یکی از باورهای اساسی و مهم دیگر در میان عقاید سیک‌ها، دیدگاه آنان دربارۀ نبوت و پیامبری است. برای بررسی این موضوع، نخست واژه‌های «نبی» و «رسول» را از نظر لغوی و اصطلاحی تعریف می‌کنیم، سپس به تبیین و تحلیل باور سیک‌ها در مورد نبوت پرداخته، دیدگاه آنان را از منظر اسلام مورد نقد و مناقشه قرار خواهیم داد.
الف: تعریف نبی
واژۀ «نبی» در زبان عرب از «نبأ» به معنای «خبر» گرفته شده است. خداوند متعال می‌فرماید: «عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ، عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ»[1]
و پیامبر را از این جهت «نبی» می‌نامند که هم خبر دریافت کرده و هم خبر می‌دهد. او «مُخْبَر» است، یعنی خداوند به او خبر داده و به او وحی کرده است، چنان‌که می‌فرماید: «قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ»[2] و نیز «مُخْبِر» است، یعنی از سوی خداوند فرمان و وحی او را به مردم می‌رساند: «نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»[3]، «وَنَبِّئْهُمْ عَنْ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ».[4]
همچنین گفته‌اند: «نبوت» از «نَبْوَة» گرفته شده که به معنای مکان بلند و مرتفع از زمین است. اَعراب واژۀ «نبی» را بر نشانه‌های برجستۀ زمینی که مردم با آن راه را پیدا می‌کنند، اطلاق می‌کنند.
تناسب میان معنای لغوی و اصطلاحی واژۀ «نبی» آن است که پیامبر انسانی بلندمرتبه و دارای شأن و منزلت بزرگ در دنیا و آخرت است. پیامبران شریف‌ترین انسان‌ها و همان نشانه‌هایی هستند که مردم با راهنمایی آن‌ها، دنیای خود را اصلاح کرده و به سعادت آخرت می‌رسند.[5]
ب: تعریف رسول
در زبان عربی، «ارسال» به معنای «فرستادن» و «گسیل‌داشتن» است. هنگامی که کسی را به انجام مأموریتی می‌فرستی، او «رسول» توست. خداوند از قول ملکۀ سبا نقل می‌فرماید: «وَإِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِمْ بِهَدِيَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ»[6]. گاه نیز واژۀ «رسول» به کسی گفته می‌شود که پیگیر اخبار و امور کسی است که او را فرستاده، برگرفته از گفتۀ عرب‌ها: «جاءت الإبلُ رَسَلاً» یعنی شتران پی‌درپی آمدند.
بر این اساس، رسولان، «رسول» نامیده شده‌اند، زیرا از سوی خداوند متعال فرستاده شده‌اند:
«ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا»[7]. آنان با پیام مشخصی از سوی الله متعال مأمور شده‌اند که باید آن را برسانند، اجرا کنند و پیگیری نمایند.[8]
با این حال، تعریفی که بیشتر مورد قبول و ترجیح برخی علما قرار گرفته، چنین است:
«رسول کسی است که با شریعتی جدید از سوی خداوند مبعوث شده باشد، درحالی‌که نبی کسی است که از شریعت پیشین پیروی می‌کند و همان احکام را به مردم ابلاغ و ترویج می‌نماید.»[9]
By محمد فاتح
