امام اعظم ابوحنیفه رحمه‌الله‌تعالی (بخش دوم)

نویسنده: عبیدالله نیمروزی

فرزندان امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله}

از شرح حال فرزندان امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله} چیزی در دست نیست، فقط اینقدر مشخص است که وی هنگام وفات، غیر از حماد، فرزندی دیگر نداشت؛ چون بزرگ شد، از پدر محترم‌اش مراتب علمی خود را به پایۀ تکمیل رسانید. نام‌برده به اعتبار علم و فضل، تقوی و پرهیزگاری جانشین پدرش بود.

از شاگردان سرشناس ابوحنیفه می‌توان از افراد زیر نام برد:

۱. زفر بن الزهيل متوفى ۱۵۸ هجری قمری؛

۲. ابویوسف يعقوب بن ابراهيم الانصاري متوفی ۱۸۲ هجری قمری؛

۳. محمد بن الحسن الشیبانی متوفی ۱۸۹ هجری قمری؛

۴. داوود الطائی؛

۵. اسد بن عمر؛

۶. الحسن بن زياد اللؤلؤى الكوفى متوفی ۲۰۴ هجری قمری.

تصنیفات امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله}

۱. فقه اکبر؛

۲. العام والمتعلم؛

۳. مسند؛

۴. کتاب الآثار.

صفات حضرت امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله}

ایشان دارای قدّی میانه و جثه‌ای متوسط بود؛ علاوه بر حسن سیرت، خوب صورت نیز بود؛ حرف‌هایش بسیار شیرین و صدایش بلند و صاف بود؛ موضوع هر چند پیچیده می‌بود، آن را با نهایت وضاحت و فصاحت بیان می‌فرمود.

اقوال بزرگان در مورد امام اعظم ^{رحمه‌الله}

• امام ابوداود می‌فرماید: «امام ابوحنیفه یک امام و پیشوا بود».

• امام ذهبی می‌گوید: «امام ابوحنیفه یکی از دانشمندان دین و عالم بزرگ عراق بود.«

• امام وكيع بن جراح می‌گوید: «امام ابوحنیفه در امت، یک امانت بود.«

• يحيى بن معين می‌گوید: «ابوحنیفه مورد اعتماد است».

• علی المدینی می‌گوید: «امام ابوحنیفه ثقه و مورد اعتماد بوده و عیب و اشکالی در او نیست».

• سفیان ثوری می‌گوید: «ابوحنیفه از داناترین مردم بود».

• عبدالله بن مبارک می‌گوید: «من کسی را در فقه مثل ابوحنیفه ندیدم».

• امام ابن‌تیمیه می‌گوید: «ابوحنیفه، مالک، شافعی، احمد و اوزاعی از امامان دین به شمار می‌روند».

• مکی بن ابراهیم می‌فرمایند: «امام ابوحنیفه داناترینِ اهل زمان خودش بود».

• سفیان بن عیینه می‌گوید: «در زمان ابوحنیفه، در کوفه هیچ کس برتر و پارساتر و داناتر از او نبود».

• فضیل بن عیاض می‌گوید: «ابوحنیفه مرد فقهی‌ای بود که در فقه شهرت به‌سزای خود را داشت».

• ابن خلدون می‌گوید: «جایگاه امام ابوحنیفه در فقه به قدری عالی و بلند مرتبه می‌باشد که نظیر آن مشاهده نشده است».

• ابن‌حجر عسقلانی می‌گوید: «امام ابوحنیفه یک فقیه دانشمند و عالم مشهوری بود».

• يزيد بن هارون می‌گوید: «ابوحنیفه داناترین مردم، نسبت به فقه بود».

• ابن‌کثیر می‌گوید: «ابوحنیفه، فقیه عراق، یکی از ائمۀ اسلام و پیشوایان مشهور بود».

• امام سیوطی می‌گوید: «در کوفه از دو نفر رشک می‌برم، از ابوحنیفه در دانایی و فقه وی و از حسن بن صالح در زهد و تقوایش».

• اسماعيل محمد بن جراح شافعی می‌گوید: «ابوحنیفه پیشوای امامان و رهنمای امت بود و امام مجتهدین و داناترینِ مردم به «قرآن و سنّت» بود».

• امام جزری می‌گوید: «ابوحنیفه یک شخص عالم، عامل، زاهد، عابد و پارسا بود».

• امام معمر می‌گوید: «ابوحنیفه، در فقه مهارت بی‌نهایت کافی داشته است و کسی را مانند او ماهرتر در علم فقه نديدم».

• امام ابن‌تیمیه ^{رحمه‌الله} می‌فرماید: «عقیدۀ امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله} در توحید و تقدير، دقيقاً موافق با عقیدۀ سلف صالح و قرآن و سنّت بوده و در مسایل اسماء و صفات الهی، عقيده‌اش، عقیدۀ اهل سنّت، صحابه و تابعین است و می‌گفت: قرآن کلام الله است؛ مخلوق نیست و الله در آخرت دیده خواهد شد».

• تاج الدین سبکی می‌گوید: «فقه ابوحنیفه بی‌نهایت دقیق است».

• ابوبکر بن عیاش می‌گوید: «ابوحنیفه در عصر خود از همه برتر بود».

• امام خریبی می‌گوید: «مسلمانان باید پیوسته برای ابوحنیفه دعا کنند که برای مسلمانان در علم حدیث و فقه، خدمت کردند».

ادامه دارد…