پدیدۀ نشنالیزم یا ملی‌گرایی، یکی از مسائلی است که از گذشته تاکنون توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این پدیده، به وسیلۀ استعمار، منجر به تفرقه و انقسام در جوامع اسلامی شده و باعث جدایی و اختلافات بین ملت‌ها گردیده است. نشنالیزم به عنوان یک نوع تعصب نژادی، قومی، زبانی، فرهنگی و وطنی، با اصول و قوانین اسلامی در تضاد قرار دارد؛ زیرا ملی‌گرایی به معنای ادعای برتری یک ملت نسبت به سایر ملت‌ها است و این امر با اصول وحدت و همبستگی در اسلام مغایرت دارد. در این مقاله، تلاش بر این است که پدیدۀ ملی‌گرایی را از دیدگاه اسلام بررسی کنیم و بدانیم چرا نباید به آن تسلیم شویم. قبل از بحث در مورد ملی‌گرایی، نگاهی به تاریخچۀ نشنالیزم، تعریف آن و مفاهیمی هم‌چون ملت، هویت و دولت ضروری است.
نشنالیزم یکی از ایدئولوژی‌هایی است که از غرب برخاسته و پس از مدتی به مناطق دور و نزدیک سرایت کرده است. این ایدئولوژی به عنوان یکی از برنامه‌های پلید و پلان‌های شوم استعمار شناخته می‌شود؛ زیرا با ترویج این پدیده، غربی‌ها توانستند اتحاد، انسجام و وحدت مسلمانان را از بین ببرند و کشورهای اسلامی را با ایجاد اختلافات و تفرقه‌های مختلف، از هم جدا و متفرق نمایند. نشنالیزم و ملی‌گرایی یکی از مواردی است که استعمار، مردم را به‌سوی آن فراخوانده است. هدف از این دعوت، این بود که هر جنس افراد جهان اسلام به پیوندها و ارتباطات بر اساس زبان، خون و غیره بدون در نظر داشتن دین و تلاش برای آن، توجه داشته باشند. در این مقاله، تلاش بر این است که پدیدۀ نشنالیزم را از دیدگاه اسلام بررسی کنیم و بدانیم که چرا نباید ما تسلیم این پدیده شویم. برای شروع، در این مقاله به بررسی تاریخچۀ نشنالیزم، تعریف آن و تعریف کلماتی هم‌چون ملت، هویت و دولت خواهیم پرداخت. هم‌چنین، در این مقاله به بررسی جایگاه نشنالیزم در اسلام، واکنش علمای اسلام نسبت به این پدیده و تاریخچۀ دامن‌گیری جهان اسلام نسبت به این پدیده خواهیم پرداخت.
مسلمانان در طول تاریخ دارای یک صف متحد، یک‌پارچه و منسجم بوده‌اند. این یک‌پارچگی و وحدت به آنان اقتدار، نیرو و قوت بخشیده و توانستند سالیان متمادی در کنار هم‌دیگر باشند و از گزند دشمنان دیرینۀ خود در امان بمانند. با این حال، دشمنان اسلام که تحمل و برداشت این وحدت و انسجام مسلمانان را نداشتند و نتوانستند آنان را با زور و قوت و در میدان نبرد شکست دهند، به یکی از خطرناک‌ترین سلاح‌ها روی آوردند؛ سلاحی که واقعاً خطرناک و در عین حال، کُشنده بود و امت واحد را به گروه‌های قومی مختلف و احزاب گوناگون متفرق ساخت. به طوری که بعدها هر گروه به قوم، زبان، نژاد خود می‌پرداخت و همواره برای آنان فکر می‌کرد. این پدیدۀ شوم واقعاً امت اسلامی را دچار دردسر کرد و در تاریخ اسلام به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها به شمار می‌رود. در این مقاله، تلاش بر این است که با رویکرد تحقیقی، پدیدۀ تفرقه و بررسی ابعاد مختلف آن از هر لحاظ مورد بحث قرار گیرد.
با تحقیق در کتاب‌ها و مقالات متعدد، مشخص شده است که نشنالیزم یا همان نشنالیزم در زبان فارسی با نام‌های ملی‌گرایی، قومیت، میهن‌پرستی و عشق به وطن شناخته می‌شود. با این حال، در این مقاله تلاش می‌کنیم تا دو اصطلاح «نشنالیزم و ملی‌گرایی» را مورد استفاده قراردهیم.
By محمد فاتح