‌آیند. خوشبختی در پیروی از گام‌های او نهفته است و با شناخت مناقب و سجایای او، الگوهایی با خصایص زیبا، مفاخر و کردارهای شریف زاده می‌شوند.
فضیلت‌های برجسته‌ای که امام ابن کثیر (رحمه الله) درباره خدیجه طاهره (رضی الله عنها) ذکر می‌کند شامل این موارد است: خدیجه (رضی الله عنها) نخستین کسی بود که با رسول الله (صلی الله علیه وسلم) ازدواج کرد و به ایمانش اقرار نمود، که بر اساس روایات صحیح، او اولین مؤمن است. از جمله اولین‌های خدیجه (رضی الله عنها) عبارتند از:
– نخستین کسی که با رسول الله (صلی الله علیه وسلم) نماز خواند؛
– نخستین کسی که فرزندانش به پیامبر (صلی الله علیه وسلم) نسبت داده شدند؛
– نخستین همسر پیامبر (صلی الله علیه وسلم) که مژده بهشت به او داده شد؛
– نخستین کسی که پروردگارش به او سلام فرستاد؛
– نخستین زن صدیقه و راستگو در میان زنان مؤمن؛
– نخستین همسر پیامبر (صلی الله علیه وسلم) که وفات یافت؛
– نخستین قبری که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) در مکه داخل آن شد برای دفن خدیجه (رضی الله عنها).
امام زهری (رحمه الله) می‌گوید: خدیجه (رضی الله عنها) اولین کسی بود که به پیامبر (صلی الله علیه وسلم) ایمان آورد. پیامبر (صلی الله علیه وسلم) پس از دریافت رسالت الهی به خانه بازگشت و در مسیر، هر درخت و صخره‌ای که می‌گذشت، بر او سلام می‌کرد. هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) به خدیجه (رضی الله عنها) وارد شد، فرمود: «آن کسی که پیش‌تر به تو گفته بودم در خواب دیدم، او جبرئیل است که خداوند او را نزد من فرستاده است» و سپس جریان وحی را برای خدیجه (رضی الله عنها) شرح داد. خدیجه (رضی الله عنها) در پاسخ گفت: بشارت باد، به خدا سوگند، خداوند هرگز با تو جز به خیر رفتار نخواهد کرد. پس آن کسی را که خدا نزد تو فرستاده است، بپذیر؛ زیرا او حق است و پیام حق را برای تو آورده است.
توجه! عزّت و شرفی که حضرت خدیجه (رضی الله عنها) نزد خدا و رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وسم) داشتند، به خاطر پختگی ایمان و اطاعتش بود. خواهران محترم! شما هم در این مورد خوب کوشش کنید. از عمل حضرت خدیجه (رضی الله عنها) معلوم می‌گردد که تسلّی همسر هنگام پریشانی، عمل نیک و شایسته‌ای است. برخی از زنان به جای اینکه پریشانی همسران خود را برطرف نمایند، حتی اگر پریشانی نداشته باشند، با سخنان بی‌جای خود همسرانشان را پریشان می‌کنند. برخی مواقع تقاضاهایی دارند و بر آن مصر می‌باشند؛ مثلاً می‌گویند: «فلان چیز را برایم بخر» و بارها تکرار می‌کنند که بر اثر آن، همسر پریشان می‌گردد.
حضرت سوده (رضی الله عنها)
حضرت سوده (رضی الله عنها) از جمله همسران رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) بود. وی نوبت خویش را به حضرت عائشه صدیقه (رضی الله عنها) بخشیده بود. حضرت عائشه صدیقه (رضی الله عنها) می‌فرماید: «من به هیچ بانویی حرص نورزیده‌ام که مثل او باشم، مگر به حضرت سوده (رضی الله عنها) که چون او را دیدم، حرص ورزیدم که کاش من هم مثل او می‌بودم.» ایثار و همدردی حضرت سوده (رضی الله عنها) را نگاه کنید که نوبت خویش را به حضرت عائشه (رضی الله عنها) سپرد. امروزه بانوان در چنین مواردی حسادت می‌کنند و به خصومت می‌پردازند. انصاف حضرت عائشه (سلام‌الله‌علیها) را مورد توجه قرار دهید که حضرت سوده (سلام‌الله‌علیها) را چطور تحسین و تمجید می‌کند. امروزه بانوان در فکر عیب‌جویی یکدیگر می‌باشند.
بانوان محترم! شما نیز چنین همتی داشته باشید و منصفانه رفتار نمایید.
