روزه فواید بی‌شماری دارد و تأثیری شگرف بر روح و جسم انسان می‌گذارد، یکی از حکمت‌های تشریع روزه، بهبود جسم و روح انسان از بیماری‌های ظاهری و باطنی بوده است، روزه از دیرباز به‌عنوان ابزاری مهم برای شفای طبیعی مورد توجه مردم و تأکید طبیبان قرار گرفته است، چنان‌که مصریان باستان از روزه به‌عنوان دارویی شفابخش برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند و این موضوع از نقوش و کتیبه‌های به‌دست‌آمده از معابد و مقابر آنان به‌وضوح مشخص است، همچنین، تمدن‌های کهن مانند چین، هند، روم و یونان نیز از روزه‌درمانی بهره می‌بردند.
در مصر باستان، به گواهی مشهورترین تاریخ‌نگار آن دوران «هِرودوت»، مصریان سه روز در هر ماه را روزه می‌گرفتند و توانستند از این طریق بسیاری از بیماری‌ها را درمان کنند و این مسئله سبب شد که در آن زمان، آنان نسبت به سایر ملت‌ها از سلامت بیشتری برخوردار باشند و مهارت‌شان در طبابت برجسته گردد. در قرن ششم پیش از میلاد، طبیب معروف چینی «تسودچی» که در «تبت» زندگی می‌کرد، بخشی از کتاب پزشکی خود را به روزه‌درمانی و تأثیر تغذیه در درمان بیماری‌ها اختصاص داد.[1]
در میان دانشمندان پیش از میلاد، سقراط نیز برای بیمارانی که به مرحله‌ای سخت و بحرانی می‌رسیدند، روزه را تجویز می‌کرد او درباره‌ی روزه می‌گفت: «همه‌ی ما درون خود طبیبی داریم و تنها باید به او کمک کنیم تا وظیفه‌اش را انجام دهد.»[2]
روزه نه‌تنها برای درمان بیماری‌های جسمی؛ بلکه برای بهبود بیماری‌های روحی و روانی نیز کارآمد بوده است، چنان‌که «جالینوس» رومی در قرن دوم میلادی، روزه را برای درمان افسردگی، تنش، حساسیت و اضطراب تجویز می‌کرد.[3] ازاین‌رو، روزه تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش افسردگی، تقویت حافظه، کاهش اضطراب و بهبود وضعیت روانی دارد.
پزشکان مسلمان نیز روزه را راهی مؤثر برای درمان بیماری‌های سخت دانسته و آن را مفیدترین روش برای درمان بیماری‌ها، به‌ویژه بیماری‌های دستگاه گوارش، معرفی کرده‌اند، ابن‌سینا، از برجسته‌ترین طبیبان مسلمان، بیماری‌های متعددی را با روزه مداوا می‌کرد و این روش را به‌طور یکسان برای فقیر و ثروتمند توصیه می‌نمود.
در عصر جدید نیز روزه‌درمانی در کشورهای مختلف توسط طبیبان برای درمان بیماری‌های گوناگون رواج یافته است، آنان با الهام از تجربه‌ی طبیبان قدیم و بررسی نتایج علمی و عملی، به این نتیجه رسیده‌اند که روزه یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای بسیاری از بیماری‌ها است، سخنان و دیدگاه‌های دانشمندان عرصه‌ی طب نیز به‌روشنی این حقیقت را تأیید می‌کند، در ادامه، به برخی از نظرات آنان اشاره می‌کنیم:
۱. دکتر پاتریشیا پرت می‌گوید: «روزه در طول تاریخ، فواید عقلی، جسمی و روحی خود را به اثبات رسانده است، روزه، بدن را از سموم پاک‌سازی می‌کند، به فرایند التیام کمک می‌نماید، موجب کاهش وزن، تنظیم فشار خون و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و هرگاه بخواهیم از سموم انباشته‌شده در بدن رهایی یابیم، باید روزه بگیریم و روزه به بدن، استراحت فیزیولوژیکی می‌دهد و این استراحت انرژی مهمی به همراه دارد که هرچه این انرژی بیشتر شود، بدن ما سریع‌تر از سموم پاک می‌گردد و به زندگی سالم‌تری دست می‌یابد.»[4]
۲. دکتر هربرت شلتون می‌گوید: «استفاده از روزه به‌عنوان روش درمانی، از دیرباز رایج بوده است، ابن‌سینا، طبیب بزرگ، روزه را برای درمان بیمارانش تجویز می‌کرد و حتی آن را به مدت سه هفته یا بیشتر برای آنان توصیه می‌نمود.»[5]
۳. ژوزف رودریگو می‌گوید: «تمام بیماری‌ها از دستگاه گوارش سرچشمه می‌گیرند، اگر به دنبال سلامت و درمان هستی و راهی برای شفای خود نیافته‌ای، از دستگاه گوارش خود آغاز کن؛ زیرا همان‌طور که منبع بیماری توست، منبع درمان و شفای تو نیز در آن نهفته است.»[6]
By محمد فاتح
