زلزله از دیدگاه اسلام و نقد شبهات معترضین «بخش پنجم»

نویسنده: ابوعائشه

زلزله از دیدگاه اسلام و نقد شبهات معترضین

بخش پنجم

زلزله؛ عذاب یا رحمت؟

چنانچه در بخش قبلی داستان وقوع زلزله در وقت خلافت حضرت عمر ^{رضی‌الله‌عنه} مطرح گردید، به نظر شما چه گناهانی در مدینۀ منوره باعث شد در آن زمان چنین حادثه‌ای رخ بدهد؟ آیا مردم آن‌جا، شراب‌فروشی داشتند و یا روسپگری وجود داشت و یا هوتل‌های قماربازی و غیره بود و شرک، بدعت و قبرپرستی در بین‌شان رایج بود؟ کدام یکی از این‌ها وجود داشت؟^[1]

مهلب ^{رحمه‌الله} می‌فرماید: «پدیدآمدن زلزله و سایر نشانه‌ها وعیدی هستند از جانب خداوند متعال به اهل زمین، همان‌طوری که خود الله متعال می‌فرماید: “وما نرسل بالآیات إلا تخویفا”^[2] ترجمه: «ما معجزات و نشانه‌ها را نفرستادیم مگر به خاطر ترساندن» تخویف و تهدید با این نشانه‌ها زمانی است که مردم به طور علنی و آشکار گناه انجام دهند، سپس ایشان داستان حضرت عمر ^{رضی‌الله‌عنه} را که قبلاً گذشت، بیان نمود و گفت: «عمر ^{رضی‌الله‌عنه} ترسید که او نیز با آنان یکجا مجازات شود.»^[3]

کعب ^{رضی‌الله‌عنه} می‌فرماید: «در زمین زمانی زمین‌لرزه صورت می‌گیرد که در آن، گناه انجام بگیرد، به همین خاطر زمین از ترس خداوند متعال می‌لزرد تا رب‌العالمین بر آن آگاه شود.»^[4]

ابن تیمیه ^{رحمه‌الله} می‌فرماید: «زلزله‌ها از نشانه‌هایی هستند که خداوند متعال به وسیلۀ آن بندگان خود را تخویف می‌کند همان‌طوری که آنان را با خورشیدگرفتگی و سایر نشانه‌ها بیم می‌دهد. تمام حوادث دارای اسباب و حکمت‌هایی هستند، زلزله نیز یکی از آیات و نشانه‌هایی است که خداوند متعال به وسیلۀ آن بندگانش را تخویف می‌کند و این به خاطر همین حکمت است.»^[5]

ابن القیم ^{رحمه‌الله} می‌فرماید: «خسف و زلزله‌هایی که در زمین رخ می‌دهد، به سبب تأثیر گناهانی است که در آن‌جا انجام می‌گیرد.»^[6]

شیخ یوسف قرضاوی ^{رحمه‌الله} بعد از زلزلۀ ویران‌گری که دراندونزی رخ داد و هزاران انسان در آن کشته شدند، در یکی از خطبه‌های نماز جمعۀ خودش در این‌باره چنین بیان داشت: «زلزله‌ها و آتش‌فشان‌ها و سایر حوادث و رخدادهایی که بر سر بندگان می‌آیند، عقوبتی است از جانب خداوند متعال برای هلاکت و تباهی مستکبران و طغیان‌گران و تأدیبی است برای گناهکاران و فسادپیشگان و تنبهی است برای فراموش‌کنندگان و بی خبران و امتحان و آزمایشی است برای مؤمنان»^[7]

در روایتی از ابن ابی الدنیا آمده است که شخصی از حضرت عائشه ^{رضی‌الله‌عنها} دربارۀ زلزله سؤال کرد؛ حضرت عائشه ^{رضی‌الله‌عنها} فرمودند: هرگاه مردم زنا را به عنوان یک امر مباح (جایز) علناً انجام بدهند و مشروب بنوشند و موسیقی بنوازند، آنگاه است که الله تعالی در آسمان به غیرت می‌آید و به زمین دستور می‌دهد که این‌ها را زیر و رو کن. اگر توبه کنند و به سوی الله متعال رجوع نمایند [مشکل حل می‌شود] وگرنه آن را بر سرشان منهدم می‌سازد. آن شخص می‌گوید: من گفتم آیا این عذاب است؟ فرمود: «بلکه موعظه، رحمت و برکتی است برای مؤمنان و عذاب، وبال و گرفتی است برای کافران.»^[8]

روایت شده است که حضرت عمر بن عبدالعزیز ^{رحمه‌الله} برای نقاط مختلف قلمروی خود نامه‌های بدین شرح ارسال کرد:

«آگاه باشید که زلزله در زمین علامت عقاب و عذاب الهی است. من به مردم کلیۀ شهرها ابلاغ می‌کنم که در تاریخ فلان از ماه فلان بیرون [از شهر] بروند و دعا و تضرع نمایند و هر کس پولی دارد در راه خدا انفاق کند؛ زیرا الله متعال ^{جل‌جلاله} می‌فرماید: «قد أفلح من تزکی وذکر اسم ربه فصلی»^[9]؛ (همانا رستگاری یافت کسی‌که پاکی ورزید؛ و یاد کرد نام پروردگار خود را و نماز خواند.) [و دست‌های‌تان را به سوی پروردگارتان بلند کنید و چنین دعا کنید]: «ربنا ظلمنا أنفسنا وإن لم تغفرلنا وترحمنا لنکونن من الخاسرین»^[10]؛ (پروردگارا، بر خویشتن ستم روا داشتیم و اگر ما را نبخشی و ما را نبخشایی، البته از زیان‌دیدگان خواهیم بود) و دعایی را بر زبان جاری کنید که حضرت نوح ^{علیه‌السلام} آن را همواره می‌خواند: «وإلا تغفر لي وترحمني أکن من الخاسرین»^[11]؛ (و اگر نیامرزی مرا و رحم نکنی بر من، باشم از زیانکاران) هم‌چنان دعای حضرت یونس ^{علیه‌السلام} را بخوانید که فرمودند: «لا إله إلا أنت سبحانک إني کنت من االظالمین»^[12]؛ (هیچ معبود راستینی جز تو نیست. تو پاک و منزهی. به راستی من از ستمکاران بودم»^[13]

روایت است که کوفه در زمان حضرت عبدالله بن مسعود ^{رضی‌الله‌عنه} تکان خورد و لرزید، ایشان فرمود: «ای مردم، پروردگار شما از شما می‌خواهد از گناهان خود دست کشیده و به سوی پروردگارتان رجوع کنید.»^[14]

از گفتۀ عبدالله بن مسعود ^{رضی‌الله‌عنه} معلوم می‌شود که سبب زلزله، خسوف و سایر بلایا و مصایبی که سر بندگان می‌آیند، گناهان، معاصی و بی‌توجهی بندگان به فرامین الله متعال ^{جل‌جلاله} است و راه علاج و درمان آن توبه و رجوع به سوی پروردگار جهانیان است.

در نتیجه بر تمام مکلفین اعم از مسلمان و غیر مسلمان لازم است که به سوی خداوند متعال توبه نمایند و بر دین‌شان استقامت نموده و از هر فعل منکری که خداوند متعال آن را منع کرده است مثل شرک و گناه دوری کنند تا سبب عافیت و نجات‌شان از تمام شرور در دنیا و آخرت قرار گیرد و خداوند هر بلا و مصیبت را از سرشان بردارد و هر خیر و خوبی را به آنان ببخشد.^[15]

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی