آیین شین‌تو «بخش اول»

نویسنده: ابوعائشه

آیین شین‌تو

بخش اول

چکیده

گرچه ادیان غنوصی (باطنی) با رمزگرایی و متن‌های پر از نماد، تمثیل و رازهای روحانی اکثرا پیچیده و مبهم هستند؛ اما در بین‌شان ابهام و پیچیدگی برخی بیشتر از دیگران است؛ زیرا این ادیان بر هیچ پایه و بنیادی استوار نیستند. یکی از رازآلودترین دین‌ها، «دین شین‌تو»؛ دین مردم جاپان است؛ زیرا که برای این دین تا حالا هیچ منبع معتبر، کتاب مقدس و پیامبری وجود نداشته و ندارد. هستۀ اصلی این دین را سنت‌ها، رسم‌ورواج و تقالید بومی مردم جاپان تشکیل می‌دهند. مردمی که اصالتا از یک منطقه نبوده، بلکه از هرسو به جاپان سرازیر شده‌اند و باورهای خود را با آن آیین درهم کردند، از همین جهت آیین شین‌تو نسبت به آیین‌های دیگر آمیختگی و التباس بیشتری دارد.

در این تحقیق می‌خواهیم آیین شینتو را معرفی نموده و چگونگی پیدایش و رشد آن را در بین مردم جاپان تشریح دهیم و بیان کنیم که مردم جاپان در این آیین، چه رسم‌ورسومی دارند و چه کسانی و چه چیزهایی را عبادت می‌کنند و طرز عبادت آن چیست.

واژگان کلیدی: شین‌تو، جاپان، بودا، ارواح نیاکان، معابد.

مقدمه

دین شین‌تو به عنوان دین بومی و کهن سرزمین جاپان، ریشه‌ای عمیق در فرهنگ، تاریخ و هویت مردم این کشور دارد. دین شین‌تو بر خلاف بسیاری از ادیان جهان از ساختار دقیق عقیدتی، کتاب مقدس رسمی و یا بنیان‌گذار مشخصی برخوردار نیست و بیشتر ریشه در اساطیر، سنت‌ها و روحیات قومی مردم این سرزمین دارد و بر پایۀ رسوم، آیین‌های سنتی و میراث فرهنگی انتقال‌یافته از نسل‌های پیشین بنا شده است؛ گرچه شین‌تو دارای هیچ متن مقدسی- به مفهوم واقعی کلمه- که بتواند فرضا با قرآن کریم کتاب مقدس مسلمانان و انجیل کتاب مسیحیان قابل مقایسه باشد، نیست؛ اما دو سند قدیمی «کوجی جی» و «نیهون جی» به لحاظ آن‌که حاوی گزارشاتی از تاریخ جاپان و نیز اسطورۀ جاپانی شین‌تو باشند، نزد مردم این دیار مقدس شمرده می‌شوند.

«شین‌تو» که نام مذهب بومی کشور جاپان است در آغاز دینی که مبتنی بر اصول و فروع کلامی باشد، نبوده؛ بلکه بعدها دارای مبادی اساسی شده است. آن مذهب عبارت است از وفاداری و دلبستگی به اماکن معین، روش‌‌های معلوم و ملی، برای عامۀ مردم آن دیار حب وطن نخست امری قلبی و احساساتی است و سپس قضیۀ دین و ایمانی. حب وطن و دوستی با آن باعث شده است که آنان برای وطن خود وقت بگذارند. زحمت بکشند و آن را در بخش‌های مختلف به پیشرفت و ترقی برسانند.

طبق بررسی‌ها بیشتر مردم جاپان به هیچ دین و آیینی وابستگی ندارند. آنان آزادنه از هر دینی که بخواهند پیروی می‌کنند. فعلا سه دین در جاپان رایج است که مردم به آن باور دارند، رسم و رسوم خود را طبق آن انجام می‌دهند: دین شین‌تو، دین بودایی و دین مسیحیت؛ البته برخی به این باور هستند که آیین شین‌تو نیز آمیخته‌ای از بوداییت و رسوم مردم است که این مسئله را در آینده به تفصیل بیان خواهیم کرد.

این آیین پیش از ورود آیین بودا به جاپان در قرن ششم میلادی، فرهنگ، سیاست و زندگی روزمرۀ مردم جاپان را عمیقا تحت تأثیر خود قرار داده بود. برخلاف بسیاری از ادیان، شین‌تو از مفاهیم گناه نخستین، دوزخ و بهشت، قوانین الزام‌آور که در سایر ادیان وجود دارد، خالی است. در عوض، این آیین بر پاکی و طهارت، احترام به طبیعت و همزیستی با کامی‌ها تأکید دارد، در نظام شین‌تو، کامی‌ها به عنوان ارواح مقدس یا قدرت‌های الهی طبیعت، در کوه‌ها، رودخانه‌ها، درختان، خورشید، باد و حتی در اشیای بی‌جان یا اجداد گذشته ساکن‌اند و چیزهایی که با آن‌ها در ارتباط باشند نیز به نوع کامی گفته می‌شوند.

