نویسنده: انس مرادی
راه‌کارهای مؤثر در ایجاد علاقه‌مندی به مطالعه
در نوشته‌های نویسنده‌گان و انسان‌های موفق، اسباب و راه‌های مهم و مؤثری وجود دارد که بکار گیری آن، در علاقه‌مند سازی و ایجاد انگیزه خواندن و مطالعه در وجود آدمی، نقش بسزایی را ایفا می‌کند، به برخی ازآنها بطور گذرا اشاره خواهد شد:
نیت و تعیین هدف؛ مهم‌ترین وسیله برای علاقه‌مندی، داشتن هدف و نیت درست است؛ هدف از خواندن و مطالعه چیست؟ برای چه مطالعه می کنی؟ مطالعه می کنم؛ زیراالله متعال به خواندن امر کرده است و نیز همه‌ی مسلمانان را با صیغه امر، مستقیم و به صراحت با کلمه «إقرأ» مخاطب قرار داده است، و از این رو خواندن و مطالعه به منزله‌ی اطاعت از پروردگارم است. و با مطالعه، مفید بودن و قصد نفع‌رسانی به دیگران را دارم. با این‌گونه انگیزه‌های سترگ و والا، علاقه‌مندی به مطالعه بیش‌تر و بهتر خواهد شد.
بنابراین، نیت و تعیین هدف، اولین و مهم‌ترین وسیله جهت کمک به مطالعه و ایجاد شور و شوق در دل میباشد.
داشتن برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند؛ از وسایلی که به مطالعه کردن کمک می‌کند، داشتن برنامه منظم در زندگی روز مره است؛ زیرا مطالعه بدون برنامه، نابود کننده انگیزه‌هاست. برای مطالعه، داشتن برنامه روشن، لازم و ضروری بوده و برای درست پیش رفتن برنامه، از امکاناتی که در اختیاراست باید کمال استفاده را برد.
تعیین اوقات مشخص برای مطالعه؛ چه زیباست که در زندگی، بهترین و زیباترین وقت برای مطالعه و خواندن در نظر گرفته شود. و برای مطالعه، وقتی انتخاب شود که درآن وقت، فکر و ذهن فعال و گیرندگی‌اش قوی‌تر باشد، تا بتواند با تمرکز حواس، بهترین استفاده را برده و به نتیجهی نتبهترین نتیجه‌ای ارزشمند و مطلوبی دست بیابد.
حرکت گام‌به گام؛ در آغاز مطالعه و کتابخوانی، این وسیله نیز از اهمیت خاصی برخوردار میباشد. بعضی ها وقتی چند سطر در اهمیت مطالعه می‌خوانند شور و شوق‌شان افزایش یافته و همت‌شان بالا می‌گیرد و به سرعت مجموعه‌ای از کتاب ها را خریداری نموده به مطالعه آن می‌پردازند و اوقات طولانی را به خواندن اختصاص می‌دهند، چه بسا اوقات مطالعه‌شان بر اعمال مهم دیگر در زندگی غلبه پیدا می‌کند! به چنین افراد تازه‌کار، پیش‌رویی به‌صورت گام‌به گام و آهسته جهت رشد و شگوفایی‌اش توصیه می‌شود، و مطالعه‌اش را باید طبق ارشاد نبوی صلی الله علیه وسلم که فرموده است: «این دین محکم و استوار است پس با نرمی در آن پیش برو» به پیش ببرد. کسی که به مطالعه عادت ندارد، در وهله اول باید از تندخوانی و بدون برنامه‌گی بپرهیزد؛ زیرا این‌کار، در زودترین فرصت او را خسته و ملول می‌سازد، پس این می‌طلبد به تدریج گام‌هایش را استوارتر نموده و راه ترقی را یکی پس از دیگری طی نماید.
تلاش و جدیت؛ مطالعه میل و علاقه نیست بلکه عملی بسیار مهم و برنامه زندگی است. نیاز به فکر و اندیشه، وقت و از خود گذشتگی دارد. باید موضوع را جدی گرفت؛ چون مسئولیت فراگیری و نفع‌رسانی به دیگران، امر سهل و آسان نیست، می‌طلبد که فرد باید در این راستا، از جان و مال و وقت خود مایه بگذارد؛ چون به میزان تلاش و جدیت، تعقل و تفکرِ رسیدن به قله‌های علم و معرفت امکان‌پذیر است.
دسته بندی اطلاعات و رعایت نظم در هر کار؛ نظم و ترتیب در هر چیزی مطلوب است. مطالعه کننده موفق کسی است که نکته‌ها و معلومات یاداشت شده را به‌صورت منظم نگه داشته و از پراکندگی و بی نظمی پرهیز می‌نماید؛ زیرا نظم و انضباط شایسته شخص مسلمان در هر کار است.
