نویسنده: اسماعیل سارانی
مواد استنشاقی
مواد بسیاری وجود دارند که در زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما متأسفانه امروزه به‌صورت مواد مخدر برای حصول لذت و شهوت به کار برده می‌شوند. از جملۀ این مواد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
برخی از چسب‌ها که در موارد صنعتی و چاپ و صحافی استفاده می‌شوند.
-
مواد تمیزکننده.
-
موادی مانند لاک ناخن و رنگ‌های اسپری.
-
بنزین.
انواع اعتیاد
موادی که قسمت بزرگ اعتیادات بشر را تشکیل می‌دهند به ترتیب زیر دسته‌بندی می‌شوند:
-
اعتیاد به دارو‌های مکیف: تریاک، هروئین، مرفین، حشیش، کوکائین، ال.اس.د و… .
-
اعتیاد به سموم دیگر (غیرمخدر): سیگار، الکل و منوم‌ها.
-
اعتیاد به مواد محرک عصبی: امفتامین‌ها، قهوه، کاکائو، چای و… . البته این دسته از اعتیادها حقیقی نیستند، اما به علت مصرف دائمی و تکرار مداوم و عدم توانایی دوری از آن، یک نوع گرایش و تمایلی به این مواد مؤثر گیاهان ایجاد می‌گردد که برای تحریک سلسلۀ اعصاب و رفع ضعف و سستی و رخوت عصبی و نیز برای رفع خستگی و ازدیاد فعالیت عمومی بدن مورد توجه قرار گرفته‌اند.
تقسیم‌بندی مواد اعتیادآور
برای مواد اعتیادآور تقسیمات گوناگون و متنوعی مطرح شده که با درنظرداشت ویژگی‌های موجود در آن مواد، صورت گرفته‌اند. لیکن از آنجا که متناسب با این مبحث، تقسیم‌بندی بر اساس آثار است، شاید بتوان ادعا نمود که بهترین تقسیم‌بندی عبارت است از:
-
مواد افیونی (خواب‌آور): این دسته شامل موادی مانند تریاک، هروئین و… می‌باشد که اثرات خواب‌آور و تسکین‌دهنده‌ای دارند.
-
مواد توهم‌زا: این مواد موجب تغییر در احساس، ادراک، تفکر، قضاوت و اراده می‌شوند. از جملۀ این مواد می‌توان به حشیش، ماری‌جوانا، مسکالین و… اشاره کرد.
-
مواد محرک: این دسته شامل موادی مانند کوکائین، آمفتامین و نیکوتین می‌باشد که باعث افزایش فعالیت‌های جسمی و ذهنی می‌شوند.
-
مواد آرام‌بخش: این مواد شامل الکل و باربیتورات‌ها هستند که اثرات آرام‌بخش و تسکین‌دهنده‌ای دارند.
مراحل اعتیاد
به‌طورکلی مراحل اعتیاد را می‌توان به سه مرحله مطرح کرد:
-
آشنایی و شروع: در این مرحله فرد بر اساس کنجکاوی، تقلید از دیگران و یا کوششی تسکین آلام، با مواد مخدر آشنا شده و شروع به مصرف می‌کند.
-
دو دلی و تردید: پس از آغاز مصرف مواد مخدر علی‌رغم آثار تخدیر کنندۀ آن مواد، احساس گناه به فرد مصرف کننده دست می‌دهد و حسی توأم با دو دلی و تردید برای مصرف کننده ایجاد می‌شود.
-
اعتیاد: در مرحلۀ سوم بر اثر تکرار مصرف، عملاً وابستگی جسمی و روانی به مادۀ اعتیادآور ایجاد می‌شود و فرد معتاد می‌گردد.
