نقش بانوان در جامعه (بخش هشتم)

نویسنده: ام‌سعدیه

ویژگی‌های فردی زنان شایسته از منظر قرآن

• شرم و حیا

خداوند متعال در قرآن کریم با دعوت زنان به آزرم و حیا، نمونه‌ای از حیای شایسته را در ضمن ماجرای دختران حضرت شعیب (علیه‌السلام) و حضرت موسى (علیه‌السلام) بیان می‌فرماید: «وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِّنَ النَّاسِ يَسْقُونَ وَوَجَدَ مِن دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ تَذُودَانِ قَالَ مَا خَطْبُكُمَا قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّى يُصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ فَسَقَى لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّى إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ فَجَاءَتْهُ إِحْدَاهُمَا تَمْشِي عَلَى اسْتِحْيَاءٍ قَالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا فَلَمَّا جَاءَهُ وَقَصَّ عَلَيْهِ الْقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ»؛ «و چون بر آب مدین رسید، گروهی از مردم را بر آن یافت که (دام‌های خود را) آب می‌دادند، و پشت سرشان دو زن را یافت که (گوسفندان خود را) دور می‌کردند. (موسی) گفت: منظورتان (از این کار) چیست؟ گفتند: (ما به گوسفندان خود) آب نمی‌دهیم تا شبانان همگی گوسفندان‌شان را برگردانند و پدر ما پیری سالخورده است. پس برای آن دو، (گوسفندان را) آب داد. آن‌گاه به سوی سایه برگشت و گفت: پروردگارا، من هر خیری که به سویم بفرستی، سخت نیازمندم. پس یکی از آن دو زن در حالی که با حیاء گام برمی‌داشت، نزد وی آمد و گفت: پدرم تو را می‌طلبد تا تو را پاداش آب دادن (گوسفندان) دهد. و چون (موسی) نزد او آمد و سرگذشت (خود) را بر او حکایت کرد، (وی) گفت: مترس که از گروه ستمگران نجات یافتی.»

آن­چه در این ماجرا شایان توجه و درس آموز است نکته­ای است که در جمله­ی «تَمْشِي عَلَى اسْتِحْيَاه» نهفته است و برجسته­ترین کمالات زنان، حیا می­باشد؛ زیرا از مجموع صفات و ویژگی­های برجسته‌ی دختران شعیب (علیه السلام) تنها صفت شرم و حیا اختصاص به ذکر یافته است.

• یاد خداوند

یکی از اوصاف و ویژگی‌های زن نمونه و شایسته، یاد بسیار و پیوسته‌ی خداوند در زندگی است. خداوند این صفت را از نشانه‌های مؤمنان راستین برشمرده و از آنان چنین تمجید نموده است: «إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا»؛ «مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان و مردان و زنان عبادت‌پیشه و مردان و زنان راستگو و مردان و زنان شکیبا و مردان و زنان فروتن و مردان و زنان صدقه‌دهنده و مردان و زنان روزه‌دار و مردان و زنان پاکدامن و مردان و زنانی که خدا را فراوان یاد می‌کنند، خدا برای (همه‌ی) آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.»

یادگیری قرآن وظیفه هر بانوی مسلمان

خداوند متعال بشریت را آفرید و نیازهای مادی و معنوی او را برای تکامل وجودش قرار داد. بی‌گمان، همان‌طور که جسم انسان برای بقا به مواد غذایی مانند آب و خوراک محتاج است، روح بشر نیز برای سلامتی و رشد خود به تغذیه روحانی نیاز دارد. و همچنین که بدن ممکن است به بیماری‌ها و مشکلات گرفتار شود، روح نیز ممکن است در معرض آسیب‌ها و ناخوشی‌های معنوی قرار گیرد. انسان موجودی است مرکب از جسم و روح، و هر ایدئولوژی که تنها به یکی از این ابعاد توجه کند و دیگری را نادیده بگیرد، در واقع به انسان ظلم کرده و حقیقت وجودی او را نادیده گرفته است.

قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی، مملو از دستورات الهی است که برای هدایت کل بشریت بر پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد (صلی الله علیه وسلم) نازل شده است. خداوند متعال انسان را به منزله‌ی مسافری بر روی زمین قرار داده است و همان‌طور که یک مسافر برای رهنمون شدن در سفر به دفترچه راهنما نیاز دارد، خداوند قرآن را به عنوان راهنمایی برای بشر فرستاده است تا او را در پیمودن راه زندگی یاری دهد، به ویژه که انسان در این مسیر با دشمنِ بزرگی به نام شیطان روبرو است. همان‌طور که خداوند در سوره‌ی فاطر فرموده‌اند: «إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا» که می‌فرماید: «در حقیقت شیطان دشمن شما است، پس شما نیز او را به دشمنی بگیرید.»

هنگامی که خداوند متعال شیطان را از بهشت راند، شیطان قسم خورد که انسان را از خداوند و بهشت دور کرده و به سوی خود و جهنم بکشاند. در واقع، قرآن مصلح امور دنیوی و اخروی بشر است و اطاعت از دستورات قرآن موجب رستگاری و سعادت ابدی می‌شود. قرآن گنجینه‌ی بیکران معرفت و خزائن الهی است. بدون شک، رمز و راز پیروزی جهان اسلام بر کفر و شرک به فهم و عمل مسلمین به قرآن بر می‌گردد. شعار ما باید این باشد که «با قرآن زندگی خواهیم کرد.» این شعار را همیشه جلوی رویمان قرار دهیم و خودمان را با آن آراسته کنیم؛ زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ هَذَا الْقُرْءَانَ يَهْدِى لِلَّتِي هِىَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّلِحَتِ أَنَّ هُمْ أَجْرًا كَبِيرًا»؛ «قطعا این قرآن به (آیینی) که خود پایدارتر است راه می‌نماید و به آن مؤمنانی که کارهای شایسته می‌کنند مژده می‌دهد که پاداشی بزرگ برایشان خواهد بود.»

