اعتیاد و مواد مخدر (بخش پنجم)

نویسنده: اسماعیل سارانی

عوامل مؤثر در گسترش مواد مخدر

عوامل زیادی در گسترش مواد مخدر نقش دارند. در اینجا به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم (البته هر کدام از این عوامل در جای خود مهم هستند).

1. دوری از پروردگار و دین

یکی از اصلی‌ترین دلایل پخش مواد مخدر و به دام افتادن جوانان، دوری این قشر از امور دینی و مذهبی است. شخصی که به دین و مذهب خود پایبند باشد، بعید است که به دنبال پخش یا استعمال مواد مخدر برود؛ اما متأسفانه، دوری مردم از مساجد و جلسات علما سبب شده تا بسیاری از مسلمانان به دام این بلای خانمان‌سوز بیفتند. استفاده از این اشیاء حرام و ناپاک، آدمی را به سمت گرداب هلاکت و نابودی می‌کشاند.

2. خانواده

اهمیت تأثیر خانواده بر رفتار فرد به‌قدری است که همۀ نظریه‌پردازان توجه خود را به آن معطوف داشته‌اند. خانواده اثرات متنوع زیستی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را به‌طور هم‌زمان اعمال می‌کند؛ بنابراین، کارکرد یگانه‌ای دارد که هیچ‌یک از واحد‌های دیگر اجتماع را نمی‌توان هم‌طراز آن قرار داد.

مشکلات خانواده و تأثیر آن‌ها بر اعتیاد جوانان

مشکلات خانواده را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

1. درگیری والدین: یکی از عوامل مهم در به دام افتادن جوانان به اعتیاد، درگیری والدین است. اختلافات والدین اثر معکوسی بر جای می‌گذارد و فضای نامناسب و نامساعد خانوادگی موجب می‌شود که فرزندان چنین خانواده‌هایی به اعتیاد و مواد مخدر روی آورند. آن‌ها ممکن است برای جبران کمبود محبت و عواطف والدین، به مصرف مواد مخدر پناه ببرند. توصیه می‌شود که هنگام بروز اختلاف بین والدین، این درگیری‌ها دور از چشم فرزندان باشد.

2. بی‌سوادی والدین: سطح سواد والدین نیز عامل مؤثری در بروز مشکلات رفتاری، از جمله گرایش به اعتیاد است. طبق گزارش‌ها و بررسی‌ها، بی‌سوادی مادران عامل مهمی در منحرف شدن دانش‌آموزان بوده است.

3. خانواده و مدرسه؛ ارائه نکردن الگوهای درست: از دیگر عوامل انحراف جوانان، عدم ارائۀ الگوهای درست و صحیح از سوی پدر و مادر -که اولین تربیت‌کنندگان فرزند هستند- و مسئولان مدرسه و دانشگاه و رسانه‌های گروهی است. متأسفانه، اکثر خانواده‌ها از همان بدو درک و شعور فرزند، او را با فرهنگ غرب و فرهنگ بی‌دینی آشنا می‌کنند. خیلی راحت دست فرزند معصوم را گرفته و به مجالس فساد و فحشا و منکرات می‌برند و در کنار خود، او را به تماشای فیلم‌های مبتذل می‌نشانند. غافل از اینکه با دست‌های خود فرزندشان را در سیاه‌چال بدبختی و انحراف می‌اندازند. به همین جهت، اکثر بچه‌ها از سنینی که فهم و درک‌شان بالا می‌رود، سعی دارند خود را همانند شخصیت‌های فیلم‌ها و یا افراد مطرح خارجی سازند و این، راهی هموار برای به اعتیاد کشیدن جوانان مظلوم خواهد بود.

4. نابسامانی‌های زندگی: ناسازگاری‌های دائمی و فقدان پدر یا مادر و یا هر دو در زمان کودکی، می‌تواند فرد را در خانواده به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و او را به مواد مخدر-هر چند ابتدا از موادی مانند سیگار شروع شده- سوق دهد. چنانچه در تحقیقات انجام شده در ایران، ۲۳ مورد تأثیر این مطلب را در باب اعتیاد تأکید کرده‌اند.

این‌ها فقط «مشت نمونۀ خروار» از مشکلاتی بودند که جوانان را به دام اعتیاد می‌کشاند. هم‌چنین موارد دیگری نیز وجود دارند که اگر خانواده‌ها به آن‌ها بی‌توجه باشند، می‌توانند خود عاملی مهم در به اعتیاد کشاندن فرزندان‌شان شوند. این موارد عبارت‌اند از:

1. روش‌ها و شیوه‌های تربیت فرزندان؛

2. برخورد درست والدین و رفتار صحیح آنان با فرزندان؛

3. تعداد زیاد فرزندان و عدم توجه و رسیدگی به آنان؛

4. فرق نهادن بین فرزندان خانواده و توجه به یکی و غافل شدن از دیگری؛

5. محل سکونت؛

6. دوستان ناباب و ناسالم؛

7. سفر به خارج؛

8. نگرش مثبت به مواد؛

9. عدم آگاهی به مضرات مواد مخدر؛

10. تنهایی و احساس بی‌پناهی؛

11. بیکاری و فراغت وقت؛

12. توهم لذت جنسی بیشتر؛

13. فراوانی و در دسترس بودن مواد.

بخش قبلی | بخش بعدی