نویسنده: ام‌عائشه
روایت حدیث
بخشی از سیرۀ حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم به وسیلۀ زنان به ما منتقل شده است. آنان یافته‌ها و اندوخته‌های علمی خود را به دیگران منتقل کرده و رسالت فرهنگی خویش را به صورت مطلوبی ایفا می‌کردند. یکی از محققان، زندگینامۀ حدود ۶۸ زن دانشمند و راوی را که از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم حدیث نقل کرده‌اند، به رشتۀ تحریر درآورده است. محقق دیگری نیز بیوگرافی ۱۵۰ زن راوی در سدۀ نخست هجری را جمع‌آوری کرده است. روایات زنان از پیشوایان دین و تلاش‌شان در نشر و ماندگاری حدیث در تاریخ ثبت است که به چند مورد آن اشاره می‌شود.
حضرت فاطمه، ام‌سلمه و حضرت عائشه از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم حدیث نقل کرده‌اند. هم‌چنین، اسما بنت یزید که در گفتگو با رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم کمتر از دیگر زنان خجالت می‌کشید، ۸۱ روایت از ایشان در زمینه‌های گوناگون نقل کرده است و به عنوان یکی از روات ثقه شناخته شده است. از دیگر زنان می‌توان به ام‌عماره، اسما بنت مرثد، ام‌معبد و ام‌ایمن اشاره کرد. این زنان فرهیخته تنها نمونه‌ای اندک از زنانی هستند که از محضر رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم کسب فیض کرده و در حفظ و انتقال میراث فرهنگی و معنوی اسلام نقش داشته‌اند.
خلاصه، زن مسلمان از نظر عقیده، فقه، علم فرائض، حدیث، قرائت قرآن و فتوا از جایگاه بالایی برخوردار بوده و به نحو احسن به این مسئولیت علمی خود عمل کرده است. تعدادی از زنان در این علوم و علوم دیگر شهرت یافتند که چند نمونه را یادآور می‌شویم:
-
ام‌المؤمنین عائشۀ صدیقه رضی‌الله‌عنها: ایشان شاگرد شوهر بزرگوارشان، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم، بودند؛ از پدرشان و حضرت عمر، فاطمه، سعد بن ابی‌وقاص، اسید بن حضیر، جذامه بنت وهب و حفصه بنت عمر رضوان‌الله‌تعالی‌علیهم‌اجمعین حدیث نقل کرده‌اند. راویانی از صحابۀ کرام که از ایشان روایت کرده‌اند عبارتند از حضرت عمر، پسرشان عبدالله، ابوهریره، ابن عباس و سائب بن یزید. از زنان صحابه نیز صفیه بنت شیبه، خواهرشان ام‌کلثوم، اسما دختر عبدالرحمن بن ابوبکر و دختر خواهرشان عائشه بنت طلحه احادیثی از ایشان روایت کرده‌اند. هم‌چنین از بزرگان تابعین سعید بن مسیب، عمرو بن میمون، علقمه بن قیس، مسروق، عبدالله بن حکیم و اسود بن یزید از ایشان روایت کرده‌اند.