قرآن کتابی است برای زیستن و بهبود با آن؛ ما باید تلاش کنیم تا قرآن را درک کنیم، به گونه‌ای که از طریق چشم، زبان و روح ما نفوذ کرده، زندگی‌مان را اصلاح کند و آن را بهبود ببخشد. با هر روزی که بیشتر به قرآن توجه کنیم، نوری تازه در چهره‌مان ظاهر می‌شود و اراده و اصلاحی نو در ما پدیدار می‌گردد. اگر مسلمانان این کتاب آسمانی را به کار بندند، دوران شکوفایی و پیشرفت اسلام و مسلمانان دوباره باز خواهد گشت. این مطلب کاملاً روشن و آشکار است که قرآن کریم، آن کتاب مقدس، با دستورات زنده و جاودانه‌اش تحولات بزرگ مادی و معنوی را برای بشر به ارمغان آورده، انسان‌ها را از گمراهی و فساد به سمت پیشرفت و سعادت رهنمون ساخته، جهل و تاریکی را محو کرده و به جای آن آگاهی، خواست عدالت، آزادی و بزرگ‌منشی را نهادینه ساخته است. قرآن با علم و حکمت، نظامی عالی و قانونی استوار برای سیاست، حکومت و اداره کشور به ارمغان آورده که برای خیر و صلاح عمومی طراحی شده است و انسان مظلوم را به مبارزه در برابر استبداد و ستم فراخوانده است. قرآن به ما آموخته است که از تفرقه و گرایش‌های مختلف دوری کرده و دور ایمان به خداوند متحد شویم.

بله، سخن از کلام خداوند است، کلامی که ۱۴ قرن پیش بر پیامبر ما، حضرت محمد (صلی الله علیه وسلم)، نازل شده و به عنوان یکی از معجزات او به شمار می‌آید. کتابی که با گذشت زمان، هیچ تغییری نکرده است، در حالی که سایر کتب تحریف شده‌اند. یکی از معجزات این کتاب این است که هیچ کس قادر به تغییر آن نبوده است؛ نه تنها نمی‌توانند تغییری در آن ایجاد کنند، بلکه از آن بهره‌مند می‌شوند. علامه اقبال لاهوری به زیبایی می‌گوید:

آن کتاب زنده قرآن حکیم              حکمت اول لایزال است و قدیم

حکمت‌ها و اندرزهای کلام الهی، قرآن، به گونه‌ای هستند که حتی افراد غیرمسلمان نیز به مطالعه‌ی آن روی آورده و زندگی خود را با الهام از آن ادامه می‌دهند؛ با این حال، متأسفانه برخی مسلمانان کمتر از این منبع بی‌نظیر بهره می‌برند. همانطور که پیامبر ما، حضرت محمد (صلی الله علیه وسلم)، در میان انبیاء به عنوان سید الانبیاء شناخته شده‌اند، کتاب ایشان نیز در میان کتاب‌های آسمانی، مقام والایی دارد. در میان مسلمانان، زنان گاهی کمتر با قرآن آشنا هستند، که این مسئله به کم‌توجهی برخی خانواده‌ها به اصول اسلامی بازمی‌گردد. این خانواده‌ها اغلب از همان ابتدای زندگی دختران خود را با قرآن آشنا نمی‌کنند. پدران و مادران، در حالی که به خوراک، پوشاک و مسکن فرزندان خود اهمیت می‌دهند، گاهی از آموزش دینی آن‌ها غافل می‌شوند. در حالی که باید آگاه باشند که انسان از دو بعد، جسمی و روحانی، تشکیل شده است. همانطور که برای سلامت جسم، انسان تلاش می‌کند خود را از آفات و بیماری‌ها دور نگه دارد، روح نیز به غذا و مراقبت نیاز دارد. غذای روح، تلاوت قرآن است. خداوند متعال با نزول قرآن کریم، بشریت را مورد لطف خود قرار داده است.

تلاوت و قرائت قرآن، ارزشمندترین و فضیلت‌بخش‌ترین نوع ذکر است و بی‌تردید تلاوت قرآن، بهترین عبادت به شمار می‌رود. برای تلاوت و قرائت قرآن، چه در نماز و چه خارج از نماز، فضایل، آثار و فواید دنیوی و اخروی بسیاری بیان شده‌اند. بزرگ‌ترین فضیلت برای قاریان قرآن در سوره مبارکه فاطر، آیه ۲۹ آمده است: «إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ وَأَقَامُوا الصَّلوةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَّن تَبُورَ لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ»؛ «در حقیقت، کسانی که کتاب خدا را تلاوت می‌کنند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آن‌ها روزی داده‌ایم، نهان و آشکار، انفاق می‌کنند، به تجارتی امیدوارند که هرگز زوال نمی‌پذیرد، تا خداوند پاداش‌شان را کامل به آن‌ها عطا کند و از فضل خود بر آن‌ها بیفزاید؛ زیرا او آمرزنده و شکرگزار است.»

ادامه دارد…

بخش قبلی