تحقیق حاضر در تلاش است تا با مراجعه به کتاب‌های معتبر، دایرة‌المعارف‌های رسمی و کتاب‌های ادیان به بررسی و تحقیق دین شین‌تو؛ دین و آیین مردم جاپان بپردازد. در این مقاله سعی بر آن است تا بررسی لفظ شین‌تو، پیشنۀ آیین شین‌تو و تاریخ پیدایش آن به صورت مفصل بیان شود.

جاپان و مردمش دریک نگاه

قبل از شروع اصل موضوع بهتر است نگاهی به جاپان و مردمش داشته باشیم که این مردم چه نژادی دارند. از کجا آمده‌اند و چه باورها و اعتقاداتی داشته و دارند؟:

جاپان کشوری است که در منتهی الیه شرق آسیا قرار دارد. این کشور باستانی دارای تمدنی کهن می‌باشد که تاریخچۀ آن به بیش از دوهزار و پنج‌صد سال می‌رسد. جاپانی‌ها مردمی سخت‌کوش، میهن‌دوست و پرتلاش هستند که توانسته‌اند با همت و پایداری خود، کشورشان را از عقب‌ماندگی و فقر به اوج صنعت و تکنالوژی و ثروت برسانند؛ بنابر عقیدۀ پژوهشگران، نژاد جاپانی نژادی خالص نیست، بلکه این نژاد از نژادهای مختلفی پدید آمده است که عبارت اند از: نژاد سفید اولیه که در عصر نوسنگی با هجرت قوم آینو از اطراف رودخانۀ آمور به جاپان راه یافتند. نژاد زرد یا مغولی که در حدود قرن هفتم قمری از سرزمین کره و یا از طریق خاک کره وارد جاپان شدند و نژاد قهوه‌ای -سیاه- که از شبه جزیرۀ مالایا و اندونزی برخاستند و از جزایر جنوبی به جاپان رسیدند. صدها سال بر این کشور گذشت تا از اختلاط نژادها، قوم یک پارچه‌ای با زبانی خاص و تمدنی جدید ظهور کرد.

جان‌گرایی و توتم‌پرستی و نیاپرستی و پرستش دستگاه جنسی نیازهای دینی جاپانی‌های نخستین را برآورده می‌کرد. اینان عقیده داشتند که ارواح در همه جا هستند – در سیارات و ثوابت آسمانی، در گیاه‌ها و حشرات مزارع و در درختان و حیوانات و مردم -. به نظر آنان، خدایان بی شماری بر فراز خانه‌ها و ساکنان آن‌ها شناور بودند و در شعله و پرتو چراغ می‌رقصیدند. با سوزندان استخوان گوزن یا کاسۀ لاک‌پشت و مطالعۀ خطوطی که برآن‌ها ظاهر می‌شد به غیب‌گویی می‌پرداختند. از مردگان می‌ترسیدند و به پرستش آنان می‌پرداختند و برای رام کردن آن‌ها اشیای گران‌بهایی در قبور می‌نهادند.^[1]

امروزه نیز بیشتر مردم جاپان به هیچ دین و آیینی اعتقاد و باور ندارند؛ زیرا خود جاپان در جوهرۀ اصلی‌اش مکان دینی نیست؛ مردم آن‌جا به مناسک دینی به عنوان سنت‌ها، عادات و شیوه‌هایی می‌بینند که باید انجام بگیرد نه اشیای روحی و معنوی.^[2]

جاپان یک کشور سکولار است و دین، نقشی در زندگی سیاسی و اجتماعی مردم جاپان ندارد و اغلب برای مراسم مانند تولد، عروسی و مراسم تشییع جنازه از آیین‌های مذهبی پیروی می‌کنند یا برای دعا محرابی کوچک در خانه‌های‌شان دارند؛ البته باید دانست زندگی این مردم با دین «شین‌تو» شروع می‌شود و مرگ‌شان با دین بوداییت به پایان می‌رسد؛ به عنوان مثال وقتی یک نوزاد جاپانی به دنیا می‌آید، مراسم تولد او در زیارتگاه شین‌تو برگزار می‌شود و زمانی که فوت می‌کند مراسم او را در یک معبد بودایی برگزار می‌کنند. به همین دلیل است که مردم جاپان خود را هم شین‌تو و هم بودایی می‌دانند و نیمی از آن‌ها پیروان دین شین‌تو و نیمی دیگر بودایی هستند.^[3]

تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهد: کسانی‌که به آیین شین‌تو باور دارند و آن را دین خود می‌دانند به ۱۶۰ میلیون نفر می‌رسند و کسانی‌که خود را بودایی می‌دانند ۹۶ میلیون نفر هستند و این درحالی است که مجموعۀ باشندگان کشور جاپان ۱۲۵ میلیون نفر هستند و دلیل زیادت متبعین هر یکی از دو آیین از این تعداد مردم این است که بیشترشان در آیین شین‌تو و بودایی باهم مشترک هستند و حتی برخی از آنان هیچ اشکالی در این نمی‌بینند که باورهای‌شان را با آیین مسیحیت آمیخته سازند. بهترین نمونۀ آن برگزاری مراسم اعیاد، مراسم ازدواج و… به هر سه صورت؛ آیین شین‌تویی، بودایی و مسیحی است.^[4]

ادامه دارد…

بخش بعدی