یکی از ویژگی‌هایی که حضرت فیروز رضي‌الله‌عنه داشت این بود که تا حد توان، خود را به نشست‌ها و مجالس پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم حاضر می‌نمود و از آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم حدیث می‌شنید و روایت می‌کرد.
اما چون او از سرزمین یمن آمده بود و مردم آن دیار مسیحی و مجوسی بودند، می‌خواست پس از اسلام‌آوردن و زیارت نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم به منطقۀ خودش برگردد و با بی‌دینی و شرک بجنگد و مردم را به‌سوی توحید و یکتاپرستی دعوت کند؛ ولی بسیار کم فرصت پیدا می‌کرد که از سرزمین دور یمن، با فرسخ‌ها فاصله، با شتر و مرکب به مدینه بیاید و از دریای بیکران رسالت آب بگیرد و از چشمۀ فیاض نبوت سیراب شود.
این موضوع باعث شد که او کمتر به مدینه برود و احادیث کمتری روایت کند؛ اما با این حال، به نظر می‌رسد که هر زمان که به مدینه می‌آمد، حتماً سؤالی از حضرت رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌پرسید و حدیثی از ایشان می‌شنید و آن را به دیگران روایت می‌کرد، به ویژه پسرش عبدالله که احادیث فراوانی را از پدر بزرگوارش روایت کرده و ذخیرۀ احادیث شاهد این امر می‌باشد.
امام ابن عساکر رحمه‌الله در تاریخ دمشق می‌نویسد: «وفد على النبي صلى‌الله‌عليه‌وسلم وروى عنه روى عنه ابناه عبدالله والضحاك ابنا فيروز»؛ (حضرت فیروز رضي‌الله‌عنه به‌سوی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم سفر کرد و از ایشان حدیث روایت کرد و دو پسر او به‌نام‌های عبدالله و ضحاک از او حدیث روایت کردند.)
امام بخاری رحمه‌الله نیز روایت حدیث ایشان را تأیید می‌کند و می فرماید: «ديلم الحميري ويقال هو فيروز الديلمي روى عنه ابنه عبدالله بن الديلمي»؛ (دیلم حمیری: گفته می‌شود که او فیروز دیلمی است، پسرش عبدالله از او حدیث روایت کرده است.)
امام ابن عبدالبر اندلسی رحمه‌الله در رابطه با تأیید یک حدیثی که ایشان روایت کرده و برخی از محدثین پیرامون آن سخن گفته‌اند، می‌فرماید: «حديثه عنه في الأشربة حديث صحيح»؛ حدیثی‌که حضرت فیروز رضي‌الله‌عنه از حضرت رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم در مورد شراب‌ها و احکام آن‌ها روایت کرده است، حدیث صحیحی است و در صحت آن هیچ مشکلی وجود ندارد.
امام ابن‌سعد رحمه‌الله پیرامون روایت حدیث حضرت فیروز رضي‌الله‌عنه و اینکه محدثین در وقت روایت کردن از او، او را به چه نامی یاد می‌کنند، می‌نویسد: «فمن أهل الحديث من يقول حدثنا فيروز بن الديلمي، وبعضهم يقول الديلمي، وهو واحد، يعنون فيروز بن الديلمي»؛ (بعضی از محدثین هنگام روایت از ایشان چنین می‌گویند: «حدثنا فیروز بن الدیلمي»؛ یعنی: فیروز پسر دیلمی به ما حدیث بیان کرده است یا «حدثنا الدیلمي»؛ یعنی: دیلمی به ما حدیث بیان کرد (بدون اینکه نامش را بگیرند) [و باید دانست که چه فیروز بگویند چه دیلمی] هر دو یک نفر هستند و منظورشان همان فیروز پسر دیلمی می‌باشد.
این بود چکیده‌ای از شوق علمی حضرت سیدنا فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه در زمینۀ حدیث نبوی صلی‌الله‌علیه‌وسلم.
إن شاءالله، در بخش‌های دیگر به وجهۀ فقهی، جهادی و سیاسی ایشان می‌پردازیم تا از این جهات نیز مستفید شویم.
By محمد فاتح