عموم مردم بدون علما در جهل مرکب قرار خواهند گرفت؛ طوری که اهریمنان جنی و انسی آنان را فریب می‌دهند، گمراهی، بی‌چارگی و سرگردانی از هر سو بر آنان روی می‌آورد. از همین‌جاست که علما از نعمت‌های خدا بر اهل زمین هستند، آنان چراغ‌های درخشان و پیشوایان هدایت و حجت خدا در زمین هستند. به‌وسیلۀ علما گمراهی افکار از میان می‌رود و ابرهای تیرۀ شک، از دل‌ها برکنار می‌شود. علما خشم شیطان را برمی‌انگیزند و ایمان را در دل‌ها بارور می‌سازند. آنان همانند ستارگان آسمانی هستند که انسان در تاریکی دشت‌ها و دریاها از نورشان الهام می‌گیرد و به راه حق رهنمون می‌گردد. هنگامی که از دو نفر که یکی عالم و و دیگری عابد بود ذکری به میان آمد، پیامبر خدا فرمود: «فَضْلُ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِی عَلَى أَدْنَاكُم»؛ فضیلت عالم بر عابد مثل فضیلت من بر پایین‌ترین فرد شماست. در جای دیگر فرمود: « إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ وَأَهْلَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْض حَتَّى النَّمْلَةَ فِی جُحْرِهَا ، وَحَتَّى الْحُوتَ لَیصَلُّونَ عَلَى مُعَلِّمِ النَّاسِ الْخَیرَ»؛ همانا خداوند و فرشتگانش و اهل آسمان‌ها و زمین و حتی مورچه در سوراخش و ماهی در آب بر آموزگاری که مردم را نیکی می‌آموزد، درود می‌فرستند. (جامع ترمذی، 2628)
قیام علما در مقابل فتنه‌های دجال‌صفتان تاریخ گواه است که هر جا فتنه‌ها علیه دین و ایمان برپا شده است، رادمردانی که دلهایشان چشمه‌های ایمان و یقین بوده است و تربیت‌یافتۀ مکتب رسالت بوده‌اند، با شمشیرهای برنده حقیقت این فتنه‌ها را درهم کوبیده‌اند و در مقابل سرکشان زمان قدعلم کرده‌اند و نداى «أینقص الدین وأنا حى» را سردادند و نگذاشتند ذرهای نقص در دین مبین اسلام به وجود آید که از آن جمله می‌توان به قیام امام احمدبن حنبل در قرن دوم هجری در مقابل فتنۀ خلق قرآن، قیام امام ابوالحسن اشعری در مقابل فتنۀ اعتزال در قرن سوم و چهارم هجری، قیام مولانا جلال‌الدین رومی و انقلاب عظیم مثنوی و معنوی ایشان در قرن هفتم هجری در مقابل بحران‌های کلامی و عقلانی و نیز تلاش‌های مجدد الف ثانی در شبهقارۀ هند، بنای دارالعلوم دیوبند توسط علامه ناتوتوی و … اشاره کرد.
افتخار اقبال لاهوری به بیداری اسلامی
یاد ایامی که سیف روزگار / با توانا دستی مــا بــــود یــار
تخم دین در کشت دل‌ها کاشتیم / پرده از رخسار حق برداشــتــیــــم
ناخن ما عقدۀ دنیا گشاد / بخت این خاک از سجود ما گشاد
از خم حق بادۀ گلگون زدیم / برکهن میخانه‌ها شبخون زدیم
عصر نو از جلوۀ ما آراســتــه / از غبار پای ما بـرخاسته
کشت حق سیراب گشت از خون ما / حق پرستان جهان ممنون مــا
عالم از مـا صـاحـب تـكبیــر شـــــد / از گل ما کعبه ها تعمیر شد
حرف إقرأ حق به ما تعلیم کرد / رزق خویش از دست ما تقسیم کرد
مهر و مه روشن از تاب ما هنوز / برقها دارد سحـاب مـــا هنــوز
اسباب مؤثر در بیداری اسلامی
۱. شناخت هدف آفرینش؛
۲. شناخت وظیفه و مسئولیتی که خداوند انسان را به آن مکلف کرده است؛
۳. شناخت خطراتی که جهان اسلام را تهدید می‌کند؛
۴. امید به پیروزی و دورکردن یأس و ناامیدی از خود؛
۵. پیروی از پیشینیان نیکوکار؛
۶. درک اهمیت دعوت و جایگاه داعی؛
۷. شناخت شیوه‌های تأثیرگذاری در دیگران؛
۸. تحکیم ایمان به قضا و قدر.
نتیجه
از بیان مطالب بالا چنین معلوم می‌شود که هرگاه مسلمانان برای شأن و شوکت خویش مبارزه کرده‌اند و در مقابل جبهۀ کفر ایستادگی نموده‌اند، همیشه سربلند و سرافراز مانده‌اند و هرگاه در مقابل ظلم و استبداد سر خم کرده و خاموشی را اختیار کرده‌اند، همیشه خوار و ذلیل گشته و زیر حکم زورگویان، زندگی‌شان را سپری می‌کنند. این قانون الهی است که حالت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد تا زمانی‌که خودشان حالت و چگونگی‌شان را تغییر ندهند؛ چنانکه می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا یغَیرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یغَیرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»؛ الله متعال حالت علامه صابونی رحمه‌الله در تفسیر این آیه می‌نویسد: روش الله متعال این است که هیچ قومی را از نعمت، عافیت، امنیت و عزت محروم نمی‌کند تا زمانی‌که به این نعمت‌ها ناشکری نکنند و آنها را به وسیلۀ اعمال بدشان نابود نکند.
اگر امروزه مسلمانان تحت حاکمیت حکام طاغوتی قرار دارند و کشورهای اسلامی تحت اشغال یهود و نصاری هستند علت این است که ما مسلمانان از اوامر الهی دور شده‌ایم و تمسک‌جستن به قرآن و سنت را به باد فراموشی سپرده‌ایم و جهاد در راه الله متعال را به خاطر ترس از مرگ ترک کرده‌ایم و محبت دنیا در اعماق دل‌هایمان جای گرفته است.
پس اگر می‌خواهیم به آن عزت و شوکت از دست‌رفتۀ خود برسیم و حاکمیت دنیا را دوباره به دست خویش بگیریم و همیشه سربلند و سرافرازباشیم، باید احکامات الهی را در زندگی خویش پیاده کنیم تا باشد الله متعال سعادت از دست‌رفته‌مان را بازگرداند.
منابع
۱. ندوی، سیدابوالحسن، کندوکاوی اوضاع جهان و انحطاط مسلمانان، مترجم: عبدالحکیم عثمانی، ناشر: نشر احسان، نوبت چاپ: چهارم، ۱۳۹۵.
۲. ناصح علوان، عبدالله، مترجم: مولود مصطفایی، دستاوردهای تمدن اسلامی و نقش آن در رنسانس، ، ناشر: نشر احسان، نوبت چاپ: اول، ۱۳۸۳.
۴. ناصح علوان، عبدالله، مترجم: محسن شیخی، نقش جوانان در بیداری اسلامی، ناشر: انتشارات زانست، نوبت چاپ: اول، ۱۳۸۹.
۵. مجلۀ آوای هجرت: حاصل تحریر طلاب مهاجر افغان، ۱۳۸۹.
