قرآن؛ معجزه‌ای فراتر از زمان «بخش بیست‌­وچهارم»

نویسنده: دوکتور نورمحمد محبی

قرآن؛ معجزه‌ای فراتر از زمان

بخش بیست‌­وچهارم

آفرینش انسان در نیکوترین ساختار

آفرینش انسان یکی از شگفتی‌های بزرگ خلقت است که خداوند سبحان آن را در بهترین نظم و ساختار خلق کرده است. در قرآن کریم آمده است: ﵟلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِيٓ أَحۡسَنِ تَقۡوِيمٖ 4 ثُمَّ رَدَدۡنَٰهُ أَسۡفَلَ سَٰفِلِينَ 5 إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَلَهُمۡ أَجۡرٌ غَيۡرُ مَمۡنُونٖ 6ﵞ [تین:۴-۶].

ترجمه: «به يقين انسان را در نيکوترين قوام آفريديم.آن گاه او را فروتر از همۀ فروماندگان قرار داديم؛ مگر آنان که ايمان آورده اند و کارهاي شايسته کرده اند پس ايشان پاداشي پايان ناپذير دارند.»

این آیات نه تنها بر کیفیت عالی آفرینش انسان دلالت دارند؛ بلکه به فرود آمدن انسان به پست‌ترین جایگاه در صورت انحراف از راه حق نیز اشاره می‌کنند.

آفرینش انسان و کمال آن

خداوند متعال هر چیز را با کمال و دقت تمام خلق کرده است. در قرآن کریم آمده: ﵟمَّا تَرَىٰ فِي خَلۡقِ ٱلرَّحۡمَٰنِ مِن تَفَٰوُتٖۖ فَٱرۡجِعِ ٱلۡبَصَرَ هَلۡ تَرَىٰ مِن فُطُورٖﵞ  [ملک:  ۳].

ترجمه: «اصلاً در آفرينش و آفريده­هاي خداوند مهربان خلل و تضادّ و عدم تناسبي نمي­بيني (و بلكه هستي با تمام عظمتي كه دارد، از انسجام و استحكام شگفت برخوردار است، و نظم و نظام عجيب و قوانين و روابط دقيق بر ذرّه ذرّۀ كائنات حكم­فرما است). پس ديگر باره بنگر (و با دقّت جهان را وارسي كُن) آيا هيچ­گونه خلل و رخنه­اي مي­بيني؟»

این آیه گواه بر کامل بودن خلقت و نظام آفرینش است. انسان از میان موجودات، به دلیل ساختار پیچیده و دقیقش، از جایگاه خاصی برخوردار است.

آیۀ ذیل نیز نشانگر توانایی خداوند در خلق انسان در هر شکل و صورتی که بخواهد است:

ﵟثُمَّ ٱرۡجِعِ ٱلۡبَصَرَ كَرَّتَيۡنِ يَنقَلِبۡ إِلَيۡكَ ٱلۡبَصَرُ خَاسِئٗا وَهُوَ حَسِيرٞﵞ [ملک: ۴]

ترجمه: « باز هم (ديده خود را بگشاي و به عالم هستي بنگر و) بارها و بارها بنگر. ديده سرانجام فروهشته و حيران و درمانده و ناتوان، به سويت باز مي­گردد.»

و آیۀ نیز به خوبی نشان‌دهندۀ دقت و ترتیب در خلق انسان است: ﵟفِيٓ أَيِّ صُورَةٖ مَّا شَآءَ رَكَّبَكَ 8ﵞ [ انفطار: ۸]  ترجمه: «آن گاه به هر شكلي كه خواسته است تو را درآورده است و تركيب بسته است.»

خصوصیات جسمانی و ساختاری انسان

انسان به عنوان پیچیده‌ترین ماشین خلقت، دارای سلول‌ها، بافت‌ها، اعضا و دستگاه‌هایی است که عملکرد آن­ها از درک کامل حتی برترین دانشمندان نیز فراتر می‌رود. از پوست محافظ گرفته تا چشم‌ها، گوش‌ها، مغز، کبد و نظام دفاعی بدن، همه و همه در هماهنگی کامل و با دقت بی‌نظیری کار می‌کنند.

دستگاه دفاعی انسان

یکی از بارزترین نشانه‌های نظم و تقویم در بدن انسان، دستگاه دفاعی است که نقش دفاع از بدن را بر عهده دارد.

