امر به معروف و نهی از منکر، در یک جامعۀ اسلامی از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد؛ زیرا این امر ضامن و کفیل سلامتی، امنیت، استقلال، استقرار، خیر و فلاح و رستگاری آن‌ها می‌گردد؛ چنان‌که در احادیث مبارکه آمده است که بزرگ‌ترین مانع سقوط جامعه، امر به معروف و نهی از منکر است و نیز بزرگ‌ترین عامل بربادی و تباهی یک جامعه و فرود آمدن عذاب شامل و فراگیر عام و خاص، اهمال و غفلت در این وجیبه می‌باشد.
حدیثی که رسول‌الله صلى‌الله‌عليه‌وسلم افراد جامعه را به سرنشینان کشتی دو منزله تشبیه داده است، به‌خوبی بر ادعای‌مان دلالت دارد. در واقع اگر ما دست یک سرکش و مفسد را نگیریم و آن را بر حال خود بگذاریم، گمانی برده نمی‌شود که فساد و هرج‌ومرج را برپا نکند. امر به معروف و نهی از منکر نیز از همین مسئله بحث می‌دارد که اگر جلو مفسدین جامعه گرفته نشود و با آن‌ها برخورد قاطعانه‌ای صورت نگیرد، جامعه را به‌سوی قهقرا کشانده، مردم در نوسانی غرق شده و بالآخره ایشان را می‌درنوردند.
استاد مولانا عبدالسلام عابد می‌فرماید: «جهاد و امر به معروف و نهی از منکر، این دو امر از جمله محافظان امت اسلامی‌اند؛ جهاد، امت اسلامی را از خارج محافظت می‌کند و امر به معروف و نهی از منکر، از داخل و حتی نهی از منکر کشتی غرق شده را نیز می‌تواند از قعر دریا به‌سطح دریا بیاورد و امت اسلامی را از طوفان هرگونه ضلالت و گمراهی نجات دهد و از ذلیل شدن و سست شدن، در برابر دشمنان حفظ کند.»
باری‌تعالی امر به معروف و نهی از منکر را سبب برتری و امتیاز امت اسلامی قرار داده است؛ چنان‌که می‌فرماید: «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ…»؛ (شما [ای پیروان محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم] بهترین امتی هستید که به سود انسان‌ها آفریده شده‌اید [تا زمانی که] امر به معروف و نهی از منکر می‌نمایید و به‌خدا ایمان دارید.)
در حدیثی رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم ادای این واجب را بهترین جهاد شناسایی نموده است؛ چنان‌که می‌فرماید: «افضل الجهاد کلمة حق (و فی روایةٍ) عند سلطان جائرٍ.»؛ (بهترین جهاد، گفتن سخن حق نزد پادشاه ستم‌کار است.)
تأثیر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه
امر به معروف و نهی از منکر نقش مهمی در جامعه ایفا می‌کند.
از طریق اجرای این فریضه، افراد جامعه تشویق به پرهیز از گناه و توجه به نکات مثبت انسانی می‌شوند که این امر می‌تواند به سلامت اجتماعی و روانی جامعه کمک کند.
هم‌چنین، امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند به جلوگیری از پرورش و سلطۀ کژروان و مجرمان کمک کند و در نتیجه، به افزایش امنیت و انتظام جامعه منجر شود. این فریضه به عنوان یک رادع در مقابل سفیهان و بی‌خردان و مجرمان عمل می‌کند و می‌تواند به کاهش جرم و جنایت در جامعه کمک کند.
به طور کلی، امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از اصول اساسی در اسلام، نه تنها به عنوان یک فریضۀ دینی بلکه به عنوان یک ابزار برای تقویت ارزش‌های اجتماعی و حفظ نظم و امنیت در جامعه شناخته می‌شود. این نهاد با ایجاد آگاهی و مسئولیت‌پذیری در میان افراد، به ارتقای سطح آگاهی‌های جامعه و ترقی و رشد افراد جامعه کمک می‌کند.
