نویسنده: مهاجر عزیزی
لحظاتی با رمضان
بخش بیست‌ویکم
چگونه از رمضان بیشترین بهره را ببریم؟
۴. تلاوت قرآن
چگونه از قرآن بهره ببریم؟
قرآن برای هدایت، روشنگری و بهره‌مندی از مفاهیم و برکات آن، نازل شده است. اگر آیات آن را با تأمل و تفکر بخوانیم، دریچه‌ای به دنیایی از شگفتی‌ها و زیبایی‌ها به روی ما گشوده می‌شود، راه و رسم زندگی حقیقی را می‌آموزیم و روح و جانمان طراوت و شادابی می‌یابد:
۱. قرآن مهم‌ترین وسیله برای نرم کردن دل‌هاست، وهب بن ورد می‌گوید: “ما در میان احادیث و مواعظ جست‌وجو کردیم؛ اما چیزی را نیافتیم که دل‌ها را نرم‌تر کند و اندوه بیشتری را به همراه آورد از تلاوت و فهم قرآن.” همچنان ابن‌قیم رحمه‌الله نیز می‌گوید: “هیچ چیزی برای قلب سودمندتر از تلاوت قرآن همراه با تدبر و تفکر نیست؛ زیرا که قرآن تمام مراتب سلوک، احوال جهانیان و مقامات عارفان را در بر دارد. اگر مردم می‌دانستند که چه برکتی در تلاوت قرآن با تدبر وجود دارد، قطعاً خود را به آن مشغول می‌کردند و از هر چیز دیگر بازمی‌داشتند، تلاوت یک آیه با تفکر، بهتر از ختمی بدون تدبر و تأمل است.”[1]
۲. برای این‌که بتوانیم از قرآن بیشترین بهره را ببریم، باید در تلاوت قرآن، زبان، عقل و قلب یکجا سهیم باشند. ابوحامد غزالی رحمه‌الله درباره تلاوت قرآن می‌گوید: “تلاوت کامل قرآن آن است که زبان، عقل و قلب در آن سهیم باشند. سهم زبان، درست ادا کردن حروف با ترتیل است؛ سهم عقل، فهم معانی؛ و سهم قلب، عبرت‌گیری و تأثر. زبان، الفاظ را می‌خواند، عقل آن را ترجمه می‌کند و قلب پند می‌گیرد.”[2]
علامه مجد الهلالی، برخی از روش‌های عملی که به کمک خداوند، بهره‌گیری از قرآن را برای ما آسان می‌سازد، ذکر کرده است. اینجا برخی از آن روش‌ها را مرور می‌کنیم:
-
قبل از تلاوت، دعا کنیم: از خداوند بخواهیم که قلب‌مان را برای دریافت انوار قرآن آماده کند و ما را در تدبر و تأثر یاری دهد. این دعا، نقشی مهم در آمادگی قلب برای پذیرش قرآن دارد: «وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَنْ يُنِيبُ * فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ»[3]
-
زیاد قرآن بخوانیم و با آن انس بگیریم: تلاوت قرآن را طولانی کنیم و آن را در مکانی آرام و به دور از سر و صدا بخوانیم تا تمرکز بیشتری داشته باشیم. وضو گرفتن و استفاده از مسواک قبل از تلاوت نیز توصیه شده است.
-
تلاوت از روی مصحف و با صدای بلند و ترتیل: ترتیل، تأثیر بسیاری بر احساسات دارد و باعث ایجاد ایمان در قلب می‌شود.
-
تلاوت با لحنی حزن‌انگیز و آرام: هنگام تلاوت قرآن، حروف، غنات و مدها را درست ادا کنیم تا ارتباط بیشتری با معانی آیات برقرار کنیم. خواندن با لحنی محزون نیز تأثیر تلاوت را دوچندان می‌کند.
-
استفاده از تفسیر مختصر در کنار خود: برای درک بهتر مفاهیم آیات، می‌توان تفسیری کوتاه در کنار خود داشت؛ اما بهتر است پس از پایان تلاوت به آن مراجعه کنیم تا از فضای معنوی قرآن خارج نشویم، مگر آنکه معنای واژه‌ای برای ما دشوار باشد.[4]