 این دستگاه سه خط دفاعی اصلی دارد:

خط اول دفاع: پوست بدن است که در برابر ورود میکروب‌ها و بیماری‌ها حفاظت می‌کند.

خط دوم دفاع: نظام­های خاص هر عضو مانند پلک‌ها، اشک چشم‌ها و غیره که نقش محافظتی دارند.

خط سوم دفاع: سلول‌های سفید خون هستند که به عنوان عساکر دستگاه دفاعی عمل می‌کنند. تعداد این سلول‌ها در روزهای عادی حدود ۲۵ میلیون است و در مواقع نیاز به صدها میلیون می‌رسد.

این سلول‌ها با هماهنگی و دقت فوق‌العاده‌ای با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و پس از شناسایی دشمن، آن را نابود کرده و باقی‌مانده‌های آن را پاکسازی می‌کنند تا بدن پاک و سالم باقی بماند.

 اهمیت روح و عقل در انسان

انسان فقط یک موجود جسمانی نیست؛ بلکه روح و عقل در وجود او نقش تعیین‌کننده دارند. روح جایگاه احساسات، عواطف، نیازها و ارزش‌ها است که به پیچیدگی آن علم روانشناسی نیز هنوز نتوانسته تمام ابعاد آن را درک کند.

عقل نیز با توانایی‌های استدلالی، تحلیلی و ابتکارانۀ خود، انسان را در بالاترین جایگاه میان مخلوقات قرار داده است. خداوند در قرآن می‌فرماید: ﵟوَلَقَدۡ كَرَّمۡنَا بَنِيٓ ءَادَمَ وَحَمَلۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَرَزَقۡنَٰهُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَفَضَّلۡنَٰهُمۡ عَلَىٰ كَثِيرٖ مِّمَّنۡ خَلَقۡنَا تَفۡضِيلا ﵞ  [سورۀ اسراء: ۷۰].

ترجمه:«ما آدمي­زادگان را (با اعطاء عقل، اراده، اختيار، نيروي پندار و گفتار و نوشتار، قامت راست، و غيره) گرامي داشته­ايم، و آنان را در خشكي و دريا (بر مركب­هاي گوناگون) حمل كرده­ايم، و از چيزهاي پاكيزه و خوشمزه روزي­شان نمودهايم، و بر بسياري از آفريدگان خود كاملاً برتري­شان داده­ايم.»

سقوط انسان از بهترین تقویم

اگرچه انسان در بهترین شکل و با نظم کامل آفریده شده است؛ اما در صورت انحراف از راه حق و تبعیت از غرایز بدون کنترل و بدون رعایت شرع و عقل، سقوط می‌کند و به پست‌ترین جایگاه باز می‌گردد، همانطور که در آیۀ قرآنی آمده است: ﵟثُمَّ رَدَدۡنَٰهُ أَسۡفَلَ سَٰفِلِينَ ﵞ [تین: ۵] ترجمه: «سپس ما او را به ميان پست­ترينِ پستان برمي­گردانيم (و از زمرۀ بدترينِ مردمان مي­گردانيم).»

این سقوط نشان‌دهندۀ رابطۀ مستقیم بین تقویم جسمانی و سلامت روحی و معنوی انسان است. بیماری‌هایی همچون نقص دفاعی که امروزه جهان را تهدید می‌کند، نمونه‌ای بارز از این سقوط و ناتوانی دستگاه دفاعی بدن است.

در اخیر به عنوان خلاصه می­گوییم که آفرینش انسان در بهترین نظم و تقویم، نشانه‌ای روشن از قدرت و حکمت بی‌نهایت خداوند است. ساختار پیچیده و هماهنگ بدن انسان، همراه با روح و عقل، انسان را به موجودی ممتاز تبدیل کرده است که می‌تواند به درجات عالی و قرب الهی برسد، مشروط بر اینکه در مسیر حق و بندگی خداوند متعال باقی بماند. انحراف از این مسیر نه تنها به نابودی معنوی منجر می‌شود، بلکه به فروریختن نظم طبیعی بدن نیز می‌انجامد. ^([1])

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی

([1])  فشرده مطلب از: موسوعة الإعجاز العلمي في القرآن والسنة (۱/ ۲۹-۳۲).