نفع‌رسانی به دیگران؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: “بلغوا عنی و لو آيه” از من به مردم برسانید، اگر چه یک آیه باشد. بنابراین، به انسان مسلمان دستور ابلاغ و رسانیدن علم و آموخته‌هایش به دیگران، از طرف پیامبر صلی الله علیه وسلم صادر شده است، و این کار بزرگ، فواید و منافع بی‌شمار و عظیمی را در پی دارد، از جمله تثبیت علم در ذهن، فایده‌رسانی به دیگران با آموزش آن، شریک وهمپایه بودن آموزنده با آموزگار در پاداش و ثواب و افزون بر آن، مشمول رحمت و الطاف بی‌کران الهی شدن…
همکاری به دیگران؛ با دست‌گیری همدیگر، انگیزه مطالعه در وجود آدمی افزایش پیدا می‌کند. راه‌اندازی مطالعات گروهی، یکی از راه‌های مفید و مطمئن در راستای عروج و موفقیت فراوان در این زمینه به حساب می‌آید؛ چون با این کار هم افکار رشد می‌کند و هم قوه پردازش و تبادل آرا استحکام می‌یابد؛ زیرا مطالعه‌ی جمعی نسبت به فردی، بهتر و پربارتر است. بدین صورت، هر یک از شما دیگری را مجهز به اطلاعات و معلومات خود می سازد و دستش را می گیرد و به خیر و نفع راهنمایی‌اش می کند و درآن صورت شیطان نمی تواند بر شما غلبه کند؛ زیرا او همراه و قرین انسان تنها وبی برنامه می‌شود واز گروه و افراد هدفمند و با برنامه، فرسخ‌ها دور فرار می‌کند.
نتیجه‌گیری
از یافته‌های تحقیق به این نتیجه می‌رسیم که: یگانه راه نجات از سردرگمی، پراکندگی و دودستگی احیای فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، در زندگی فردی و اجتماعی میباشد. با مطالعه می‌توان زمینه رشد فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم کرد، اما امروزه با وجود اینکه در عصر انفجار اطلاعات و انتشارات و علم و تکنولوژی قرار داریم، میزان مطالعه‌ی مسلمانان برازنده‌ی تمدن و رسالت آنھا نیست. دینی که آغازش با خواندن و مطالعه و افتخارش در سایه علم و مطالعه شکل گرفته، امروزه کارش به جایی رسیده که در قافله‌ی مطالعه در آخر خط ایستاده است و بھره‌ی آن از میراث خویش و اندوخته‌ھای علمی جھان اندک است.
تلاش اندیشمندان و متفکران دلسوز مسلمان نیز در نگارش کتاب و مقالات گوناگون در جھت دفاع از کیان اسلام و شناساندن چھره حقیقی اسلام، اگر با بی‌توجھی مردم به مطالعه ھمراه باشد، تماما به ھدر خواهد رفت و فرھنگ و تمدن بیگانه پیش از پیش خود را بر جامعه‌ی اسلامی تحمیل می‌کند. جامعه پیشرو علاوه بر اینکه نیازمند نویسندگان توانمند و اندیشمند است، نیازمند خوانندگان متفکر نیز میباشد.
بیایید از تاریخ پند بگیریم وخود را مسئول احساس کنیم و بجای گرم نگه داشتن بازار مھلک دشمن، بازار آینده خویش را گرم و فروزان سازیم؟ چرا بجای مراجعه به استریوھا و خرید و تماشای فیلم ھای مبتذل و منحرف کننده وقت خود را با مطالعه کتاب سپری نکنیم؟ راستی چرا؟
بدان که کلید پیروزی و نصرت دوباره امت اسلام زنده کردن شعار «إقرأ: بخوان» است.
بدون خواندن و مطالعه امکان قیام دوباره امت اسلام وجود ندارد. یکی از رھبران یھودی میگوید: «ما از مسلمانان نمی‌ترسیم چون نه می‌خوانند و نه مطالعه می‌کنند». در حقیقت این یھودی دروغگو راست گفته است. چون امتی که نمی‌خواند امتی بی‌ھیبت است و کسی از او ھراسی ندارد.
برادر و خواھر مسلمانم! حداقل کاری که من و تو می‌توانیم انجام دھیم این است که از جایگاه انتقاد پایین بیاییم و ابتدا از خودمان شروع کنیم و ھمین حالا دست به کار مطالعه و کتابخوانی شویم و بیش‌تر از این فرصت‌ھا را نسوزانیم، سپس خانواده و دوستان را نیز به این امر مھم تشویق و ترغیب کنیم و با خریدن کتاب و ھدیه دادن کتاب زمینه مطالعه را در خانواده و دوستان ایجاد کنیم. ضعف مطالعه یکی از ضعف‌ھای کلیدی و سبب عقب‌گرد مسلمانان و گرفتاری آنھا در دام دشمنان است. در این شرایط نسل جوان مسلمان باید ابعاد و تبعات این آسیب را بشناسد و بالا بردن میزان مطالعه و ترویج فرھنگ مطالعه را در اولویت برنامه‌ھای خود قراردھد؛ یعنی ھم خود وقتی مشخص از شبانه روز را به خواندن اختصاص دھد و ھم زمینه‌ی این امر را برای دیگران به ویژه زنان فراھم کند.
منابع:
-
مطالعه؛ چرا و چگونه، قباد کاکاخانی، نوبت اول (دیجیتال)، حوت 1394 مصادف 1437.
-
راغب سرجانی، ارزش مطالعه در زندگی، مترجم: عبدالرحمن زمانپور، مرکز نشر افکار واندیشه های سید قطب ومحمد قطب.
