تلاوت قرآن از اعمال مهم و با فضیلت دیگر ماه مبارک رمضان است؛ زیرا از ویژگی‌های این ماه این است که در آن قرآن نازل شده است. خداوند متعال می‌فرماید: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ »[1] (ماه رمضان، ماهی است که در آن قرآن نازل شده است؛ [کتابی] که هدایت برای مردم و دلایل روشنی از هدایت و [میزان] تشخیص [حق از باطل] است.)
هیچ دلیلی روشن‌تر بر اهمیت تلاوت قرآن در این ماه از سخن عبدالله بن عباس رضی‌الله‌عنهما نیست که فرمود: “جبرئیل در هر شب از رمضان، نزد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌آمد و قرآن را با او مرور می‌کرد.” [2]
این روایت نشان‌دهنده‌ی مستحب بودن تلاوت فراوان قرآن در این روزها و شب‌های مبارک است تا قاری، پاداشی را که خداوند متعال برای تلاوت‌کنندگان کلامش و دل‌بستگان به کتابش مقرر کرده، به دست آورد. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: “هر کس یک حرف از کتاب خدا را بخواند، برای او یک حسنه است و هر حسنه ده برابر پاداش دارد، نمی‌گویم «الم» یک حرف است؛ بلکه «الف» یک حرف، «لام» یک حرف و «میم» یک حرف است.”[3]
تلاوت قرآن باعث نور و برکت در زندگی انسان و سبب کسب اجر فراوان است، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم به اباذر رضی‌الله‌عنه توصیه فرمودند که بر تلاوت قرآن مداومت ورزد و فرمودند: «بر تو باد تلاوت قرآن؛ زیرا که آن برای تو در زمین نور و در آسمان ذخیره‌ای [ارزشمند] خواهد بود.»[4]
قرآن در روز قیامت به تلاوت کننده‌اش شفاعت می‌کند و باعث رهایی او از غضب پروردگار و آتش جهنم خواهد بود. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرموده‌اند: «قرآن بخوانید؛ زیرا که در روز قیامت شفیع یاران خود خواهد شد.»[5]
اهتمام سلف صالح به تلاوت قرآن
بزرگان و اسلاف همیشه اهتمام ویژه به تلاوت قرآن داشتند و مخصوصا هرگاه رمضان فرا می‌رسید، از همه کارها خود را فارغ نموده و به تلاوت قرآن رو می‌آوردند.
کسی که در احوال سلف صالح تأمل کند، درخواهد یافت که آنان چگونه به این کتاب اهتمام می‌ورزیدند و چقدر با آن دل‌بستگی داشتند. آنان شب و روز به تلاوت قرآن مشغول بودند، برخی از سلف، قرآن را در سه شب ختم می‌کردند. أسود نخعی رحمه‌الله در هر دو شب از رمضان یک ختم قرآن انجام می‌داد. قتاده رحمه‌الله هر هفت شب، یک ختم قرآن داشت. از امام شافعی رحمه‌الله نقل شده که در ماه رمضان، هر روز دو ختم قرآن انجام می‌داد؛ همچنین آمده است که امام مالک بن أنس رحمه‌الله هرگاه رمضان فرا می‌رسید، تدریس حدیث و مجالست با اهل علم را ترک می‌کرد و تنها به تلاوت قرآن از روی مصحف مشغول می‌شد.[6]
احوال امام بخاری نیز چنین بود که در نخستین شب رمضان، یارانش نزد ایشان جمع می‌شدند و با آنان نماز را اقامه می‌کرد و در هر رکعتی بیست آیه می‌خواند تا آنکه قرآن را به پایان می‌رساند.[7]
بدون شک، ارزشمندترین لحظه در عمر مؤمن، لحظه‌ای است که با کتاب خدا سپری می‌کند؛ آن را در دست می‌گیرد، با چشمانش می‌بیند، آیاتش را می‌خواند، در ساختار و واژگانش تدبر می‌کند، به نشانه‌ها و دلایل راستین آن می‌اندیشد، شگفتی‌های الفاظ و ترکیبات آن را درک می‌کند و از قصص پیشینیان و آیندگان عبرت می‌گیرد او از آنچه خداوند برای مؤمنان پرهیزگار آماده کرده و از عذاب دردناکی که برای مخالفان و مجرمان در نظر گرفته شده، آگاه می‌شود.[8]
By محمد فاتح
