فرقۀ کرامیه از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فرقه‌هایی است که در سدۀ چهارم تا ششم هجری پدیدار گردید، این مکتب از سدۀ سوم هجری، در خراسان نفوذ کرده و به تدریج در شهرهای بزرگ گسترش یافت، خراسان بزرگ در قرن چهارم تا ششم هجری، یکی از شکوفاترین دورهای خود را سپری نمود. در این عصر مراکز و نهادی علمی و مذهبی بسیاری به وجود آمده و به ویژه در نیشاپور، رونق علمی و مذهبی خاصی شکل گرفت و بیشترین افراد این فرقه در همین مناطق زیست داشتند، سران و بزرگان این فرقه در دورۀ خود در مناصب حکومتی نیز نقش‌های مهمی داشتند، بیشتر مردمی که تابع و پیرو این فرقۀ بودند، انسان‌های بی سواد، کارگر و کشاورز بودند.
در این تحقیق می‌خواهیم راجع به این فرقه، مطالبی بنویسیم و اول‌تر از همه باید بدانیم که این فرقه در کجا و توسط چه کسانی پدید آمد، تلاش می‌کنیم در این تحقیق به این پرسش‌ها به بهترین وجه پاسخ بدهیم.
واژگان کلیدی
کرامیه، محمدبن کرام، غزنویان، خراسان، نیشاپور
مقدمه
فرقۀ کرامیه یکی از پرنفوذترین فرقه‌ها در تاریخ امت اسلامی شمرده می‌شود، این فرقه بیشتر در شهر خراسان فعالیت داشت و شهر نیشاپور در آن زمان یکی از مهم‌ترین مراکز فرقه‌های مذهبی مختلفی مثل کرامیه و… بود. بزرگان و عالمان این فرقه با استفاده از روش‌های خاص و ویژگی‌های رفتاری و عقیدتی مختلف مثل زهد ورزی و تقریر خاصی که از ایمان داشتند، توانستند بسیاری از عموم مردم و حتی برخی از حاکمان وقت را به خود متمایل و جذب نمایند و به این ترتیب تأثیر بسزایی در تحولات فرهنگی و اجتماعی خراسان و به ویژه نیشاپور گذاشتند.
فرقۀ کرامیه در قرن چهارم در خراسان به دلیل آموزه‌های زهدگرایانه از جایگاه بالایی برخوردار بودند و هواداران زیادی را دنبال خود قرار داده و به صف خود افزودند، هنگامی که غزنویان، قدرت را در خراسان به دست گرفتند و پایه‌های حکومت خود را مستحکم نمودند با سران این فرقه ارتباط برقرار کردند؛ زیرا ترکان غزنوی توسط کرامیه با اسلام آشنایی پیدا کرده بودند، آنان در خراسان از کرامیه حمایت کردند، کرامیه تحت حمایت آن‌ها و با ترفندهایی که به کار بردند توانستند در دل بسیاری از مردم نفوذ نموده و توانستند آنان را به سوی خود گرایش دهند؛ گرچه تبلیغات آنان ریاکارانه و به دروغ بود؛ اما از آن‌جایی که مردم بی‌سواد و بی‌علم فریب ظاهر را می‌خورند؛ لذا این افراد نیز فریفتۀ زهد و پارسایی فرقۀ کرامیه و مبلغان آن شده و باورها و اعتقادات‌شان را پذیرفتند، با بررسی احوال و باورهای این فرقه، معلوم می‌شود که این فرقه نیز حقیقتا یکی از فرقۀ منحرف و گمراه و از منهج قرآن و سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم خیلی فاصله دارد، مبنای و اساس اوج‌گیری و رشد این فرقه بر دروغ، جعل و فریب بوده‌است.
بررسی چنین افراد و فرقی از این حیث مهم و حیاتی است تا نسل‌های آینده در دام چنین شبهات نیفتند و فریب مظاهر زیبا و اغواکنندۀ باورهای شان را نخورند؛ امروزه چیزی که زیاد دیده می‌شود تبلیغات در تمام بخش‌هاست، این پژوهش در صدد آن است تا پرده را از چهرۀ پوشیده و مبهم این فرقه بردارد.
در تحقیق حاضر می‌خواهیم فرقۀ کرامیه را معرفی نموده و پایه‌گذاران، عقاید و باورهای شان را بیان کنیم.
